De Deventer Boekenmarkt – de grootste van Europa – [vond afgelopen zondag] voor de 31e keer plaats. Ook voor boekverkoper Chrisjan van Marissing is dat het hoogtepunt van het jaar. Zeker in het jaar waarin boekhandel Praamstra voor het eerst in jaren weer een substantiële plus boekt.
Hoe was je week?
'Rustig. Ik ben vooral bezig geweest met het regelen van het assortiment van Het Tuinfeest: het jaarlijkse poëziefestival op de avond voorafgaand aan de Boekenmarkt. Wij hebben daar ieder jaar een kraam – met altijd een leuke omzet. Mensen zijn in the mood, en als de dichter zelf aanwezig is, kunnen ze een gesigneerd exemplaar krijgen. We moeten alleen zorgen dat van alle dichters de leverbare en relevante titels aanwezig zijn. Vanuit de historie weet ik dat twee exemplaren van Lévi Weemoedt niet genoeg is – van Pessimisme kun je leren heb ik er zestig, van Eeuwige vertraging dertig. Maar soms heb je geen flauw idee. Dimitri Verhulst komt ook, van hem is een bundel leverbaar. Maar wat hij zou gaan verkopen? Ik had er twaalf ingekocht.'
Het Tuinfeest en de Boekenmarkt vormen het hoogtepunt van de week?
'Het hoogtepunt van het jáár. Mijn vakantie wordt er altijd omheen gepland. Of erna, of ervoor – maar dan er ruim voor, zodat ik in de week voorafgaand de puntjes op de i kan zetten.'
Wat doet Praamstra tijdens de Deventer Boekenmarkt?
'Vroeger hadden we een kraam. Sinds we zijn verhuisd naar onze huidige locatie niet meer. We zitten hier goed in de loop van het station naar de kop van de Brink, waar de markt begint. Wij zetten daarom om 9 uur de deuren wagenwijd open. Niet dat dan iemand binnenkomt, maar mensen registreren wél dat wij open zijn. In de loop van de dag krijgen we vervolgens veel bezoekers. Want je hebt de absolute freaks die al om zes uur 's ochtends naar de markt gaan, bij veel mensen is de boekenliefde toch minder heftig. Zij stellen het na een tijdje struinen op prijs om ook een geordend aanbod te zien. Daar hebben wij een heerlijke winkel voor.'
Hou verhoudt de omzet zich tot andere dagen?
'Het is een extra zaterdag. Geen zaterdag in de Boekenweek of in december, maar: een zaterdag in augustus.'
Sinds vier jaar hebben jullie zelf een antiquariaat in huis: En passant. Heeft dat invloed gehad op jullie rol op de Boekenmarkt?
'Eigenlijk niet. Wij hebben het antiquariaat ook niet overgenomen. Juridisch is het een shop-in-shop. Rolph van de Wouw, de eigenaar, is er uiteraard wel. Hij heeft drie kramen en doet er ieder jaar goede zaken.'
Wat heeft het inpandig antiquariaat jullie gebracht?
'De omzet ervan is niet spectaculair. Zeker niet. Maar het zorgt er wel voor dat veel echte boekenliefhebbers ons weten te vinden. Ons aanbod is door En passant, dat een kwart van de tweede verdieping vult, extra rijk geworden. Daarom maakte ik destijds ook de bewuste keuze voor een antiquariaat. Andere boekhandels hebben als antwoord op de afnemende interesse in lezen en boekhandels bezoeken cadeauartikelen in het assortiment opgenomen. Ik wilde van Praamstra een boekenpaleis maken. Dat horen we ook terug van bezoekers: dat wij een echte boeken-boekhandel zijn.'
Cadeauartikelen en spellen was misschien gunstiger voor de omzet geweest.
'Ik weet het niet, want ik heb het niet gedaan. Je moet het immers wel slim doen en met dat aanbod iets toevoegen in de stad. Ik weet alleen dat onze keuze de boekhandel aantrekkelijk heeft gehouden.'
Het heeft lokaal het imago versterkt: voor boeken moet je bij Praamstra zijn?
'Ja. Ik heb het nooit gemeten, maar ik heb daar wel aanwijzingen voor. Mensen, ook als ze van verder weg komen of uit de Randstad, die ons vertellen dat ze hier zo lekker kunnen sneupen. Klanten die je kunt helpen door te zeggen: "misschien heeft het antiquariaat het" – wat soms het geval blijkt te zijn. We hebben in het antiquariaat ook een plankje 'lezen voor de lijst', waarop De Aanslag en dergelijke staan tegen een heel leuk prijsje. Scholieren komen daar echt op af.'
Betekent deze keuze ook dat Praamstra meer inzet op bijzondere titels, zoals je die kunt vinden op de Boekenmarkt, en niet op bestsellers à la De zeven zussen?
'Integendeel. We mikken niet op één soort consument. Er zijn er meerdere. Lezers van literatuur, voor wie een nieuwe uitgave van uitgeverij Vleugels een ontdekking kan zijn. Dat leggen we neer zonder dat omloopsnelheid een doorslaggevend argument is. Maar ook de lezers van De zeven zussen, waarvan we met veel genoegen enorme aantallen verkopen. Een aantal van hen zwerft vervolgens door de winkel en komt wie weet wat voor bijzonders tegen. We willen iedereen die van boeken houdt bedienen. Dat is de kern van de keuze om een boekenpaleis te zijn.'
Hoe gaat het nu met Praamstra?
'Beter dan het in tijden is gegaan. Sinds de crisis krompen we ieder jaar met een, twee procent. Niet dramatisch, maar de trend was onmiskenbaar. Vorig jaar boekten we een piepklein plusje. Dit jaar noteren we eindelijk een substantiële plus.'
Hoe komt dat?
'Belangrijk was de beslissing om iedere zondag open te gaan. We hebben het lang nagestreefd. Pas vorig jaar gaf de gemeente groen licht. Dat is niets bijzonders voor de Randstad, maar voor ons bleek dat een groot succes. Door onze plek in de stad komen hier veel dagjesmensen, maar ook mensen uit de wijken: tweeverdieners die doordeweeks geen tijd hebben om te winkelen anders dan 's avonds op de bank online. Dat betekende voor ons een andere mindset. We moeten hier iedere zondag zijn. Voor een deel lossen we dat op door verdunning van de bezetting doordeweeks. En voor een deel moet je maar denken: dan maar vrij op maandag of dinsdag.'
Het moet erg prettig zijn: na al die moedeloze jaren de trend doorbreken.
'Dat mag je gerust zo stellen. Als ondernemer moet je steeds bedenken: Wat kun je doen voor de stad? Wat om je bedrijf weer te laten groeien? En als je daar dan eindelijk in slaagt. Heel fijn. We hebben er wel flink aan moeten sleuren, met heel veel lezingen, boekpresentaties etcetera, zodat wanneer de mensen eindelijk weer geld willen besteden, ze ons op het netvlies hebben staan.'
Helpt de trendbreuk bij het zoeken naar een opvolger?
'Ik ben bijna 68. Dit speelt, ja. En het maakt het inderdaad makkelijker om de winkel over te dragen. Maar het belangrijkste is dat de tijd die ik hier nog werk, met meer plezier is gevuld dan, zeg, vijf jaar geleden. Ook Praamstra heeft zijn portie gehad van alle veranderingen in het vak. Denk aan: het wegvallen van de omzet studieboeken, die ooit heel groot was, en de b2b-verkoop. Dan is het met de huidige omstandigheden een stuk relaxter om hier te werken.'
Tot slot: ben je vandaag de hele dag in de winkel?
'Nee. Ik heb de bezetting zo geregeld dat ik verspreid over de dag een aantal uur heb om zelf een rondje te maken over de Boekenmarkt. Ik zal bekenden tegenkomen, maar ik heb ook een hobby: grafiek – vogelprenten met name. Ik wil weleens tegen iets aanlopen op de Boekenmarkt. En ik zal me ook weer ergeren aan de verkoop van zogenaamde beschadigde courante boeken, ook door gerenommeerde uitgevers, waardoor de waardebeleving van nieuwe boeken echt wordt aangetast.'
(Eerder gepubliceerd op Boekblad.nl, 4 augustus)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten