vrijdag 30 oktober 2015

De eerste alinea van 'Moederziel' van Krijn Peter Hesselink

Hoe makkelijk moet een schrijver het zijn lezers maken om in een verhaal te komen? Niet te makkelijk in ieder geval. Voor je het weet krijg je – zoals ik eerder dit jaar in Kwaad daglicht van Marleen Schefferlie tegenkwam – een soort monologue interieur van een meisje die er voor alle duidelijkheid bij zegt dat Marijke haar moeder is. Een grove blunder die de geloofwaardigheid van de roman direct onderuit haalt, want wie legt aan zichzelf uit: Marijke, o ja, dat is mijn moeder? Maar of de moeilijke variant van Hesselink perfect is, durf ik ook te betwijfelen.
Moederziel begint zo:

'In de weerspiegeling van de ruit zie ik een verkleumde man alleen op straat staan. Zijn ontblote bovenlijf loopt vooruit op een zonnige zomerdag. Ik voel geen behoefte mezelf in hem te herkennen. Net zomin lijkt het me nodig mijn blik te laten afdwalen naar de brochures die met hun hoekige blokletters – wat is de morningafterpil, hoe werkt de morningafterpil, wat zijn de bijwerkingen van de morningafterpil – hardnekkig proberen mijn aandacht te trekken. Gelukkig is er binnen meer te zien.'

Het kan aan mij leggen, maar volgens mij is hier te veel onduidelijk om snel genoeg grip te krijgen op de eerste alinea (waarvan ik tweederde heb geciteerd). Ik moest in de loop van zeker drie, vier bladzijdes steeds teruggaan naar deze passage. Er is dus een ruit – van wat? Een ontbloot bovenlijf loopt deze zomerdag vooruit – waarheen? Hoezo wil 'ik' zich niet in hem herkennen? Is hij soms ook verkleumd? Waar zijn die brochures? Liggen die buiten? Hoezo dan? Want kennelijk is binnen meer te zien? Et cetera. Ik voelde alleen aan dat de 'ik' dringend een morningafterpil nodig heeft (correct, zo bleek).
Het is, vrees ik, moeilijk mijn verwarring uit te leggen. Ik kan alleen hopen dat iedereen die, zonder enige kennis van plot of thematiek, deze passage leest, hem net zo mistig vind. Met iets meer detail over de situatie en de toestand van de hoofdpersoon zou het begin duidelijker zijn zonder dat je, volgens mij, afdoet aan de bevreemdende situatie die de lezer prikkelt door te lezen. Ook voor 'vooruitlopen' moet een alternatief worden bedacht: als een lezer nog zo weinig informatie heeft (het is pas de tweede zin), heb je niet meteen door dat 'vooruitlopen' niet letterlijk, maar figuurlijk is bedoeld.
Dan krijg je zoiets:

'In de weerspiegeling van de ruit zie ik een verkleumde man alleen op straat staan. Zijn ontblote bovenlijf doet vermoeden dat hij een zonnige zomerdag verwacht. Ik draag ook niet meer dan een broek, maar ik voel geen behoefte me aan hem te spiegelen. Ik wil hem niet eens zien, net zomin als de brochures die met hun hoekige blokletters – wat is de morningafterpil, hoe werkt de morningafterpil, wat zijn de bijwerkingen van de morningafterpil – hardnekkig proberen mijn aandacht te trekken. Gelukkig is er in de apotheek meer te zien.'

Ik ga natuurlijk verder dan een redacteur zou doen. Ik breng ook iets van mijn eigen stijl in. Maar het gaat om het idee: de tekst moet helderder.

Dit wil overigens niet zeggen dat Moederziel me tegenviel. Dat deed-ie niet. Hesselink schrijft toevallig net als Schefferlie in Kwaad daglicht over een gekke moeder, maar veel en veel beter. Hij weet op een heel natuurlijke en vanzelfsprekende manier haar afwijkingen te laten zien, hoe een klein jongentje – die niet beter weet – erop reageert én hoe die jongen zelf twintig jaar later in de war raakt als hij vreest zijn vriendin zwanger te hebben gemaakt. De titel vind ik bovendien zeer goed gekozen door de dubbele associatie met 'de ziel van moeder' en 'moederziel alleen'.

Zie ook:

donderdag 29 oktober 2015

Twintigjarige uitgeverij Aspekt is bijna elk jaar gegroeid (Boekblad)

Aspekt bestaat dit jaar twintig jaar. De uitgeverij viert geen feest, maar besteedt alleen aandacht aan het jubileum in haar tijdschrift Bühne.

Eigenaar Perry Pierik blikt voor het derde nummer van het 'tijdschrift voor literatuur en cultuur', dat eind volgende week verschijnt, in een column terug op twintig jaar uitgeven. Daarnaast schreef zijn auteur Bert van Nieuwenhuizen een Brief aan mijn uitgever en beschreef Sylvia Kamerbeek van de productie een dag op de uitgeverij – de dag nadat Jacoba van Tongeren werd geselecteerd door het DWDD-panel. 'Verder gaan we gewoon door', zegt Pierik. 'Vijf jaar geleden hebben we het wel gevierd, nu heb ik het te druk. Tot kerst zit er geen rustige dag meer bij.'
Na twintig jaar nadert het aantal uitgaven de tweeduizend. De Soesterberger uitgeverij Aspekt brengt jaarlijks ongeveer tweehonderd nieuwe titels en 25 herdrukken uit – die vervolgens altijd leverbaar blijven. 'In totaal zijn er zo'n 1400 à 1500 boeken van ongeveer duizend auteurs leverbaar, ik heb het niet exact bijgehouden. Alleen als een boek echt gedateerd is, omdat het bijvoorbeeld over de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2000 gaat, houden we het niet leverbaar.'
Het leeuwendeel van die titels is via printing on demand te krijgen: ongeveer tweederde, schat Pierik. Zolang er nog voorraad is of de omloopsnelheid is interessant genoeg om te herdrukken, blijft een titel regulier leverbaar. Zoals het grootste succes uit de geschiedenis van de uitgeverij: Sisi, leven en dood van Elisabeth, waarvan sinds verschijnen in 1999 50.000 exemplaren zijn verkocht. 'Er is van alles met dat boek gebeurd – tot aan speciale Bruna-editie. Maar ook de biografie van Eleonora van Aquitanië van Guus Pikkemaat is meermaals herdrukt. Ik denk dat wij de grootste biografieën-uitgeverij van Nederland zijn.'
De omzet is 'praktisch ieder jaar gegroeid, ook in de crisisjaren', zegt Pierik, die geen enkele indicatie wil geven over de hoogte van de omzet. Belangrijke tendens zijn de gestage groei in Vlaanderen, via hun verdeler Booxxe, en de verkoop via internet. 'Het meeste loopt nog wel via de boekhandel, maar toch 35 tot 40 procent via Bol. Dat is een heel fijne en makkelijke partij voor veel mensen. Wij zorgen dat we goed bij CB liggen en dan weten de klanten hun weg naar die boeken wel te vinden.'
Verwonderlijk is het niet. De on demand verkrijgbare titels waar geen overweldigende vraag meer naar is, liggen niet meer op de boekhandel. Daarbij is Aspekt actief in een aantal niches. Over een onderwerp als de Eerste en Tweede Wereldoorlog – waarover ook Pierik zelf talloze boeken voor zijn eigen bedrijf schreef – heeft de uitgeverij meer titels uitgegeven dan zelfs een in geschiedenis gespecialiseerde boekhandel op voorraad kan hebben: een stuk of vijfhonderd. Voor dit fondsonderdeel maakt Aspekt ook een eigen catalogus.
In al die jaren heeft de uitgeverij wat Pierik betreft een herkenbaar fonds gehouden. 'Ik wilde een klassiek breed fonds zoals vroeger Balans en AP of nu Prometheus/Bert Bakker: met een literaire klassieke ouderbouw, daarboven moderne auteurs en een stevig non-fictiefonds met politiek, religie, filosofie, geschiedenis en erotica. Alleen krijgt de ene fondslijn soms meer vaart dan de andere. Als je succes hebt in een genre weten andere auteurs van dat genre je eerder te vinden.'
Als een fondslijn ondergesneeuwd dreigt te raken, legt Aspekt daar meer nadruk op. 'Daarom zijn we vorig jaar met Bühne begonnen: om die literaire poot te versterken. We geven we dat heel veel aandacht via sociale media – ik denk dat geen uitgeverij zo veel met sociale media doet als wij. En nu gaat ook de erotica weer harder. Wij komen met een tijdschrift: Afrodite, en hebben tegenwoordig de Oude Hoeren [Martine & Louise Fokkens], van wie binnenkort hun vijfde boek uitkomt. Een boek van hen, Op de Wallen, brengen we zelf in het Engels als: At the Red Light District.'
Pierik betreurt het alleen dat de boekhandel de breedte van het fonds niet altijd even goed herkent en waardeert. 'Er zijn weinig onderwerpen waar wij niet iets leuks over hebben – tot theologie aan toe, we hebben heruitgaven van Herman Bavinck en nieuwe titels van Willem Ouweneel. Ik zie dat als een rijkdom, maar soms is het wel eens lastig. We lossen dat op door, vanuit een groot databestand, per boekhandel te laten zien welke titels voor die winkel onmisbaar is.'
Ook over 2015 heeft de uitgever niet te klagen. De biografie van verzetsheldin Jacoba van Tongeren, geschreven door haar neef Paul van Tongeren, is na te zijn getipt door het DWDD-panel inmiddels toe aan zijn derde druk. En wellicht de grootste klapper moet nog komen: de biografie van Ad Scheepbouwer, oud-topman van KPN, die René van Rooij heeft geschreven. 'Best bijzonder, dat boek. Ad Scheepbouwer is nooit zo scheutig geweest met interviews. Volgende maand zit hij en de auteur bij Humberto Tan op RTL4.'
(Eerder gepubliceerd op Boekblad.nl, 20 okt)

dinsdag 27 oktober 2015

Leesbaar Amsterdam tovert stadsplattegrond om in citaten-databank (Boekblad)

Een kaart van Amsterdam geheel opgebouwd uit literaire citaten. Uitgevers durfden het niet te publiceren, maar de belangstelling voor Leesbaar Amsterdam is meteen groot.

Het idee is van schrijver Erik Nieuwenhuis, die ooit een vergelijkbare kaart zag van het centrum van Sint-Petersburg, waarbij iedere lijn van een straat, rivier of park was vervangen door een citaat over die plek. Samen met zijn collega Louis Stiller zocht hij citaten over Amsterdam. Yolanda Huntelaar, die eerder boeken als De grote Van Gogh Atlas verzorgde, tekende voor de vormgeving.
Aanvankelijk zocht het drietal een uitgever voor Leesbaar Amsterdam. 'Maar wij kwamen erachter dat een uitgever toch wat terugschrikt voor het publiceren van een kaart,' vertelt Stiller. 'Zeker zo'n bijzondere en vernieuwende kaart als deze. Uitgevers geven boeken uit, in zo'n kaarten- en postermarkt zijn ze gewoon minder thuis. Toen besloten we de kaart zelf uit te geven.'
De kaart is op voorraad verkrijgbaar in drie vormen: een plano kaart op A0-formaat (24,50 euro), een opvouwbare kaart op A1-formaat in een luxe doos (14,50 euro) en een boekje met deelkaarten (19,50 euro). Alle producten zijn voorzien van een auteurs-, locatie- en straatnamenregister. Daarnaast is de kaart te bestellen op behangformaat van 3,5 bij 2,5 meter (479 euro) en zijn speciale verzoeken mogelijk.
De oplage van de drie kaarten is bij elkaar ongeveer 3000. Stiller: 'Dat is een flinke investering, ook omdat voor iedere kaart doosjes, stickers enzovoort nodig zijn. Dat heeft ons heel want slapeloze nachten bezorgd. We moeten ongeveer de helft verkopen om uit de kosten te komen. Daarna maken we een lichte winst en zien we iets terug van de duizenden uren die we erin hebben gestoken.'
Zo bekeken blijft het een hobbyproject. Bijna vier jaar werk zit er in Leesbaar Amsterdam. 'Citaten over de Dam of het Stationsplein vindt je natuurlijk zo, maar als je diep in Zuid of Oost naar een goed citaat zoekt, ben je daar soms dagen mee bezig.' De bedoeling was immers dat een citaat echt over die plek ging. 'En anders hebben we het opgelost met liedjes, andere citaten over Amsterdam of typisch Amsterdamse woorden als patjepeeër en kassiewijle.'
Nescio wordt het meest geciteerd – uiteraard ontbreekt zijn beroemde zin over de Sarpathistraat niet – gevolgd door A.F.Th. van der Heijden en Theo Thijssen. Deze zin van Harry Mulisch slingert precies over de straten die hij noemt: 'Holderdebolder het Rokin op, de Munt over, via het Rembrandtsplein naar de Wibautstraat' – inclusief de foutieve s in Rembrandtsplein.
De kaarten zijn te krijgen op de site van Leesbaar Amsterdam en bij een reeks winkels en instellingen in Amsterdam, die daar worden opgesomd. 'Maar we worden steeds meer benaderd door winkels van buiten Amsterdam die hem ook willen verkopen', zegt Stiller. 'In eerste instantie plekken vlak buiten de stad: Purmerend of Haarlem. Er zijn natuurlijk genoeg mensen die iets met Amsterdam of literatuur hebben.'
Hoe de verkoop loopt, kan Stiller nog niet zeggen. De kaarten zijn pas afgelopen zondag in de Openbare Bibliotheek Amsterdam gepresenteerd – met onder meer een literaire citatenquiz, gewonnen door schrijver Richard de Nooy. 'Tot nu toe gaat het wel goed. De kaarten zijn ruim ingekocht en een van ons drieën gaat dagelijks met een volgeladen bakfiets naar het postkantoor.'
Op dit moment hebben de makers geen plannen voor evenementen of acties. Maar het is duidelijk dat er met een dergelijk tijdloos product nog genoeg mogelijkheden liggen. Mogelijk kan ook een marketeer met kennis van de cadeaumarkt veel voor het product betekenen. 'We proberen het eerst op eigen kracht. Wij hebben wel enige ervaring met uitgeven. Maar als we uitgepuft zijn denken we er verder over na.'
Zeker is nu alleen dat er een vervolg komt: Leesbaar Nederland. Een kaart die iets makkelijker is te maken omdat hij minder gedetailleerd is. Stiller: 'Mogelijk is die dan al eind volgend jaar klaar. En daarna hopen we meer producten – kaarten van verschillende steden – te maken. We willen met organisaties als de CPNB en Nederlands Letterenfonds praten om te kijken of en hoe we dat met hen kunnen opzetten.'
(Eerder gepubliceerd op Boekblad.nl, 22 okt)

Zie ook:

maandag 26 oktober 2015

Boek MH17 komt bij voldoende vraag in de verkoop (Boekblad)

Als er genoeg belangstelling voor is, is de Onderzoeksraad voor Veiligheid bereid een boek over het onderzoek naar de ramp van de MH17 voor de verkoop beschikbaar te stellen. Aanvankelijk is het alleen gemaakt voor de nabestaanden.

Dat zegt woordvoerder Wim van der Weegen van de Onderzoeksraad. MH17 - Onderzoek, feiten, verhalen is geschreven om tegemoet te komen aan vragen van nabestaanden. 'Tijdens het onderzoek hebben we niets naar buiten gebracht, ook niet aan nabestaanden. Zo proberen we voor hen inzichtelijk te maken hoe het onderzoek is verlopen', legt Van der Weegen uit. 
Auteur van het 288 pagina's tellende boek is journalist en schrijfster Miek Smilde, die daarvoor meer dan veertig gesprekken voerde met raadsleden en medewerkers van de Onderzoeksraad en toegang kreeg tot vergadernotulen en interne bijeenkomsten. Zij kon zo van binnenuit een spannende, intieme reconstructie schrijven over de manier waarop de Onderzoeksraad, vanaf het moment dat zij het nieuws hoorde, te werk is gegaan.
Smilde schreef het boek tussen 1 maart en 17 juli 'in een snelkookpan', zegt ze in de Volkskrant, die vanmorgen het bestaan van het boek naar buiten bracht. Het boek met isbn 978 90 450 3121 7 is geproduceerd door Atlas Contact en ook beschikbaar in een Engelse vertaling. De gecombineerde oplage bedraagt 4.000 exemplaren.
Het boek is uitgedeeld op de nabestaandebijeenkomst op 13 oktober, waar de Onderzoekraad de conclusies van haar werk presenteerden. Wie daar niet bij aanwezig was, kreeg het nagestuurd. Het boek is echter niet geheim of exclusief, zegt Van der Weegen. Iedere journalist die er nadien naar vroeg kreeg een pdf gemaild. Ook ondergetekende beschikt inmiddels over het bestand.
Vooralsnog zijn er geen plannen het boek verkoopbaar te stellen. Daarvoor kreeg de Onderzoeksraad er tot nu toe te weinig vraag naar. Maar Van der Weegen beseft dat nu het bestaan van het boek in de krant heeft gestaan, de belangstelling mogelijk groeit. Een goede indicatie zou wellicht de prijs zijn van een tweedehands exemplaar, maar dat wordt nog niet aangeboden op Boekwinkeltjes.nl of Antiqbook.
De Onderzoeksraad is bij Atlas Contact uitgekomen nadat het in het voorjaar een drietal algemene uitgeverijen van non-fictie om een offerte vroeg. Deze uitgeverij kwam het beste uit de bus op grond van het gevraagde bedrag, de productietijd en andere voorwaarden. Zo moest het boek per se tegelijk klaar zijn met het officiële onderzoeksrapport.
'Wij hebben behalve de productie een lichte redactieronde gedaan', vertelt redacteur Bertram Mourits. 'Niets inhoudelijk – daarvoor was de Onderzoeksraad verantwoordelijk. We hebben gekeken of de zinnen fatsoenlijk en goed lopen. We maken wel vaker boeken in opdracht, specials voor bedrijven en zo, maar dit is natuurlijk wat bijzonderder.'
Behalve het officiële onderzoeksrapport – te downloaden op de site van de Onderzoeksraad voor Veiligheid – zijn inmiddels meerdere MH17-titels beschikbaar. Elsevier maakte vorig jaar een special die nog altijd te koop is. Joost Niemöller schreef MH17 de doofpotdeal (Van Praag). Volgende maand verschijnt MH17 – De thuisreis van Lex Meulenbroek en Paul Poley (Thoeris).
(Eerder gepubliceerd op Boekblad.nl, 23 okt)

zondag 25 oktober 2015

De Bezige Bij acquireert backlist van Svetlana Alexijevitsj (Boekblad)

De Bezige Bij heeft de rechten verworven op nagenoeg de belangrijkste non-fictieboeken van Nobelprijswinnares Svetlana Alexijevitsj. De uitgeverij vindt kritiek dat Het einde van de Rode mens te lang niet leverbaar was onterecht. Het boek verkoopt nu goed.

De backlist bestaat uit in totaal vier titels. Als eerste verschijnt komend voorjaar De oorlog heeft geen vrouwelijk gezicht, Alexijevitsj' debuut uit 1985 dat haar direct enkele belangrijke prijzen in de Sovjet-Unie opleverde. Daarin vertellen vrouwen uit het Rode Leger over hun ontberingen tijdens de Tweede Wereldoorlog.
'Dat is het boek dat alom wordt gezien als haar doorbraak. Dat laten we nu vertalen – door Jan Robert Braat, die ook Het einde van de Rode mens heeft gedaan', zegt hoofdredacteur non-fictie Haye Koningsveld.
De Bezige Bij hoopt de schrijfster bij de uitgave van haar debuut naar Nederland te halen. 'Zij verblijft in maart/april een maand in Berlijn. We zijn met haar in gesprek om haar dan uit te nodigen', aldus Koningsveld. 'Dit najaar gaat niet meer lukken. Ze zit volledig volgeboekt – onder andere met een reisje naar Stockholm.'
Hoe het uitgeefprogramma er daarna uitziet, kan Koningsveld nog niet zeggen. 'We zijn bezig het plan te vervolmaken. Het kan zijn dat we al snel Wij houden van Tsjernobyl brengen, dat al in het Nederlands is vertaald [in 2005 verschenen bij Mets & Schilt, md].'
Behalve de twee al genoemde titels kocht De Bezige Bij Laatste getuigen (1985), een boek met getuigenissen van Sovjetburgers die de Tweede Wereldoorlog als kind meemaakten, en Zinkjongens (1991) over de Sovjet-Afghaanse oorlog.. Het ook in het Nederlands verschenen In de ban van de dood, in 1995 uitgekomen bij Pegaus, is niet bij de deal betrokken.
Koningsveld: 'Een substantieel deel van dat boek is later opgegaan in Het einde van de Rode mens. Het is in het Russisch ook niet verkrijgbaar. We wachten bericht af van de agent over de wenselijkheid van het opnieuw uitgeven van deze titel.'
Het moge duidelijk zijn dat de Nobelprijs de prijs voor de rechten flink heeft doen stijgen. 'Als ik de boeken drie jaar geleden had gekocht, had ik ze voor een percentage kunnen krijgen van wat ik nu heb betaald. Een bedrag van vijf cijfers is dat. Het scheelde wel dat wij ons committeren aan vier titels tegelijk. Dat vinden de auteur en haar agent ook belangrijk.'
De uitgeverij is blij met de belangstelling voor de Nobelprijswinnares. 'Je weet het met een Nobelprijs nooit,' zegt Koningsveld, 'maar een minder bekende auteur maakt natuurlijk nieuwsgierig. We hadden zo'n 4000 exemplaren van haar boek verkocht, maar nu zitten we al bijna op 15.000. Deze week [= inmiddels vorige week, md] komt weer een nieuwe druk van de gebonden uitgave en de paperback.'
Vanuit de boekhandel klonk kritiek dat het boek te lang niet leverbaar was. Koningsveld vindt dat niet terecht. 'Wij hebben enorm ons best gedaan. Iedereen weet dat een gebonden uitgave meer tijd kost, daarom zijn we ook direct met een paperback gekomen en die was er echt heel snel.'
(Eerder gepubliceerd op Boekblad.nl, 22 okt)

Zie ook: 

zaterdag 24 oktober 2015

Van der Pluijm: 'Atlas Contact wil auteurs ook afzonderlijke diensten leveren' (Boekblad)

Atlas Contact is bezig de uitgeverij zo in te richten dat het auteurs ook afzonderlijke diensten kan leveren. Dat zegt directeur/uitgever Mizzi van der Pluijm in reactie op het besluit van haar sterauteur Paulien Cornelisse om haar volgendeboek in eigen beheer uit te geven.

Het spijt Van der Pluijm dat Paulien Cornelisse De verwarde cavia niet bij Atlas Contact uitbrengt, laat ze per e-mail weten. 'We geven haar boeken met veel plezier uit. Ze is een goede schrijfster, met een groot talent, ze ziet de wereld op een bijzondere manier en kan je met haar teksten betoveren. Ik zie nog steeds mensen met haar boeken in de tram, ze heeft echt iets bijzonders bereikt. Wij zouden ook haar nieuwe boek graag hebben uitgegeven. Ik heb altijd genoten van de columns [toen het feuilleton in NRC Handelsblad verscheen, md].'
Desalniettemin gunt ze haar auteur het avontuur. Van der Pluijm reageert allerminst verbitterd in termen van: eerst hebben wij haar groot gemaakt en nu dit. 'Ik begrijp dat nieuwe technische mogelijkheden kansen bieden aan schrijvers om zelf elk aspect van een uitgave te beheersen. En dat Paulien dat wil proberen begrijp ik goed.' Ze denkt ook niet dat Cornelisse nu voorgoed de uitgeverij heeft verlaten, al moet blijken of de uitgave in eigen beheer eenmalig is. 'Dat is niet aan mij om te beoordelen maar aan Paulien.'
Er zijn andere auteurs geweest die zelf een boek hebben uitgegeven en daar doodmoe van zijn geworden, heeft Van der Pluijm eerder tegen Cornelisse gezegd. Ze wil niet on the record vertellen wie dat waren. 'Zij hebben het bij een keer gelaten omdat ze het veel te veel werk vonden. Maar hun ervaring was wel dat het heel prettig was alles zelf een keer gedaan te hebben en dat dat een enorme bevrediging opleverde. En ik denk dat Paulien het heel goed gaat doen als uitgeefster.'
Het is opvallend dat een zo succesvol auteur van uitgerekend Atlas Contact haar eigen weg gaat. Van der Pluijm heeft in het verleden herhaaldelijk in opinieartikelen gehamerd op het belang van een uitgeverij. 'Paulien wil het graag zelf doen, dat verandert mijn ideeën over het nut van de uitgeverij niet', blijft ze nuchter. 'Een uitgeverij kan ervoor zorgen dat er zo goed mogelijk wordt gewerkt, op elk gebied – redactie, productie, marketing & sales – maar je kunt geen successen afdwingen. Je moet zorgen dat alle ballen voor het doel liggen, of ze er uiteindelijk ook ingaan is toch afhankelijk van andere factoren.'
Eerder lijkt de alleengang van Cornelisse Van der Pluijm aan het denken te hebben gezet. De schrijfster wilde afzonderlijke diensten, zoals verkoop, van de uitgeverij afnemen. Dat bleek niet mogelijk. Maar, zegt Van der Pluijm nu: 'wij zijn bezig de uitgeverij zodanig in te richten dat we, als schrijvers dat willen, afzonderlijke diensten kunnen leveren. Paulien was al verder met haar ideeën dan wij op dat moment. Tot mijn spijt, omdat ik het belangrijk vind onze auteurs die diensten te kunnen verlenen waar ze behoefte aan hebben. We willen zo georganiseerd zijn dat we schrijvers verschillende keuzemogelijkheden kunnen bieden.'
(Eerder gepubliceerd op Boekblad.nl, 21 okt)

vrijdag 23 oktober 2015

Paulien Cornelisse geeft 'De verwarde cavia' zelf uit (Boekblad)

Paulien Cornelisse geeft haar volgende boek zelf uit. De roman De verwarde cavia verschijnt in april volgend jaar.

De bestsellerauteur publiceerde de taalboeken Taal is zeg maar echt mijn ding en En dan nog iets bij Atlas Contact. Dit keer doet ze alles zelf: van het zoeken van een drukker tot het overleg met distributeur CB. Wel neemt ze een aantal diensten van freelancers af. Harminke Medendorp doet de redactie, Sander Pinkse zet en geeft het boek samen met Cornelisse zelf vorm, Ruth Bergmans verzorgt de pr en marketing en New Book Collective van Maarten Richel regelt de sales.
Cornelisse besloot haar boek te proberen zelf uit te geven omdat ze voor haar theatervoorstellingen van oudsher eindverantwoordelijke is. 'In mijn huidige voorstelling komt een microscoop voor', vertelt ze. 'Een lastig instrument om theatraal in te zetten. Ik vind het dan leuk om uit te zoeken: welke microscoop moet ik hebben? Om daarover te praten met Nikon. Verschillende uit te proberen. Enzovoort. Daarom dacht ik: misschien vind ik het ook leuk om zelf boeken uit te geven.'
Daar kwam bij dat ze zich bezwaard voelt om Atlas Contact allerlei wensen voor te leggen. 'Stel, ik wil een bepaalde papiersoort voor het omslag. Dan staat de uitgeverij zeker open om daarover te praten. Maar omdat ik dan technisch gezien hun geld aan het uitgeven ben, denk ik: o, help, ik ben een diva, die eist dat het dat materiaal móét worden. Daar voel ik me niet prettig bij. Als ik zelf kan beslissen en financieel verantwoordelijk ben, heb ik daar geen last van.'
De eerste optie was diensten afnemen van Atlas Contact. Dat bleek lastig omdat alle diensten in een uitgeverij zo met elkaar zijn verweven dat de schrijfster niet bijvoorbeeld alleen verkoopdiensten kon afnemen. Cornelisse: 'Want hoeveel kost zoiets dan? Dan moest ik het maar helemaal zelf doen. Daarom heb ik ook geen uitgeverijnaam op het omslag gezet, zoals anderen die hun boek zelf uitgeven. Dat leek me raar. Het idee is juist dat ik het zónder uitgeverij doe.'
Geld speelde nadrukkelijk geen rol. Bij een 'fikse oplage' verdient de schrijfster meer nu ze De verwarde cavia zelf uitgeeft, zo erkent ze, maar het moet maar blijken hoeveel exemplaren ze verkoopt. 'Zoals ik het nu heb begroot, denk ik niet: wat een fantastische deal.' Ze kan niet zeggen bij welke oplage ze uit de kosten is en bij welke ze meer verdient dan bij een reguliere uitgave. 
Hoewel het werk nog lang niet af is, heeft Cornelisse al 'honderden kleine beslissingen' moeten nemen. Tot aan die van de specifieke kleur inkt voor de aanbiedingsbrochure. Weinig werk was het zeker niet. 'Ik heb net zeshonderd A4-enveloppen geadresseerd, evenveel brieven aan boekhandels ondertekend waarin ik uitleg waarom ik dit doe, voor zover ik de persoon kende een aanhef toegevoegd, en alles gisteren in grote tassen van de Action naar het postkantoor gebracht.'
De freelancers vond Cornelisse via via, al had ze sommigen wel eens ontmoet. Bergmans ging direct op het verzoek in. Ze vindt de samenwerking met de schrijfster 'heel erg leuk'. Cornelisse is 'makkelijk om mee te werken. Je kan tegen haar zeggen: heb je erover nagedacht dat het ook zo kan? En ze stelt zich echt op als een uitgever. Ze is de spreadsheet-koningin. Ze weet precies hoe ze alles moet berekenen en vastleggen. Ze heeft bijna nog strakkere schema's dan de uitgevers waar ik mee werk.' 
Voor Medendorp was het niet de eerste bestsellerschrijver die haar rechtstreeks inhuurde, maar wel de eerste die eigen werk ook zelf uitgeeft. 'Doorgaans heb ik er een hard hoofd in als schrijvers zelf willen uitgeven, want er komt ongelooflijk veel bij kijken', zegt ze. 'Maar Paulien heeft duidelijk ervaring als creatief ondernemer en haar plezier is aanstekelijk. Voor de relatie schrijver-redacteur maakt de manier van uitgeven trouwens weinig verschil. Het doel blijft: het boek moet zijn perfecte vorm vinden.'
De verwarde cavia beschrijft de kantooravonturen van een cavia die op de afdeling communicatie heel wat te stellen heeft met collega's, zoals Stella van HR en Harm-Jan van IT. Het boek is in 2013 ontstaan als feuilleton voor NRC Handelsblad, geschreven onder het pseudoniem J. Waterlander, en later voortgezet op Deverwardecavia.nl. Voor het boek werkt Cornelisse nog aan een bewerking, zodat de losse scènes een sterkere overkoepelende spanningsboog hebben gekregen – inclusief kantoorliefde. 
De verwarde cavia zal 160 bladzijden tellen en 14,99 euro kosten. Het boek wordt gepromoot met onder meer interviews in de media, een social media-campagne en een boekhandelstournee. Een optreden in De Wereld Draait Door is al vastgelegd. Cornelisse schuift al regelmatig aan in dit programma, waarvoor ze ook enige tijd samen met Arjen Lubach een taalrubriek verzorgde. 'Hopelijk vinden boekhandels het niet lastig dat ze nu moeten inkopen bij iemand die maar een boek aanbiedt', zegt Cornelisse.
Zou Cornelisse het andere schrijvers al aanraden om in eigen beheer te gaan uitgeven? Er zijn geen andere goedverkopende Nederlandse auteurs bekend die in eigen beheer gingen uitgeven. Fokke & Sukke-tekenaar Jean-Marc van Tol die Catullus oprichtte – alleen hij komt in de buurt. 'Ik denk dat meer het kunnen, maar je moet het wel leuk vinden om praktische dingen te regelen. Véél praktische dingen. Misschien lig ik in april ook wel doodvermoeid onder de tafel.'
(Eerder gepubliceerd op Boekblad.nl, 20 okt)

Zie ook:
- Zelfstandige redacteuren bieden hun diensten aan (deel 1, deel 2, deel 3)

donderdag 22 oktober 2015

De Nederlandse Boekengids: tweemaandelijks blad voor serieuze non-fictie (Boekblad)

Een nieuw tijdschrift wil de spotlight richten op het serieuze non-fictieboek in de volle breedte. De Nederlandse Boekengids wil het gat opvullen dat het einde van De Academische Boekengids en de koerswijziging van De Gids laten vallen.

De Nederlandse Boekengids presenteert op 6 november in Spui25 zijn nulnummer. Het veertig pagina's tellende tijdschrift bevat essays in de vorm van recensies van onder meer Willem Otterspeer, Maxim Februari en René van Stipriaan. Hans Goedkoop en Robbert Dijkgraaf worden geïnterviewd over hun visie op het onder de aandacht brengen van wetenschappelijk onderzoek bij het grote publiek. Als tenminste 3000 mensen een abonnement à 30 euro nemen, zal de redactie in 2016 een jaargang van zes nummers maken. Daar zullen auteurs zo uiteenlopend als Auke van der Woud, Tijs Goldschmidt en Bert Keizer aan meewerken.
Dat vertelt initiatiefnemer en hoofdredacteur Merlijn Olnon. De manager academische boeken van Athenaeum Boekhandel en redacteur van De Gids zet De Nederlandse Boekengids op samen met Esther Wils (oud-secretaris en redacteur van De Gids) en Amsterdam University Press. Acht pagina's advertenties – volgens Olnon alle van uitgeverijen van serieuze non-fictie, zoals De Bezige Bij en Boom – en een investering  van AUP maken het mogelijk om dit nulnummer te maken. Zelf werken Olnon en Wils nog voor niets, de auteurs krijgen een bescheiden honorarium.
De oplage van het nulnummer – met hetzelfde papiersoort en formaat als De Gids – bedraagt 20.000 exemplaren. Dat wordt onder meer verspreid door de Universiteitsvereniging van de Universiteit van Amsterdam: de 8.000 betalende leden van het alumniblad krijgen exemplaren thuisgestuurd. Ook boekhandels kunnen vanaf deze week tegen boekhandelskorting exemplaren aanvragen om te verkopen. 'We willen het in principe niet gratis weggeven, maar het juist bij díe mensen krijgen van wie de boekhandelaar al weet dat het voor hen geknipt is. Dat kan je bereiken door het te verkopen: voor 4,95 euro plus een gratis doorgeefexemplaar,' zegt Olnon.
Of het gaat lukken om nog voor het einde van het jaar 3000 abonnees te werven, vindt Olnon een uitdaging. 'Het nulnummer was eigenlijk een maand eerder gepland, maar zo'n vertraging is een consequentie van het feit dat we het budget expres laag hebben gehouden. De site www.nederlandseboekengids.nl is vrijwel klaar.' Maar de redactie gebruikt alle mogelijke netwerken: de auteurs worden ingezet om het blad onder hun relaties te promoten, de presentatie wordt aangekondigd in de Spui25-nieuwsbrief, en er zijn barter-deals met De Gids en 360 Magazine. 
In ieder geval is Olnon ervan overtuigd dat De Nederlandse Boekengids een lacune opvult. 'De Academische Boekengids bracht ook essays in de vorm van recensies van wetenschappelijke non-fictie. Maar die bestaat niet meer. Bovendien verhield men zich eigenlijk alleen tot de wetenschappelijke actualiteit. Dat kan breder. Tegelijk gaat De Gids zich veel sterker toeleggen op literatuur en kunstkritiek. Het wordt echt een literair tijdschrift. En ook de boekenbijlagen in de kranten gaan steeds meer over literatuur. Wij vullen dat gat tussen boeken- en wetenschapsbijlage.'
De Academische Boekengids, uitgegeven door AUP, verdween in 2013 na 97 afleveringen (die allemaal nog online zijn te raadplegen). Het blad dat ooit door tien wetenschappelijke instellingen werd gedragen, legt Olnon uit, werd toen nog maar door 'drie of vier' instituten gefinancierd. Daardoor werd drukken en verspreiden van 65.000 exemplaren te begrotelijk. 'Het was bovendien slecht zichtbaar. Het werd gratis verspreid onder universiteiten, de losse verkoop was hoogstens een paar honderd stuk. Wij willen dat anders doen, wij beginnen juist bij het publiek.'
(Eerder gepubliceerd op Boekblad.nl, 16 okt)

dinsdag 20 oktober 2015

Mybestseller kondigt nieuw concept voor mobiel lezen en schrijven aan: Sweek (Boekblad)

Mybestseller kondigt na anderhalf jaar ontwikkelen Sweek aan: een platform voor de smartphone om te schrijven, lezen en delen. Sweek wordt in mei 2016 in minimaal twaalf talen tegelijk gelanceerd.

Dat vertelt Peter Paul van Bekkum van Mybestseller, die deze week op de Frankfurter Buchmesse het concept bespreekt met uitgevers. 'Jongeren doen alles met hun smartphone. Die gaan echt geen tablet, laat staan e-reader kopen. Maar zij zijn wel de doelgroep van de toekomst. Wij vinden het daarom van belang om ook een propositie voor mobiel lezen en schrijven te bieden. Iedereen kan straks heel eenvoudig korte verhalen, boeken (hoofdstuk voor hoofdstuk) of never ending stories uploaden, schrijvers volgen, fan worden, ze met sociale media delen.'
Sweek zal er niet alleen voor amateurschrijvers zijn, maar zoekt nadrukkelijk samenwerking met traditionele uitgeverijen. 'Uitgangspunt is dat auteurs periodiek voor de doelgroep interessante bijdragen leveren. Dat kan een kort verhaal, een feuilleton of oud werk zijn. Dan is de kans aannemelijk dat auteurs relatief eenvoudig een aanzienlijke fanbase opbouwen. Stel, Kluun plaatst om de week een verhaal, dan heeft hij na een paar maanden 50.000 of 100.000 fans. Als hij dan met een nieuwe roman komt, kan hij daar iedereen met een druk op de knop van op de hoogte stellen.'
Mybestseller pakt het groots aan. Er werkt een team van ongeveer zeven fulltimers aan de ontwikkeling van Sweek, zegt Van Bekkum. 'Dat gebeurt deels in Nederland, deels in Roemenië. Van oudsher is dat een land dat uitmuntende developers herbergt, maar ook kostenoverwegingen spelen een rol.'
Sweek moet daarom na de lancering razendsnel groeien. Na vier maanden moet het aantal talen zijn uitgebreid naar twintig. En in korte tijd moeten er in alle landen bij elkaar een miljoen gebruikers zijn. 'Dat is nog een uitdaging, maar we weten dat we een goed concept hebben. We hebben de hele wereld afgestruind naar goede ideeën, we hebben heel veel met mensen binnen en buiten het vak gediscussieerd.'
Voor gebruikers is Sweek gratis. Mybestseller kan er verschillende manieren aan verdienen. 'Geo targeted advertising, een link met selfpublishing, cherrypicking van goed gelezen auteurs, de verkoop van content naar derde partijen zoals de top-500 verkopen aan een vliegtuigmaatschappij om hun reizigers aan te bieden', somt Van Bekkum op. 'En zo is er nog een hele trits.'

De ontwikkeling van Sweek is niet ten koste gegaan van Mybesteller. Het bedrijf behaalde de negende plaats op de Deloitte Fast50 Tech Ranking – weliswaar ruim achter Catawiki die tussen 2011 en 2014 45.080 % groeide, maar de omzetgroei is met 926 % bepaald niet min. En ook in 2015 groeit de omzet ook met 'double digits'. Exacte omzetcijfers geeft Van Bekkum niet, maar zit die al in de 'seven digits'? 'O, zeker'.
'We hebben begin dit jaar ook een interaction designer de opdracht gegeven om de hele site door te nemen en opnieuw te optimaliseren', zegt Van Bekkum. 'Voor ons is dat een megaklus, maar we vonden zo'n opfrissing een jaar of vijf na de lancering gewoon nodig. We hebben een compleet nieuwe lay-out en allerlei nieuwe en verbeterde functionaliteiten, die we stap voor stap invoeren. We beginnen nu met een nieuwe navigatiestructuur.' 
Het grootste deel van de omzet – 70 tot 75 % – komt nog altijd uit Nederland. Het vlaggenschip is Brave New Books. 'We werken daarvoor samen met Bol, een heel krachtig medium, en Singel Uitgeverijen, die garant staat voor kwaliteit. Dat vinden veel auteurs aantrekkelijk.' De meest recente toevoeging is het auteursplatform in samenwerking met Sdu. 'Dat moet nog zijn plek vinden. De doelgroep moet er nog een beetje aanwennen, maar dat was bij andere labels ook zo.'
In Duitsland groeit Mybestseller gestaag. Van Bekkum: 'We dachten dat we nu verder zouden zijn. Overall ben ik niet honderd procent tevreden. Zo is de samenwerking met De Gruyter voor een wetenschappelijk label gestopt toen de topman weg moest. Van Vonjournalisten.de, een label speciaal voor leden van de Duitse journalistenbond, had ik ook meer verwacht. Maar we sluiten ook nieuwe samenwerkingsverbanden.'
Het meest recent is Bookmundo.de, een label in samenwerking met de regionale boekhandelsketen Die Mayersche. In Nederland zijn dergelijke samenwerkingen, op een aantal uitzonderingen zoals met De Nieuwe Boekhandel en Heijink na, vaak gestaakt nadat ze niet aan de verwachtingen voldeden. Hier acht Van Bekkum de kans van slagen groter. 'In Nederland konden we niet bijvoorbeeld de hele provincie Utrecht dekken. Hier vullen we wel gelijk een hele regio in.'

Daarnaast staan de eerste labels in andere landen op het punt van gelanceerd worden. Van Bekkum noemt voorbeelden in Engeland en Frankrijk. In het eerste land volgt lancering nog dit jaar, in het tweede uiterlijk het eerste kwartaal van 2016. Interessant is daarnaast de samenwerking met Turkse uitgevers. 'Via een soort gateway maken wij hun boeken beschikbaar voor de Turkse gemeenschap in Duitsland, Engeland, Nederland en Frankrijk. Nu kunnen die alleen enkele bestsellers krijgen, straks heel veel meer titels.'

Zie ook:

maandag 19 oktober 2015

Bruna-franchisenemers gelukkig met addendum franchise-overeenkomst? 2: Directeur Fred Zeegers zegt ja (Boekblad)

Het zijn hooguit een handvol Bruna-ondernemers die moeite hebben met het addendum op de franchise-overeenkomst. Volgens directeur Fred Zeegers van Bruna is er geen sprake van grote onrust onder zijn franchisenemers.

Er hebben zich ongeveer honderd van de 288 Bruna-franchisenemers gemeld bij advocaat Alex Dolphijn van het advocatenkantoor Ludwig & Van Dam, dat is gespecialiseerd in franchiserecht. Dat vertelde hij eerder. De ondernemers zetten vraagtekens bij de gevolgen van het nieuw geïntroduceerde addendum. Een verlaagde fee, maar afschaffing van de bonussen en een verdere verharding van de franchiseformule – zou hun omzet daarbij zijn gebaat? Zeegers vraagt zich af of er echt zo veel verontruste franchisenemers zijn.

Allereerst: wat is de logica van het addendum?
Zeegers: 'Eind 2014 stond ik voor alle ondernemers en vertelde ik over mijn plannen. Ik hoorde toen dat zij de fee te hoog vonden in verhouding tot andere franchiseformules. Ik wist dat niet precies, ik zat toen pas een maand of tien bij Bruna. Maar goed, begin dit jaar hebben we erover gesproken met het bestuur van de vereniging van franchisenemers. Uiteindelijk hebben we de fee verlaagd met bijna 25 procent.'

Maar er staat wel wat tegenover: afschaffen van de bonussen.
'Ja. En daardoor lees ik in de media: de fee-verlaging is een sigaar uit eigen doos. Maar de bonussen zijn bij elkaar opgeteld nooit eerder boven die 25 procent uitgekomen. Bovendien weten we allemaal dat de boeken- en tijdschriftenomzet terugloopt. Dus: de boeken- en tijdschriftenbonus wordt ook alleen maar minder. Dat betekent netto dat de ondernemer er financieel voordeel bij heeft. Bovendien geven wij die fee-verlaging gegarandeerd, terwijl het altijd maar de vraag blijft óf er een bonus komt.'

Ook worden in het addendum alle individuele afwijkende afspraken gecanceld?
'In principe bestond er altijd al maar één afspraak. Maar in de loop der tijd zijn her en der afwijkende afspraken gemaakt. Dat is natuurlijk moeilijker te managen – boekhoudkundig, juridisch, op alle mogelijke manieren. Dan is dit een goed moment om te zeggen: het is nu feest, 25 procent fee omlaag, laten we nu alle afspraken weer harmoniseren. En dan nog blijft het een streven. Het blijft mogelijk om individuele afspraken te maken. Bijvoorbeeld: de verplichting om met een van onze vier huisaccountants te werken. Dat is het onderwerp uit het addendum waar ik de meeste vragen over krijg. Maar ik snap heel goed dat als een ondernemer vier winkels heeft het weer anders is. Of dat iemand een jarenlange relatie met een accountant niet meteen wil verbreken.'

Volgens Alex Dolphijn is die harmonisering bedoeld om Bruna te kunnen verkopen.
'Tja. Dat zegt hij, maar niet tegen mij. Ik nodig hem al weken uit om langs te komen, uit te leggen wie hij precies vertegenwoordigt en dan kunnen we daarover praten. Ik snap niet hoe hij erbij komt dat Bruna wordt verkocht. In ieder geval is er geen plan.'

Ook leidt het addendum tot een hardere franchiseformule – wat nadelig zou uitpakken voor de mogelijkheden de lokale markt te bespelen.
'Iedereen met wie je praat zegt: hard franchise is de toekomst. De Franchisebond, de banken, de goeroes, iedereen. Ook onze ondernemers zijn daar van overtuigd, want daar hebben ze ooit voor getekend. Alleen: in de praktijk wil je wel eens dingen laten gaan. Ik kom dan soms in winkels waarvan ik me afvraag: is dit nog wel een Bruna? Er zijn dan zo veel dingen anders. Terwijl wij wel afspraken hebben met grote leveranciers over de manier waarop wij hun spullen presenteren. Ook hiervoor geldt: dit is het moment om dat nog een keer zwart op wit te zetten.'

Toch blijken veel franchisenemers ongerust over het addendum.
'Is dat echt zo? Meneer Dolphijn zegt dat er zich honderd bij hem hebben gemeld, ik wil daar wel bewijs van zien. Het addendum is aan de orde geweest bij de ALV van de vereniging. Er was een grote opkomst, het bestuur kreeg toen mandaat verder met ons te onderhandelen. Toen heb ik niets gehoord. Wij hebben net de Week van de Winkel gehad. Ik heb iedereen gezien, het waren vier fantastische dagen. Niemand heeft tegen mij geklaagd, terwijl ze hadden kunnen zeggen: "wat is dat addendum vervelend." Hadden we meteen even kunnen gaan zitten om erover te praten.'

De ondernemers kregen het addendum uiteindelijk begin deze maand. Hoeveel hebben al getekend.
'Enkele tientallen.'

Wordt de rest onder druk gezet om zo snel mogelijk te tekenen?
'Zeker niet. Maar het lijkt me in hun voordeel dat wel te doen. Wij hebben in anderhalf jaar het gemiddelde ondernemersinkomen met een derde doen stijgen, door een combinatie van besparingen en investeringen om de omzet te verhogen. Als zij nu tekenen genieten zij ook nog het voordeel van de fee-verlaging. Het is daarbij mogelijk dat iemand iets zegt als: ik kan om deze of deze reden pas per 1 juni 2016 de winkelinrichting aanpassen. Prima. Lever een plannetje in en geniet toch vanaf dag 1 waarop je tekent van de lagere fee.'

Waar komt de onrust volgens u dan vandaan? Uitsluitend van de zes ondernemers die anoniem met Het Financieele Dagblad hebben gesproken?
'Ik weet niet wie dat zijn. Ik ken wel een zestal ondernemers met wie wij rechtszaken hebben gevoerd. Misschien zijn die naar de pers gestapt. Overigens hebben wij al die zaken gewonnen. Dat ging steeds om debiteurenproblemen. Die zouden zijn ontstaan omdat wij geen goed prognose van de omzet hebben gedaan. Steeds oordeelde de rechter dat wij wél goed hebben geprognotiseerd en goed hebben begeleid. De laatste zaak, tegen de ondernemer uit Steenwijk, is aangehouden. De rechter heeft gevraagd of wij alsjeblieft nog een keer met hem om tafel willen gaan. Maar ik denk dat als hij tot een uitspraak moet komen, wij weer zullen winnen.'

De zaak tegen de ondernemer in Eelde heeft Bruna verloren.
'Nee, nee, die zaak loopt nog. Maar dat ging niet om een debiteurenprobleem. Deze ondernemer had zeker geen schuld. Hij wilde alleen niet door met de harde franchiseformule. Toen speelde het postnon-concurrentiebeding. Hij mag daarom niet doorgaan met een andere boekhandel. Daarvan heeft de rechter gezegd: Bruna, had dan alvast een zoekopdracht voor een andere ondernemer in Eelde opgezet. Daar hebben wij tegenin gebracht: zo werkt het niet in de retail. Volgende week volgt het vonnis.'

Hoeveel van de 288 ondernemers hebben momenteel een schuld opgebouwd?
'Een stuk of twintig. Hooguit vijfentwintig. Maar het is zeker niet zo dat we met al deze mensen problemen hebben. Integendeel, er is ook een met wie we een afbetalingsregeling hebben en toch een nieuw contract voor acht jaar hebben gesloten. Zo veel vertrouwen hebben we nog steeds in hem. Alles bij elkaar gaat het om 3,2 miljoen euro. Tegen het FD zei ik nog 4 miljoen, maar omdat er wordt afbetaald is dat alweer minder geworden. Let wel: dat is ons eigen geld, dat wij nu niet kunnen gebruiken om te investeren in de formule. Het systeem bij Bruna zit zo in elkaar dat wij de leverancier betalen en dat aan de ondernemer factureren.'

Dus de conclusie van het FD dat u uw macht misbruikt, slecht communiceert, kortom: dat de sfeer tussen franchisenemers en hoofdkantoor totaal verziekt is ­– die conclusie herkent u niet?
'Absoluut niet. Ik kreeg na publicatie van het stuk ook tal van mails van ondernemers die dat evenmin herkennen.'
(Eerder gepubliceerd op Boekblad.nl, 15 okt)

Zie ook:
- Advocaat Alex Dolphijn over onrust bij Bruna

zondag 18 oktober 2015

Bruna-franchisenemers gelukkig met addendum franchise-overeenkomst? 1: Advocaat Alex Dolphijn zegt nee (Boekblad)

Bruna-franchisenemers zijn bijzonder ongerust over het pas geïntroduceerde addendum op de franchiseovereenkomst waarmee het hoofdkantoor alle afspraken met individuele ondernemers gelijk wil trekken. Ze nemen massaal contact op met een advocaat – zegt deze vandaag. Morgen de reactie van Bruna-directeur Fred Zeegers.

Het addendum belooft de franchisenemers een feeverlaging van bijna 25 procent, zoals Bruna afgelopen vrijdag in een persbericht naar buiten bracht. Maar het addendum behelst meer: het einde van het bonussysteem, afschaffen van alle individuele afspraken en verschillende maatregelen om het franchisesysteem harder te maken. Zo worden ondernemers verplicht de Bruna-accountant te gebruiken, een nieuw ict-systeem in te voeren en krijgt Bruna inzicht in alle cijfers
Dat vertelt Alex Dolphijn van het advocatenkantoor Ludwig & Van Dam, dat is gespecialiseerd in franchiserecht. Ongeveer honderd van de 288 franchisenemers hebben contact met hem gehad over het addendum. 'Er wordt hen een worst voorgehouden: de feeverlaging. Maar Bruna is een commerciële onderneming, daar staat altijd iets tegenover. Ik heb daarom een advies geschreven waarin ik ondernemers voorhoud om heel goed te kijken of ze er met het addendum wel op vooruit gaan. Zo niet, teken dan niet en ga op zijn minst het gesprek aan met Bruna om te zien of ze tot een oplossing kunnen komen.'
Dolphijn vermoedt dat Bruna met het addendum alle franchiseafspraken wil gelijktrekken, zodat de eigenaar het bedrijf makkelijker kan verkopen. 'Ze willen geen pot met 288 verschillende afspraken, ze willen één franchiseovereenkomst die voor iedereen hetzelfde is. Dat is interessanter voor potentiële kopers. Beleidswijzigingen kunnen van tijd tot tijd nodig zijn, maar dat kan betekenen dat het rücksichtslos doorgevoerd wordt waarbij er ondernemers van de wagen vallen of er zelf vanaf willen springen.' En daar zit het probleem, maakt Dolphijn duidelijk.
Bruna zou per se willen dat alle ondernemers het addendum tekenen. Dolphijn: 'Vergelijk het met een reorganisatie. Dan maakt een bedrijf voor de werknemers die worden ontslagen een sociaal plan. Zo kan Bruna ook de ondernemers aanbieden hun winkel te verkopen. Of aan Bruna, waarna ze in loondienst doorgaan. Of aan een andere ondernemer, waarbij de schuld van de huidige ondernemer wordt kwijtgescholden. Er zijn heel wat Bruna-ondernemers met matig inkomen maar die wel twee ton schuld hebben. Dat geld krijgt Bruna toch nooit meer terug.'
Dolphijn vindt dat Bruna de formule- en beleidswijziging 'niet handig' aanpakt. 'Men had in gesprek moeten gaan met de franchisenemers. Door die dialoog niet aan te gaan, ontstaat er onrust. Dat gaat ten koste van zowel Bruna als de franchisenemers. In de afgelopen tijd, en zeker na een publicatie in Het Financieele Dagblad van woensdag jl., word ik platgebeld door andere ondernemers, die dachten dat zij de enige waren die problemen hadden en de enige die het addendum niet wilden tekenen. Dat was hen verteld, maar nu komen ze erachter dat het niet zo is.'
Saillant vindt Dolphijn het dat Bruna in de pers meldt dat de vereniging van franchisenemers namens de franchisenemers akkoord gegaan is met het addendum. ‘Ik vernam van diverse franchisenemers dat er door de algemene ledenvergadering van de franchisevereniging helemaal niet gestemd is over het addendum. Franchisenemers zijn verontwaardigd over het bericht dat de franchisevereniging het addendum steunt.’
In het omvangrijke artikel in het FD wordt de sfeer tussen Bruna en franchisenemers 'totaal verziekt' genoemd. Een aantal ondernemers waar de krant anoniem mee heeft gesproken, klaagt over machtsmisbruik van Bruna, wanprestaties van het hoofdkantoor en slechte en agressieve communicatie. ‘Uit het niets krijg je de mededeling dat je over twee weken je schulden moet afbetalen en dat anders je winkel niet meer beleverd wordt,' aldus een van hen.
Dolphijn is, naast de problemen rond het addendum, betrokken bij rechtszaken tegen Bruna namens zes franchisenemers. In de kern voelen alle zes zich misleid door te rooskleurige prognoses van Bruna. ‘Je krijgt een mooi papiertje van ze met daarop de te verwachten omzet en winst voor de komende jaren. Dat ziet er natuurlijk allemaal heel florissant uit. Pas later bleek dat de franchisenemer die vóór mij op die locatie zat al jaren verlies op verlies stapelde', zegt een franchisenemer in het FD.
Daarbij heeft Bruna recentelijk de franchiseformule steeds harder gemaakt – zoals ook blijkt uit het addendum – waardoor het ondernemers het idee hebben dat ze niet meer goed kunnen inspelen op de lokale markt. Zo loopt de omzet verder achteruit. 'Van de boeken die ik tegenwoordig geleverd krijg, weet ik van tevoren al dat ik 60% niet ga verkopen. Daarover een gesprek met ze voeren is onmogelijk. Er moet gewoon geleverd worden. Zo lopen mijn schulden wel op, ja. Nu is opeens aangekondigd dat we bloemen moeten gaan verkopen en kerstbomen. Wat móét ik ermee?’, zegt er een in de krant.
Namens welke zes Dolphijn rechtszaken voert wil hij niet zeggen. Behalve de twee die al in de pers zijn geweest. Ten eerste is dat de Bruna in Eelde. De samenwerkingsovereenkomst liep af, de ondernemer wilde onder eigen naam doorgaan en Bruna hield hem daarop aan het postnon-concurrentiebeding. Twee weken geleden stelde de rechter de ondernemer in het gelijk. Hij oordeelde dat Bruna geen belang heeft vast te houden aan het postnon-concurrentiebeding omdat het geen concrete plannen heeft actief te blijven in Eelde.
Maandag diende een zaak van de franchisenemer in Steenwijk tegen Bruna. Deze, zo bericht De Stentor daarover, voelt zich 'bedonderd' door Bruna omdat hij, wegens een schuld van twee ton, zijn andere winkel in Hengelo moest verkopen. De winkel zou in de verkoop gaan voor een ton, maar werd uiteindelijk verkocht voor 75.000 euro. Bruna wil op zijn beurt dat de ondernemer de winkel in Steenwijk ontruimd omdat hij de huur niet voldoet. De leveringen waren in mei al gedeeltelijk en in augustus volledig stopgezet. De zaak is aangehouden omdat Bruna en ondernemer deze week een ultieme poging doen om er samen uit te komen.
(Eerder geplaatst op Boekblad.nl, 14 okt)

Zie ook:
- Consumenten tevredener over Primera dan Bruna (2012)
- Ton Deutekom verkoopt haar zelfstandige winkel aan Bruna (2012)