woensdag 29 juli 2015

Wanneer breekt de e-boekenmarkt toch door? Een stand van zaken (3)


De e-boekenmarkt krijgt maar niet de omvang die al zeker vijftien jaar wordt voorspeld. Maar hij is wél in beweging. Van het bibliotheek-aanbod tot Bliyoo. Niemand weet welk businessmodel uiteindelijk werkt of niet, maar alle initiatieven leiden er wel toe dat de markt blijft groeien. Ondanks aanhoudende zorg om piraterij.

Deel 3: Hebben nieuwe initiatieven effect op piraterij?

Alle partijen zeggen dat hun model werkt tegen piraterij. De redenering is simpel: wij bieden een legaal, makkelijk, betaalbaar (in het geval van de bibliotheek zelfs gratis) alternatief – dus waarom zouden mensen nog hun geweten bezwaren? Maar of piraterij daadwerkelijk afneemt? Van Kempen en Jansen geloven er in, maar kunnen het niet hard maken. Rigters twijfelt er sterk aan.
Stichting Brein-directeur Tim Kuik zei naar aanleiding vande cijfers over bestrijding van piraterij in 2014 nog geen vermindering waar tenemen. Wel beweerde 'een deel' van het testpanel van Bliyoo niet langer illegaal te willen downloaden, aldus Bruna-directeur Fred Zeegers. Bij Elly's Choice vermoeden ze hetzelfde.
Maar hoe snel gaat de overstap naar legaal downloaden? De toename van het aantal aanbieders heeft onmiskenbaar geleid tot méér prijsstunts. De prijs is in Nederland duidelijk lager dan in Duitsland, waar het e-boek onder de vaste prijs valt, zegt Rigters. Maar de prijsbeleving van consumenten loopt daarbij achter. Die denkt dat uitgevers nog steeds domweg mikken op 80 procent van de prijs van het p-boek. Waardoor een e-boek te duur heet te zijn en de betalingsbereidheid gering blijft.

Wat de nabije toekomst brengt, weet niemand. Niemand durft nog te voorspellen in welk tempo de markt groeit en wat de maximale omvang kan zijn. 'Ik heb - de voorspellingen volgend – jaren geroepen: de boost komt eraan', zegt Rigters. 'Daar ben ik mee opgehouden. Het groeit geleidelijker.' Alleen Bol.com houdt vast aan de voorspelling: in 2018 is de helft van de markt voor fictie digitaal. 'Ik moet het nog zien,' zegt Van Duuren. 'Ze mogen blij zijn als het 30 tot 35 % wordt.'
Ook voorspelling over welke kant het op gaat, zijn riskant. Damwijk wijst erop dat kort geleden werd gezegd: de e-reader gaat eruit, je leest digitaal op je tablet. 'Toch blijkt de e-reader steeds meer het beste product om boeken op te lezen. Apple verliest daarom marktaandeel. Ook zou men gewend raken aan digitaal lezen, maar toch is het een seizoensgebonden product. Het piekt in de zomer en rond Sinterklaas, daarna legt men de reader weer in de la.'
Dus welke partij uiteindelijk de dominante wordt – niemand kan het zeggen. Mogelijk verhindert de Lees-ID zelfs dat een partij duidelijk de grootste wordt. 'Het staat nu nog in de kinderschoenen,' vervolgt Damwijk, 'maar als straks ook Kobo en Tolino erop aangesloten zijn, kan de klant makkelijk zelf bepalen waar hij koopt en altijd zijn boeken behouden. Dus ook bij de lokale boekhandel die hij kent. Wij zullen hem in ieder geval daartoe proberen te verleiden.'
Wat daarnaast belangrijke invloed zal hebben op de e-boekenmarkt is de rechtszaak over het onderbrengen van het digitale boek onder het leenrecht. Bibliotheken kunnen nu alleen e-boeken inkopen die uitgevers hen aanbieden. Zij hopen via de rechter af te dwingen dat ze alle ooit gemaakte e-boeken onbeperkt kunnen uitlenen. Dan ontstaat de ultieme laagdrempelige en betaalbare digitale bibliotheek.
Van Duuren: 'Als uitgevers verplicht zijn om hun e-boeken onder te brengen bij Bibliotheek.nl, kan ik me voorstellen dat er ook uitgevers zijn die het e-boek gewoon opgeven, zeker als er niet voldoende aandacht wordt besteed aan beveiliging. Ook omdat piraterij echt niet verdwijnt. Nu blijken weer illegale kopieën in de Google Play Store te staan. Misschien worden uitgevers het wel zat. Streaming is een goed alternatief, maar echte kwaadwillenden houd je niet tegen.'
Van Kempen van de KB bagatelliseert de zorg echter: 'We onderhandelen al decennia met uitgevers over de voorwaarden waaronder we papieren boeken uitlenen. Waarom zou dat anders zijn als uitgevers straks het uitlenen van e-boeken niet kunnen weigeren? Dan moeten we het wel eens worden over de condities waaronder en een redelijke vergoeding daarvoor. Dat we nu al e-boeken uitlenen, geeft alleen maar meer inzicht in wat dan een redelijke vergoeding is.'

dinsdag 28 juli 2015

Wanneer breekt de e-boekenmarkt toch door? Een stand van zaken (2)

De e-boekenmarkt krijgt maar niet de omvang die al zeker vijftien jaar wordt voorspeld. Maar hij is wél in beweging. Van het bibliotheek-aanbod tot Bliyoo. Niemand weet welk businessmodel uiteindelijk werkt of niet, maar alle initiatieven leiden er wel toe dat de markt blijft groeien. Ondanks aanhoudende zorg om piraterij.

Deel 2: Het effect van nieuwe toetreders

De toetreding van nieuwe partijen heeft vorig jaar niet de boost gebracht waarop ook deze bedrijven hadden gehoopt. De grootste teleurstelling was Amazon. Toen de grote reus uit Amerika op 12 november een webwinkel lanceerde waarop uitsluitend digitale boeken voor hun eigen Kindle-reader werden aangeboden, was het groot nieuws. De teneur van alle berichtgeving: het boekenvak zal nooit meer hetzelfde zijn.
Maar wat gebeurde? De vice-president Amazon Kindle voor de EU liet zich interviewen, het bedrijf schermde met de exclusieve digitale primeur van Fokke & Sukke en een paar weken later waren de Kindles, in 46 Media Markt-filialen, voor het eerst in Nederland te koop. En dat was het. De insiders zeggen daarover verbaasd te zijn. In andere landen ging de entree van het bedrijf gepaard met een reclame-bombardement. De keten is erg scherp op prijs van op dat moment populaire titels. Het meisje in de trein van Paula Hawkins kost bij hen 9,99 euro – elders 13,99. Alleen doet Amazon weinig om dat bekend te maken. Wachten ze soms op het einde van de vaste prijs op p-boeken om Nederland echt te veroveren?
Vergeleken daarbij lijkt Elly's Choice het beter te doen. Maar ook Boudewijn Jansen verheelt niet dat de groei minder hard gaat dan gedacht. Het aantal abonnees benadert nog lang niet de enkele honderdduizenden die het aanstaande zomer had willen hebben. Mede daarom voert Elly's Choice in samenwerking met partijen als RTL, ANWB en diverse tijdschriften campagne voor een fors grotere naamsbekendheid.

Het succesvolst is de bibliotheek. Sinds de start in januari vorig jaar hebben 176.847 van de 1,62 miljoen volwassen leden een account aangemaakt en gezamenlijk 1.226.258 e-boeken gedownload (stand eind april). De bibliotheekleden kunnen inmiddels kiezen uit ongeveer tienduizend titels. In totaal doen meer dan 130 uitgevers mee, de meeste titels zijn uitgegeven door WPG, Singel Uitgeverijen, VBK, Nieuw Amsterdam, de Geus en Harlequin. 'Enkele honderden' titels zijn minder dan zes maanden oud.
Het grootste struikelblok voor de bibliotheek is de techniek. Vanaf de start is de kritiek op de werking groot geweest – óók vanuit de openbare bibliotheken zelf, die mede door een weinig vlekkeloos werkende site het eigen e-boekaanbod nog altijd weinig promoten onder hun eigen leden. Site en app werken niet synchroon. Klanten moeten te vaak en op verschillende manieren inloggen. Er zijn onvoldoende zoekfunctionaliteiten. De communicatie is onduidelijk. Enzovoorts.
De KB heeft verbetering van de site dan ook topprioriteit gemaakt. Van Kempen: 'De site was tijdelijk omdat benodigde componenten nog niet helemaal ontwikkeld waren. De catalogus bijvoorbeeld. Binnenkort is er een koppeling met de Nationale Bibliotheek Catalogus (NBC), waardoor veel betere zoekfilters mogelijk zijn. Nu krijg je na een zoekopdracht een resultatenlijst van 23 pagina's, straks kun je die filteren: alleen van uitgeverij x, alleen van de laatste drie jaar, alleen in die taal, en meer.'
Zo is een hele lijst opgesteld om de site – geplande lanceerdatum: september aanstaande – gebruikersvriendelijker te maken. Ook komen dit jaar nog 'een à twee releases' van de app, die toch al 152.277 keer is gedownload. 'Die zijn voornamelijk bedoeld om fouten uit het verleden te herstellen'. aldus Van Kempen. 'Een belangrijke nieuwe functionaliteit is dat hij ook ePub3 kan ondersteunen.' Aan de slecht beoordeling in diverse app-stores moet dan een einde komen.
Dat er in snel tempo commerciële streaming diensten bijkomen legt de KB 'geen extra druk op' om zo snel mogelijk een perfect product neer te zetten. Daarvoor hebben de bibliotheken toch een andere doelstelling. Wél is de concurrentie aanleiding om nu helder vast te leggen wat precies de eigen propositie moet zijn. Dan wordt duidelijk of de bibliotheek nog met een e-boekpluspakket en actuele specials komt.

Het grootste effect van de bibliotheek als e-boekverlener is dat het aarzelende partijen over de streep heeft getrokken. De belangstelling kán dus enige omvang hebben. Er kán dus aan verdiend worden: de bibliotheek betaalt uitgevers 60 cent per uitlening van een toptitel. Juist dat heeft uitgevers verleid mee te doen aan andere experimenten – met name streaming platformen, waarvan het verkrijgen van voldoende content om aantrekkelijk te zijn het grootste struikelblok was.
Al die experimenten bereiken ook een steeds groter publiek. Yindo geeft boeken van Van Duuren Media, Gottmer en Van Gorcum in licentie aan onder andere de InHolland en Hanze Hogescholen. Elly's Choice heeft partnerships met tientallen bedrijven voor het cadeau geven van een maandabonnement bij aankoop van hun product. Samsung, Cheaptickets, ING, Texaco. Maar ook: onderwijsinstellingen die voor hun leerlingen abonnementen afsluiten op kinderboekenspin-off Telekids Boeken.
Partijen claimen daarmee nieuwe markten aan te boren. 'We moeten eerlijk zijn: de eerste, zeg, drieduizend abonnementen waren voor lezers die gewoon een goede prijs willen', zegt Jansen van Elly's Choice. 'Maar daarna waren de abonnees voor het grootste deel nieuwe lezers. Wij willen ook geen klanten die alleen maar uit zijn op het voordeel, we richten ons op het afsluiten van jaarabonnementen. Vijf tot tien procent van onze klanten zegt daarnaast meer te lezen dan vroeger.'

Maar ook bestaande partijen beweren steeds betere resultaten te behalen doordat ze het, dankzij technische vernieuwingen en nieuwe features, voor de klant makkelijker en leuken maken. Erik Rigters van Kobo en woordvoerder Marjolein Verkerk van Bol.com zingen de lof van hun vorig jaar gestarte samenwerking. Precieze cijfers willen allebei niet geven.

maandag 27 juli 2015

Wanneer breekt de e-boekenmarkt toch door? Een stand van zaken (1)


De e-boekenmarkt krijgt maar niet de omvang die al zeker vijftien jaar wordt voorspeld. Maar hij is wél in beweging. Van het bibliotheek-aanbod tot Bliyoo. Niemand weet welk businessmodel uiteindelijk werkt of niet, maar alle initiatieven leiden er wel toe dat de markt blijft groeien. Ondanks aanhoudende zorg om piraterij.

Deel 1: Hoe groot is de markt nu?

Welke naam doet in 2025 nog slechts een vaag belletje rinkelen? Yindo, die als eerste een all you can read-abonnement aanbod? Het pas gelanceerde Bliyoo? De e-boekabonnementenservice Elly's Choice? Buitenlandse toetreder Mofibo misschien? Tom Kabinet? Magboox? Stripplatform Yieha? Riddo, de naam waaronder uitgeverijen Lannoo en WPG aan een Spotify voor boeken werken? Of misschien juist de naam van de grootste spelers als Amazon, Apple, Google of lokale gigant Bol.com?
Het is inmiddels een jaar of vijftien geleden dat Joost Bloemsma, oud-directeur van Het Spectrum, op de Elspeetconferentie voor het boekenvak een e-reader liet zien. Dit zou heel groot worden, voorspelde hij. Een klein apparaat waarop de gebruiker tientallen boeken kon laden, zodat hij op vakantie geen zware tassen vol boeken mee hoefde te zeulen. Het inmiddels bekende argument.
Toch lijkt de e-boekenmarkt zich nog altijd in statu nascendi te bevinden. Kijk naar het marktaandeel: 5,2 % in het eerste kwartaal van 2015. Luister naar e-boekondernemers als Erik Rigters (jarenlang de man achter eBook.nl, sinds oktober publishers relation manager Nederland en Duitsland van Kobo) en Boudewijn Jansen (eigenaar Elly's Choice): zij zeggen nog steeds dat ze de consumenten willen laten zien hoe makkelijk, prettig en voordelig digitaal lezen eigenlijk is.
De langzame groei van het e-boek deed Peter Quaghebeur (directeur WPG België) eerder dit jaar verzuchten dat hij eigenlijk niet meer in een doorbraak gelooft. 'Heel lang was het verhaal: er zijn te weinig devices, er zijn te weinig titels als e-boek beschikbaar. Die barrières voor consumenten zijn afgelopen jaar weggehaald. En tóch blijft de verkoop beperkt. Als de doorbraak van e-boek nu niet komt, wanneer dan wel?'
Maar zo simpel is het niet. De e-boekenmarkt wordt nog altijd gekenmerkt door steeds nieuwe toetreders met andere businessmodellen die – wellicht – het ei van Columbus zijn. Vorig jaar waren dat Bibliotheek.nl: de eerste aanbieder van digitale leenboeken. En Elly's Choice: een curator die abonnees tien titels per maand biedt tegen een lage prijs. Dit jaar lijkt de consument te kunnen gaan kiezen uit meerdere all you can read-abonnementen.
'Wat op dit moment ook succesvol is, het is goed dat er partijen zijn die verschillende modellen uitproberen', zegt Sander van Kempen, als manager dienstontwikkeling van de Koninklijke Bibliotheek (KB) verantwoordelijk voor de e-boekensite van de bibliotheken. 'Alleen dan leer je wat de consument wil. Wij leveren ook alleen maar wat bibliotheekleden willen. Hoe veel dat er ook zijn, dat is niet de hele bevolking.'

De jongste cijfers die CB medio april presenteerde, toonde opnieuw dat het percentage e-boeken van het totaal aantal verkochte boeken maar mondjesmaat stijgt. In het eerste kwartaal van 2014 was het 4 % – daarna 4,7 % (tweede kwartaal), 4,7 % (derde kwartaal), 5 % (vierde kwartaal) en nu dus 5,2 %. En dat bij een groeiend aantal aanbieders: van 143 (eerste kwartaal van 2014) naar 195 (een jaar later). En een groeiend aantal titels: van 29.496 naar 37.190.
Tegelijk is het de vraag in hoeverre deze cijfers de werkelijkheid goed weergeven. Om te beginnen is onbekend hoeveel mensen hoeveel e-boeken – al dan niet legaal verkregen – echt lezen. Het is mogelijk dat steeds meer mensen digitaal lezen, omdat een aankoop door meerderen wordt gelezen of men meer leest van illegale usb-sticks met vijfduizend titels. Andersom kan het dat steeds meer gekochte e-boeken niet worden gelezen.
Daarbij kunnen de cijfers van CB vertekend zijn. Volgens Bob van Duuren van Yindo is de vergelijking met een jaar geleden vals omdat destijds Polare ten onder ging en dat ook ten koste ging van de e-boekmarkt. 'Ik ben pessimistischer geworden. Men roept al zo lang: het e-boek gaat elk jaar verdubbelen. Dat is nog nooit gebeurd. In Fictie heeft digitaal een aandeel van 15 %. Dan begint het ergens op te lijken. Maar de verkoop is altijd achter gebleven bij de verwachtingen.'
Aan de andere kant zit er ook vertekening in omdat de e-boekverkoop bij Libris na de overstap van Kobo naar Tolino op een laag pitje is gezet. 'We hadden een marktaandeel van 14 %', zegt directeur Caroline Damwijk. 'De winkels verkopen wel e-boeken, maar pas half juni lanceren we Tolino echt. Dan kan de consument vanuit de reader e-boeken bij zijn boekhandel downloaden. Dan gaan we ook experimenteren met prijs- en andere acties om klanten te verleiden.'
Ook zijn er geluiden dat de markt juist groter is dan CB beweert. De downloads via Elly's Choice lopen via Booxtream en worden volgens Boudewijn Jansen daarom niet meegenomen. Dat zijn behoorlijke aantallen. Sinds de start in augustus hebben 50.000 mensen op zijn minst een proefabonnement van een maand gehad. Als het bedrijf iedereen met een jaarabonnement e-boekenaanbiedingen mailt, is de conversie drie tot vijf procent.

maandag 20 juli 2015

Alleen internationale auteurs zijn gewild in Nederland én Vlaanderen (Taalunie:bericht)

Nederlanders en Vlamingen lezen het liefst boeken van eigen bodem. Dat komt door de behoefte aan herkenbare setting en onderwerpen, denken boekverkopers dicht bij de landsgrens. Maar bovenal door de kracht van de media.

Er bestaan heus overeenkomsten tussen de Nederlandse en Vlaamse bestsellerlijst. Maar de boeken die in beide delen van het taalgebied populair zijn, zijn altijd geschreven door buitenlandse auteurs. De Japanse minnaar van Isabel Allende. Als je het licht niet kunt zien van Anthony Doerr. Of thrillerauteurs als Paula Hawkins, Karin Slaughter en Jussi Adler-Olsen. Wereldwijd geliefd, dus ook bij ons.
De enige uitzondering op de regel dat je in een vreemde taal moet schrijven om onder en boven de Moerdijk succes te hebben is momenteel de Vlaamse Griet Op de Beeck. Sinds het verschijnen van Kom hier dat ik u kus in september vorig jaar vindt haar tweede roman onafgebroken nieuwe lezers in Vlaanderen én Nederland. In de slipstream blijft ook haar debuut Vele hemels boven de zevende (2013) populair.

Allemaal mensen
Waarom? Op de Beeck zelf denkt dat haar werk 'blijkbaar iets heeft wat raakt aan het diepste mens-zijn, dat landsgrenzen overstijgt. Dat leid ik tot mijn verwondering en blije verbazing af uit wat mensen mij zeggen. Zo groot zijn de verschillen tussen Nederlanders en Vlamingen nu ook weer niet. Het zijn allemaal mensen. En natuurlijk hielp het voor mijn succes in Nederland dat mijn roman boek van de maand was bij [de populaire Nederlandse talkshow] De Wereld Draait Door.’
De reacties in Nederland en Vlaanderen zijn ook hetzelfde. 'In Nederland wordt alleen meer ingezoomd op de muzikaliteit van de taal. Nederlanders vallen daar nogal voor.'

Amper tien procent
Nederlandse literatuur wordt nauwelijks gelezen in Vlaanderen. Vlaamse literatuur wordt genegeerd in Nederland. Twee rapporten van Carlo Van Baelen, uitgevoerd in opdracht van de Taalunie, toonden het duidelijk aan: 1+ 1 = zelden 2 (2013), dat bestaande onderzoeken bij elkaar bracht, en Begrensd literair grensverkeer (2014), waarin hij 150 literaire titels in verschillende contexten bestudeerde.
De verkoopcijfers zeggen alles. In Nederland is – in het meetjaar 2012 – gemiddeld 7 % van de verkochte literaire boeken geschreven door een Vlaming. Voor alleen literaire fictie is dat nog lager: 6,2 %. In Vlaanderen is gemiddeld 12 % van de verkochte literaire boeken geschreven door een Nederlander. Voor literaire fictie is dat 10,5 %. Ook hier geldt dus dat literaire non-fictie het gemiddelde omhoog haalt.

Zelzate, hier vlakbij
Het ligt niet aan de kwaliteit. Boekhandelaren nabij de Nederlands-Vlaamse grens hebben allemaal hun favorieten uit het andere deel van het taalgebied die ze toch niet verkocht krijgen aan hun klanten. Zo houdt Hans van de Sande van de gelijknamige winkel in het Zeeuwse Terneuzen van Eriek Verpale. 'Hij woont in Zelzate, hier vlakbij. Hij wordt uitgegeven in Nederland. Maar verkoop? Nul komma nul.'
Jan Feys van boekhandel Malpertuis in het Vlaamse Genk heeft zich ingezet voor Birk van Jaap Robben. 'In Nederland is het juichend onthaald en won het een aantal prijzen. Het is een erg mooi boek. Ik heb het ruim ingekocht en een actie gevoerd met Robbens uitgeverij, maar de respons is gering gebleven. Misschien omdat hij een onbekende naam is, die hier ook niet door de media groot wordt gemaakt. Dat schrikt af.'

Je kent Brugge of niet
Vaak is de setting van een boek te lokaal om over de grens ook aan te spreken. Neem Ik kom terug van Adriaan van Dis. Dat gaat over Nederlands-Indië. Wat weet een Vlaming daarvan? Of – een oudje – Ik ben de vuilnisman van Louis Van Dievel, dat zich in een stationsbuurt afspeelt. 'Al die stationscafés in dat prachtige boek!', zegt boekverkoper Janna Navis van Dominicanen Maastricht. 'Dat heb je gewoon niet bij ons.'
Hét voorbeeld is Pieter Aspe. Zijn thrillers zijn in Vlaanderen al twintig jaar niet aan te slepen. In Nederland hebben verschillende uitgeverijen meermaals geprobeerd om Aspe groot te maken met een forse marketinginspanning. Altijd tevergeefs. 'Nederlanders lezen liever thrillers die niet in Brugge, maar in eigen land spelen, en over voor hen herkenbare onderwerpen gaan,' meent Feys.
Typisch is dan ook dat de auteur wél populair is onder de klanten van Van de Sande. Brugge ligt op zestig kilometer van Terneuzen. 'Het is een uurtje rijden', legt hij uit. 'Iedereen komt daar regelmatig. Veel andere grote plaatsen in de buurt zijn er ook niet. Ik koop van iedere nieuwe Aspe zeker vijfentwintig exemplaren in. Zoals ik ook Jeroen Meus op voorraad heb. Anders dan de rest van Nederland kennen ze de Vlaamse tv-kok hier wel.'

Niet taal, maar toon
Het verschil in taal heeft weinig invloed op de geringe populariteit van auteurs over de landsgrens. Wel het verschil in toon, denkt zaakvoerder Jan Bergen van Standaard Boekhandel in Turnhout. 'Van Dis schrijft over zijn moeder. Tom Lanoye deed dat bij ons ook, in Sprakeloos. Maar dat was heel anders gebracht: niet zo ruw. Vlamingen zijn altijd overheerst geweest. Daarom benoemen wij de dingen nog steeds liever omfloerster.'

1,5 miljoen kijkers
Doorslaggevend voor typisch Vlaamse of Nederlandse successen is echter de kracht van de televisie. Het spectaculairste voorbeeld is het actuele succes van De wildernis in van Jon Krakauer. Waarom staat dat boek uit 1996 in de Vlaamse bestsellerlijst en niet in de Nederlandse? Omdat Reizen Waes op Eén dit voorjaar twee afleveringen besteedde aan het verhaal van deze non-fictieklassieker. In Vlaanderen zagen 1,5 miljoen mensen dit, in Nederland bijna niemand.
De televisie verklaart ook waarom Ish Ait Hamou het zo goed doet in Vlaanderen met Cecile – hoewel het programma waar hij als jurylid optreedt, So You Think You Can Dance, gek genoeg ook in Nederland (op RTL5) is te zien. En ook waarom oud-journaalanchor Bavo Claes de bestsellerlijst haalde met zijn roman Vijftig, terwijl een Nederlandse boekverkoopster als Navis moet bekennen dat die naam haar niets zegt.

Sneller stil
Andersom is het Nederlandse verkoopsucces van Zia Haider Rahmans In het licht van wat wij weten te danken aan het boekenpanel van De Wereld Draait Door. Elke maand kiezen vier boekverkopers, waaronder afgelopen seizoen één Vlaming, de vier beste boeken van de maand – zoals in oktober vorig jaar Kom hier dat ik u kus. Uitgevers kunnen bij wijze van spreken de dag erna al een herdruk opstarten, zo veel invloed heeft het boekenpanel.
Maar de invloed van televisie – en de media in het algemeen – werkt ook subtieler, legt Feys uit. 'Van Dis en P.F. Thomése heb ik best aardig verkocht. Maar: het loopt hier sneller af dan in Nederland, omdat die auteurs daar op een of andere manier steeds in de media opduiken – en hier niet meer. Na een rondje recensies en interviews wordt het stil rond hen. Dat merk je in de verkoop. Tot Van Dis dan de Libris-prijs won.'

Ik-roman voor Hollanders
Waarom doet Griet Op de Beeck het dan wel goed in Nederland én Vlaanderen? De ene boekverkoper wijst op de kwaliteit van haar werk. Kwaliteit komt altijd boven. De ander denkt dat de schrijfster de vruchten plukt van haar vele bezoeken aan Nederlandse boekhandels. Danser en choreograaf Ait Hamou heeft daar geen tijd voor. En dus is Cecile alleen succesvol in het land waar hij al bekend is.
Volgens Janna Navis sluit Op de Beecks aanpak nauw aan bij de Nederlandse behoefte aan wat zij noemt 'ik-romans'. Haar werk gaat over vrouwen met herkenbare problemen zonder dat expliciet wordt gemaakt waar zij leven. 'Nederlanders zijn daar dol op.' Jan Bergen zegt iets soortgelijks: 'Haar taalgebruik en haar schrijfstijl sluiten aan bij de smaak van Nederlanders: directer dan wij gewend zijn.'

Internationale literatuur
De vermeende verschillen in smaak maken dat de boekhandels nabij de landsgrens weinig moeite doen om klanten met de andere nationaliteit te paaien. Zeker, in Maastricht komen veel Vlamingen. Maar niet om Nederlandse literatuur te kopen, laat staan Vlaamse literatuur die ze in hun eigen boekhandel om de hoek kunnen vinden. 'Ze kopen vooral internationale literatuur, waar wij een veel ruimere selectie van hebben', zegt Navis.

Zo blijkt opnieuw: alleen wat wereldwijd succes heeft, heeft dat ook én in Nederland én in Vlaanderen.
(Eerder gepubliceerd in Taalunie:Bericht, 14 jul)

Zie ook: