Meer dan tien jaar na
de introductie van Boek1boek is de voorloper van de Bibliotheek op school een
begrip in Heerlen en omstreken. Het gebruik is gestegen naar circa twintig
uitleningen per leerling.
Hoe succesvol wil je het hebben? SCHUNCK*Bibliotheek Heerlen
vroeg 28 leerkrachten in de gemeente of Boek1Boek – het digitale
uitleenprogramma voor de bovenbouw van de basisschool – een bijdrage levert aan
het taalplezier en daarmee de taalvaardigheid van leerlingen? Honderd procent
antwoordde: ja. Al moet Linda Jochems van de afdeling Educatie van SCHUNCK* erbij
zeggen dat niet is onderzocht in hoeverre taalplezier en taalvaardigheid zijn
vergroot. 'In de toekomst kunnen we dat hopelijk wel meten. Vanaf volgend jaar
bieden we de monitor van de Bibliotheek op school aan.'
De maximale tevredenheidsscore rolde uit de enquête die SCHUNCK*
begin dit jaar heeft laten uitvoeren onder leerlingen en leerkrachten in
Heerlen. 'Wij hadden een contract voor vier jaar met Movare en Innovo, de twee
stichtingen waar alle 22 basisscholen in de gemeente onder vallen', legt
Jochems uit. 'Ieder jaar evalueerden wij per school met de leescoördinator en
de directeur. Klachten noteren, maar ook positieve feedback. Maar nu het contract
afliep, wilden we iets meer doen om te zien waar we staan met het product en
wat er eventueel beter aan kan.'
bijna 100 procent
stijging
Het dichtst bij een bewijs voor het concrete effect van
Boek1Boek is nog de cito-score van een van de Heerlense lagere scholen. Deze
werkt met het taalstimuleringsmethode LIST. Die beoogt leerlingen zo veel
mogelijk leeskilometers te maken: ten minste 25 boeken per schooljaar. Daarvoor
wordt tot wel vijfenveertig minuten per dag vrijgemaakt voor vrij lezen. 'De
school heeft geïnvesteerd in eigen boeken, maar neemt ook Boekenhut
(wisselcollecties voor de onderbouw) en Boek1Boek af. Het gevolg is: bijna 100
procent stijging van de cito-score. En dat in een taalarme wijk.'
Desalniettemin verlaat bijna een kwart van de leerlingen in
de gemeente de lagere school met een taalachterstand van twee jaar. Om precies
te zijn: 24 procent, dus vijf- tot zeshonderd kinderen. Niet verwonderlijk als
ook uit de enquête blijkt dat 33 procent van de 643 ondervraagde leerlingen
zegt nooit te worden voorgelezen en slechts 44 procent wel eens thuis met
ouders over boeken praat. Over hun eigen plezier in lezen geeft 43 procent aan
lezen 'heel leuk' te vinden. Nog eens 52 procent zegt 'gaat wel' en 5 procent
vindt lezen niet leuk. Ook geen opvallend hoge cijfers.
onderling ruilverkeer
Alle Heerlense basisschoolkinderen in de bovenbouw kunnen
boeken lenen via boek1boek. Omdat de gemeente krimpt is dat aantal in de loop
der jaren wel gedaald: van 2626 (in 2011/12) naar 2213 (in 2014/15). Daar staat
tegenover dat het aantal uitleningen per kind meer dan verdubbeld is: van 9,6
naar (geschat) 20. Dat is volgens Jochems te danken aan de toegenomen
naamsbekendheid. 'Iedereen kent Boek1boek inmiddels. De chauffeur wordt
juichend binnengehaald. En dan is onderling ruilverkeer van leerlingen niet
eens meegeteld.'
Ook de leerlingen toonden zich tevreden over functioneren
van Boek1boek. 73 Procent van hen vindt dat ze genoeg keuze hebben. Van de
leerkachten is dat zelfs 82 procent. Jochems: 'Ik weet niet uit mijn hoofd
hoeveel boeken we voor Boek1Boek beschikbaar hebben, maar je zou onze
magazijnen nu moeten zien. Met het einde van het schooljaar komt alles terug,
ze puilen uit. Het is van alles: leesboeken, informatieve boeken, strips, boeken
voor kinderen met dyslexie... Ter indicatie: van Fantasia van Geronimo Stilton hebben we alleen al vijftig
exemplaren.'
Daarnaast vindt 67 procent van de leerlingen de termijn van
drie weken genoeg om een boek uit te lezen – tegen 75 procent van de leerkrachten.
Slechts 18 procent van de laatsten vindt drie weken te kort. 'Je kan niet
iedereen tevreden stellen', zegt Jochems. 'Sommigen vinden drie weken te lang.
We promoten voor die groep actief het maximale aantal van drie boeken dat ze
mogen lenen. Andersom zeggen we tegen langzame kinderen dat ze een boek wel
mogen uitlenen. Maar dat doen we stilzwijgend, want ze kunnen anders altijd
naar de bieb om hem daar te lenen.'
actiever reclame voor
bieb
Profiteert het reguliere bibliotheekgebruik dan ook van Boek1boek?
De docenten van de onderbouw, die gebruik maken van de wisselcollecties voor De
Boekenhut, krijgen een gratis lidmaatschap, waarmee ze themacollecties over
bijvoorbeeld Pasen kunnen lenen. Leerlingen hoeven dat niet te krijgen: zij
kunnen tot hun achttiende al gratis lid worden. Maar schrijven zij zich vaker in? 'Dat is niet onderzocht',
zegt Jochems, die aangeeft dat SCHUNCK* nu 10.052 leden (t/m 18 jaar) heeft (op 15.729 Heerlenaren
t/m 19 jaar). 'Het staat wel op de
planning om actiever reclame voor de bibliotheek te maken.'
gevarieerd gebruik
De leescoördinatoren op school zeggen in meerderheid dat ze
niet meer het originele leesplan naar het model van Jos Walta hanteren. Jochems
begrijpt dat wel: scholen moeten al zo veel. 'En het is vaak ondergebracht in
bredere plannen zoals taalverbetertrajecten, dat bijvoorbeeld ook over de
leesmethode gaat.' Daarbij wordt al veel aandacht besteed aan lezen, blijkt uit
de enquête: 42 procent van de scholen besteedt minimaal anderhalf uur per week
aan vrij lezen – 7 procent zelfs meer dan drie uur. 60 procent besteedt
minimaal dertig minuten aan voorlezen.
Boek1boeken-boeken worden daarbij ingezet voor meer dan
stillezen alleen: voor projecten en thema's (14 procent), voor presentaties en
boekbesprekingen (17 procent), voor de Kinderboekenweek (17procent), en meer.
'Iedereen is daar vrij in', zegt Jochems. 'Maar het is goed om te weten hoe
boeken worden gebruikt om ook andere docenten op ideeën te kunnen brengen. We
hebben twee keer per jaar overleg met alle leescoördinatoren, gericht op
inhoudelijke deskundigheidsbevordering, en reageren daarnaast zo klantvriendelijk
mogelijk op vragen om kennis over te dragen.'
uitbreiden in de
regio
De scholen betalen 10 euro per leerling voor deelname aan
Boek1boek – 10,15 euro voor komend schooljaar. Daarmee worden niet alle kosten
gedekt. Het kost SCHUNCK* 19 euro per leerling, inclusief kosten voor
backoffice zelfs 27 euro. De bibliotheek steekt dan ook 90.000 euro uit eigen
middelen in Boek1boek. 'Het is daarom belangrijk dat we ook groei zoeken buiten
ons eigen werkgebied', zegt Jochems. 'We hebben nu scholen in onder meer
Kerkrade en Landgraaf, bij elkaar zo'n 1000 leerlingen. Dat willen we in de
toekomst uitbreiden.'
Het is één aandachtspunt van Boek1boek voor de komende
jaren. Daarnaast wordt scholen, zoals gemeld, ook de monitor van de Bibliotheek
op school aangeboden. 'Ik vermoed dat
we er veel aanmeldingen voor krijgen, als scholen het nieuwe contract
ondertekenen. Dát zullen ze, voor zover ik weet, allemaal wel doen. Daarnaast
heb ik wel wensen voor verbetering van de site – zoals de term 'webshop' voor boeken
bestellen. Dat past niet bij de kinderen en niet bij het product. Helaas gaat
veranderen niet zo makkelijk nu die is ondergebracht bij dBos.'
In ieder geval niet op de agenda staat Boek1boek helemaal
inwisselen voor de Bibliotheek op school.
Daarvoor is het programma, dat juist model stond voor dBos, lokaal te bekend.
Jochems: 'Door onze digitale werkwijze zijn we bovendien in staat tegen minder
kosten meer kinderen te bereiken. We hoeven geen bibliotheken op school te
onderhouden. Daarnaast is de infrastructuur heel geschikt voor de toekomst als
scholen ook e-boeken zouden willen lezen of wanneer mogelijk zelfs het fysieke
boek helemaal verdwijnt.'
Maar goed - dat is de toekomst. Jochems: 'Op dit moment zijn
we vooral heel trots wat we hebben bereikt met Boek1boek. En hoe goed we al
scoren in vergelijking met het landelijke actieprogramma Tel mee met taal, dat
de politiek dit jaar heeft vastgesteld.'
Een leerkracht
over Boek1boek
Natascha Voncken (leerkracht groep 5 en leescoördinator
basisschool De Horizon in Heerlen): 'Boek1boek werkt bij ons niet goed. Het
werkt uitstekend. Veel kinderen in deze wijk worden van thuis uit niet
gestimuleerd om te lezen. Er is geen enkel boek thuis, ouders hebben niet de mogelijkheid
om met hen naar de bibliotheek te gaan. En met Boek1boek komen ze toch in
aanraking met boeken. Met effect. Het leesplezier is enorm hoog. Dat merk je
als we stil lezen – drie keer per dag een kwartier. Negentig procent vindt het
jammer als het weer voorbij is. Ook het leestempo en de AVI-scores, ook door
een breed scala aan andere leesactiviteiten, zijn omhoog gegaan. En dat voor
tien euro per leerling.'
De ondersteuning vanuit SCHUNCK* is 'prima'. Maar dat wil
niet zeggen dat het niet beter kan. 'We krijgen de boeken met lijsten op
besteldatum in plaats van op alfabetische volgorde van achternaam van de
leerling. Dat is een gezoek van jewelste – dat laten we maar aan leerlingen
van groep acht over, daar hebben we zelf geen tijd voor.' En de halfjaarlijkse
bijeenkomsten voor leescoördinator zijn de moeite waard, maar: 'het zou leuk
zijn als SCHUNCK* daarnaast meer inhoudelijke dingen aanreikt over wat we met
boeken zouden kunnen doen.'
(Eerder verschenen op Bibliotheekblad.nl)
Zie ook:
Geen opmerkingen:
Een reactie posten