zondag 4 augustus 2013

Boekenmusea (3): Dick Bruna Huis in Utrecht (Knack)


Het Dick Bruna Huis in Utrecht weet met succes de behoeften van verschillende doelgroepen te bevredigen.

Voor wie is het Dick Bruna Huis, een dependance van het Centraal Museum, in de eerste plaats bedoeld? De peuters voor wie hij dertig Nijntje-boeken heeft gemaakt. Of voor volwassenen die de hoge kwaliteit van zijn pure tekeningen herkennen en niet alleen naar het museum willen om hun kinderen te begeleiden. Het antwoord is: beiden. En dan is er nog een derde, ongetwijfeld grote doelgroep: toeristen. Alle tekstbordjes zijn behalve in het Engels ook vertaald in het Japans – waarschijnlijk uniek voor een museum in Nederland en Vlaanderen.
Voor volwassenen is een kamer volledig gewijd aan leven en werk van de schepper van Nijntje. De foto’s uit het familiearchief en de vitrines met originele tekeningen, schilderijen en schetsboeken vertellen Bruna’s verhaal. Hoe hij begon in het familiebedrijf (de nog altijd bestaande uitgeverij A.W. Bruna en boekhandelsketen Bruna), tijdens een stage bij uitgeverij Plon in Parijs kunstenaars als Henri Matisse en Fernand Léger ontdekte, boekomslagen ontwierp en in de jaren vijftig de kinderboeken ging maken die hem letterlijk wereldberoemd maakten.
In deze ruimte liggen bijzondere dingen die je heel dicht bij de tekenaar brengen. Het riviergezicht van ongeveer 7 bij 12 centimeter dat de 16-jarige Bruna in 1943 schilderde. Of de proeven van het nooit gepubliceerde kinderboek ‘Het vogeltje’. Hoewel Bruna slechts tien jaar ouder was dan toen hij het schilderij maakte, is zijn stijl hier al volledig herkenbaar. Ook de tekeningen die hij sinds een jaar of twintig iedere ochtend voor zijn vrouw Irene de Jongh maakt, zijn zo intiem dat je eerder denkt bij Bruna thuis op bezoek te zijn dan in zijn museum.
Elders laten foto’s en tekeningen Bruna’s ontwerpproces zien. Opeenvolgende versies in potlood, hard potlood en zwarte plakkaatverf tonen een steeds strakkere Nijntje uit ‘Nijntje huilt’. De lijntekening op transparante film houdt Bruna voor kleurvellen, om zo de beste keus te maken uit het gamma primaire kleuren dat hij altijd gebruikt. Boven liggen de mooiste tekeningen: de omslagen voor de Zwarte Beertjes-pocketreeks. Die zijn in zijn uitgebeende essentie zo sprekend dat de boekjes terecht worden verzameld om hun omslag in plaats van de inhoud.
Peuters kunnen overal filmpjes kijken op schermen die op de grond zijn gezet. Daar­naast is er een luisterkamer. Met de blik op de indrukwekkende muren die van onder tot boven is gevuld met Nijntjes uit alle delen van de wereld kunnen ze luisteren naar een andere peuter (zo klinkt het althans) die enkele verhalen voorleest. Als je als volwassenen moet wachten tot je kind klaar is, kun je proberen te raden hoeveel verschillende talen hier te vinden zijn. Elders is nog een grote speelkamer, met onder meer een nagebouwd Nijntje-huis en animatiefilmpjes.
Na de opening in 2006 was de bovenverdieping ook geheel gewijd aan Dick Bruna de kunstenaar. Sinds enkele jaren is die echter opgeofferd om plaats te maken voor langdurige tentoonstellingen. Dat is begrijpelijk vanuit het gezichtspunt van het museum: zo verleid je Utrechters om nog eens te komen. Maar het is wel jammer voor wie speciaal voor de kunstenaar Dick Bruna is gekomen. Liever had ik nog meer omslagen voor inmiddels vergeten of uit de mode verdwenen auteurs als Leslie Charteris gezien dan Roland Sohiers interpretatie van het konijn in de kunst.
Het is best grappig hoor: de mix van konijnschilderijen uit de collectie van het Centraal Museum, vitrines met andere kinderboeken over konijnen (Beatrix Potter!), tekenfilmpjes van Bugs Bunny en Sohiers eigen speelse verbeeldingen van Nijntje, sprookjes als Roodkapje en ‘Alice in Wonderland’. Kinderen kunnen er ook tekenen en van de glijbaan. Maar het haalt het niet bij de leesbevorderingsaffiche die Bruna ooit maakte: een groot zwart vlak, met rechtsboven het midden een zwart beertje bij een leeslamp. Zo schitterend.

Het Dick Bruna Huis is iedere dag, behalve maandag, geopend van 11 tot 17 uur. De expositie van Roland Sohier is nog te zien tot februari 2014.

Zie ook:
- Eerdere afleveringen uit deze serie: hier en hier

Geen opmerkingen: