woensdag 3 februari 2016

PEN zet actie 'Koop censuur' op (Boekblad)

De PEN-afdelingen Vlaanderen en Nederland brengt boeken van auteurs die in hun eigen land worden vervolgd extra onder de aandacht. De organisaties stellen een lijst recent verschenen, in eigen land verboden uitgaven op. Hopelijk kunnen die in de boekhandel komen te liggen met een ‘Koop Censuur’-sticker.

Het initiatief ligt bij PEN Vlaanderen. ‘Sommige auteurs zijn gevlucht, vervolgd of leven in gevangenschap voor de boeken die zij hebben geschreven’, legt vice-voorzitter Annelies Verbeke de gedachte erachter uit. ‘Deze boeken worden in eigen land gecensureerd. Dat die boeken in ons taalgebied wel te krijgen zijn is zeer waardevol. Het is een overwinning voor het vrije woord. De commerciële werkelijkheid van de boekensector zorgt er echter vaak voor dat deze boeken niet de aandacht krijgen die ze verdienen, weinig worden herdrukt en al gauw weer uit de boekhandels verdwijnen.’
PEN stuurde uitgevers daarom al in het voorjaar van 2015 en nog eens in juni een oproep om titels aan te melden. Iedere uitgave in elk denkbaar genre komt in aanmerking, mits die na 1 januari 2015 in het Nederlands is verschenen. ‘Helaas was De Geus de enige uitgeverij die zich geïnteresseerd toonde – de enige die überhaupt antwoord gaf op onze vraag tot samenwerking. Dat was teleurstellend’, zegt Verbeke. ‘De samenwerking zou makkelijk georganiseerd kunnen worden, maar is wel noodzakelijk. Zonder steun van de uitgevers krijgen we de boeken onmogelijk met sticker in de boekhandel. We hopen de sticker samen met de uitgevers te kunnen bekostigen. Wij hebben er al een ontwerp voor.’
PEN had de actie daarop bijna afgeblazen, maar mede met de steun vanuit de afdeling Nederland doet de organisatie een nieuwe poging de actie van de grond te krijgen. Uitgevers hebben er immers alleen maar baat bij, zegt secretaris Aleid Truijens van PEN Nederland. ‘De uitgave krijgt daarmee alleen maar aandacht. En hoe meer uitgevers meedoen, des te groter de kans dat onze droom uitkomt van een aparte kast met in eigen land gecensureerde boeken in boekhandel en bibliotheek.’
De lijst op de PEN-sites telt inmiddels twee titels: Er zijn geen messen in de keukens van deze stad van de Syriër Khalid Khalifa (De Geus) en het Guantánamo dagboek van Larry Siems en Mohamedou Ould Slahi (MeulenhoffBoekerij). Een vermelding van de actie in de recente nieuwsbrief van PEN Nederland leverde direct een nieuwe aanmelding op die PEN nu beoordeelt, aldus Truijens. Dat is: Over de grens van de Noord-Koreaan Jang Jin-Sun (Arbeiderspers). 'Meer suggesties zijn welkom!' roept zij alle andere uitgeverijen nadrukkelijk op.
PEN organiseert in ieder geval tijdens het Mind the Book-festival in Gent op 12 maart een evenement rond deze lijst. Het panel van ‘Uitgelezen’, dat in de Vooruit al enkele jaren een maandelijks live boekenclub organiseert, bespreekt dan de titels van Khalifa en Ould Slahi. Daarnaast neemt ieder panellid een eigen gecensureerde titel mee, zodat er in totaal zes in de spotlights worden gezet. In het panel zitten PEN-voorzitter Joke van Leeuwen, Verbeke, oud-politicus Jos Geysels en journaliste Anna Luyten. Moderator is Fien Sabbe.
De actie volgt op een eenmalige actie van PEN Vlaanderen in het najaar van 2013. De vereniging stelde in samenwerking met De Morgen en de Confituur-boekhandels een box samen van vier gecensureerde titels – van Abdellatif Laâbi, Liu Xiaobo, Sherman Alexie en Marjane Satrapi. De krant liet bij toerbeurt ambassadeurs als Tom Lanoye, David Van Reybrouck en Annelies Verbeke zelf over deze boeken aan het woord, de boekhandels verkochten de box met een ontwerp van Michaël Borremans à 29,95 euro. De oplage daarvan was duizend exemplaren.
‘Het was een mooie box met een interessant aanbod voor weinig geld, maar het bleek toch een te omslachtig idee,’ blikt Verbeke terug. ‘De box mocht ook niet in de boekhandel worden geopend. Er werden 800 exemplaren van verkocht. Het was geen verlieslatend project, maar het moest in de toekomst veel eenvoudiger: een stickertje als herkenningsmiddel en een actie die meer gericht is op continuïteit – met hopelijk na verloop van tijd een eigen rek in boekhandels en bibliotheken. Maar daar zijn we dus nog niet, door het uitblijven van interesse aan de kant van de uitgevers.’
(Eerder gepubliceerd op Boekblad.nl, 29 jan)

Geen opmerkingen: