woensdag 5 april 2017

Interview Ewoud Sanders over zijn Boekenweekboek & het antisemitische kinderboek van uitgeverij Den Hertog (Boekblad)

Hoe ervaren schrijvers de boekhandels, uitgevers en boekenvakorganisaties waar ze mee samenwerken? Ewoud Sanders reisde in de Boekenweek langs boekhandels om zijn erotisch ABC te promoten. En hij had een ontmoeting met uitgeverij Den Hertog, die volgens hem een kinderboek met antisemitische kenmerken uitgeeft.

Is Pruimen op sap speciaal voor de Boekenweek gemaakt?
'Het was een idee van Olivia Ettema, die tot vorig jaar mijn rubriek over taal in NRC Handelsblad illustreerde, om uit die teksten een beknopt erotisch woordenboek samen te stellen. Sander Knol van Xander bedacht dat het een goed idee was om de – overigens bewerkte en uitgebreide – teksten uit te brengen voorafgaand aan deze Boekenweek. Ik ken hem omdat ik eerder een boek bij hem heb uitgegeven.'

U bent geen auteur die ieder jaar bij bekendmaking van het thema als eerste denkt: wat zou ik daarmee kunnen?
'Dit is de eerste keer dat ik iets maak dat inhaakt op het thema. Dat komt omdat ik ben geïnteresseerd in de cultuurgeschiedenis via erotiek. Dat kun je heel goed ophangen aan taal. Het boekje gaat onder meer over woorden die lang verborgen zijn gebleven. Of betekenisveranderingen, zoals van "klaarkomen" dat aanvankelijk niets met het orgasme te maken had. Over dergelijke woorden heb ik in mijn rubriek vaak over geschreven. Dit is natuurlijk hét moment om daar een bundeling van te maken. Het krijgt toch extra aandacht in de boekhandel.'

Boekhandels zeggen dat er dit jaar weinig boeken zijn verschenen ter gelegenheid van het Boekenweekthema. Is dat ook uw indruk?
'Ik zag anders bij de boekhandels waar ik heb opgetreden van alles liggen. Maar voor zover ik daar iets over kan zeggen, is het waar dat er jaren zijn geweest met een enorme overdaad aan gelegenheidsuitgaven. Uitgevers zijn tegenwoordig door de veranderingen in de markt een stuk voorzichtiger. Niet alleen in de Boekenweek.'

Hoe merkt u dat?
'Zelf heb ik er geen last van. Ik leef van de pen, maar niet alleen van het schrijven van boeken. Ik heb mijn rubriek. Ik heb de afgelopen jaren ook een proefschrift geschreven over jeugdverhalen over jodenbekering. Wel is het moeilijker om een uitgever te vinden voor taalboeken. In jaren na een megahit waren er veel kansen bij uitgevers die willen profiteren van een trend. Eind jaren tachtig was dat Turbotaal van Jan Kuitenbrouwer, recenter de boeken van Paulien Cornelisse. Maar over het algemeen wordt deze markt kleiner. Ook voor taalverzamelingen. Van Dale verkocht ooit een paar honderdduizend exemplaren van toch een peperduur woordenboek. Die oplage halen ze bij lange na niet meer.'

Moet u méér doen om uitgeven te kunnen worden? Bijvoorbeeld door u te committeren aan een marketinginspanning?
'Het vak van schrijver is in dat opzicht zeker veranderd. Je moet zelf publiciteit maken, kunt dat niet allemaal overlaten aan de uitgever. Ik ben zelf erg actief op dit gebied. Vanaf het moment dat je kon bloggen of twitteren heb ik dat gedaan. Domweg omdat ik dat leuk vind. Goed, het blijft enigszins gênant om schouderklopjes van anderen publiek te maken door je volgers te wijzen op mooie besprekingen of komende optredens. Maar dat hoort er tegenwoordig bij, denk ik dan.'

U treedt deze Boekenweek op bij Pontier (Vlaardingen), Blokker (Heemstede), Stevens (Hoofddorp) en Donner (Rotterdam). Had u als auteur van een thematitel niet gerekend op meer uitnodigingen?
'Nee hoor. Ik ben geen literaire schrijver. Die trekken meer publiek dan een auteur van taalboeken. Ik denk ook dat de mensen die komen mij vooral kennen uit NRC. De avond in Hoofddorp ging trouwens niet door vanwege te weinig belangstelling. Stevens zou er speciaal voor open moeten blijven, toen hebben we in overleg besloten het af te blazen.'

Dan mist u inkomen.
'Ja. Maar ik heb zo veel liefde voor de boekhandel dat het niet goed voelt om ze op kosten te jagen.'

In uw proefschrift klaagt u de uitgeverijen Den Hertog en Koster aan. De eerste heeft aangekondigd het bewuste kinderboek met antisemitische elementen niet meer te herdrukken, de tweede zwijgt. Wat vindt u van hun reactie?
'Het gaat me vooral om Den Hertog. Koster maakt boeken voor jongere kinderen, Wat daarin staat is veel onschuldiger. Het zou sympathieker zijn geweest als Den Hertog De zoektocht van Lea Rachel uit de handel had gehaald, maar ik ben ook blij dat ze het niet herdrukken. Zo blijft een nieuwe generatie protestants-christelijke kinderen de vooroordelen uit dit boek bespaard. Als hen voortdurend wordt voorgehouden dat joden grote haakneuzen hebben en op de grond spugen als ze de naam Jezus horen, is het heel moeilijk later van die ideeën af te komen. Heel fijn dat een wetenschappelijk boek zo snel zo'n effect heeft. Ook onder druk van organisaties als het CIDI natuurlijk.'

Deze discussie raakt aan die van vorig jaar toen een aantal fondsauteurs van De Bezige Bij wilde dat deze uitgeverij geen pamflet van Abou Jahjah publiceerde.
'Voor mij is dat iets anders. Voor volwassenen mogen van mij de extreemste denkbeelden worden gepubliceerd. Volwassenen kunnen zelf een oordeel vormen. Kinderen niet. Uitgeverijen moeten zich heel bewust zijn van wat ze hen te lezen geven – of het nou gaat om beschrijvingen van zwarten, homoseksuelen, sinti of joden. Het merkwaardige is in dit geval dat de uitgeverij zeker geen antisemitisme wil uitdragen en het boek niet antisemitisch vindt. Het is een historische roman, zegt de uitgever.'

Zouden Nederlandse uitgevers daarom in navolging van Amerikaanse collega's sensivity readers moeten inhuren om kwalijke vooroordelen uit boeken te zeven?
'Je zou verwachten dat uitgevers voldoende common sense hebben. Niemand zal nu een Lolita-achtige roman brengen over een pedofiele relatie tussen een volwassene en een kind. Maar misschien zijn sensivity readers een goed idee – als ze zelf een blinde vlek voor sommige vooroordelen hebben.'
(Eerder gepubliceerd op Boekblad.nl, 29 mrt)

Geen opmerkingen: