Interview: Floortje Dessing over reizen en lezen (Bibliotheekblad)

Floortje Dessing (geen familie) is een van de vijftien auteurs die een bijdrage hebben geleverd aan het cadeau van de bibliotheek voor hun leden tijdens de Boekenweek. Ze is sinds anderhalf jaar weer lid van de bibliotheek, maar koopt de boeken die ze nodig heeft als voorbereiding voor haar reizen. Hoewel daar misschien verandering in komt. 'E-boeken lenen is helemaal geschikt voor mij.'

Spanning voor een reis heeft Floortje Dessing nooit. Absoluut niet. 'Toen ik voor het eerst alleen naar Amerika vloog – twintig was ik – was er genoeg om gespannen over te zijn', vertelt de programmamaakster. 'Het alleen zijn. Het feit dat ik drie maanden zeilles ging geven, terwijl ik alleen maar had gefantaseerd dat ik daar ervaring mee had. Maar dat viel allemaal weg tegen het overweldigende geluk dat ik voelde.'

Daarom vond ze het zo bijzonder om in Ondertussen ergens anders, het cadeautje van de bibliotheek voor zijn leden in de Boekenweek, te schrijven over een reis waar ze wél tegenop zag: in december vorig jaar, naar Kabul. 'Toen dacht ik: o my god, waar begin ik aan. Ik zat met een knoop in mijn maag in het vliegtuig. Althans, in het eerste vliegtuig. In het tweede, op weg naar Kabul, kreeg de opwinding de overhand.'

Dessing moest zich voorbereiden op een mogelijke ontvoering. Ze moest een brief schrijven aan haar baas dat ze uit vrije wil naar Afghanistan was vertrokken. Als het onverhoopt mis zou gaan, zou die worden gepubliceerd. Ze moest met haar familie praten over de gevaren. En dat allemaal omdat ze voor Floortje naar het einde van de wereld een uitzending ging maken over een circusschool.

'Er zijn geen landen waar ik niet naartoe durf te gaan. Maar de risico's zijn in sommige landen gewoon groter. Twee weken nadat we terug waren uit Kabul is er een restaurant opgeblazen waar veel Westerlingen kwamen. Dertien doden. Wij zijn daar ook langs gelopen. Daarom bereid ik me goed voor en ga ik er met experts heen. Mijn cameraman was er al 52 keer eerder geweest.'

Ook naar Syrië, Zuid-Soedan of de Centraal Afrikaanse Republiek zou nu afreizen? 'Ja. Ik ben zelfs bezig om te kijken of ik naar Syrië kan voor het Rode Kruis. Ik ben ambassa­deur voor het Rode Kruis en probeer daarom het onderwerp op de agenda te houden. Ik ben er al eerder geweest en vind het van een dubbele moraal getuigen als je alleen komt als het goed gaat. Ik wil ook ervaren hoe het er is als het slecht gaat.'

Alleen: 'Het moet geen Russische roulette worden. Zo van: we zien wel of we het overleven. Ik ben niet suïcidaal. De risico's moeten wel aanvaardbaar blijven.'

Ongeveer tweehonderd dagen per jaar is Floortje Dessing (1970) in het buitenland. Niet dat ze het bijhoudt. 'Ik ben hier in ieder geval meer niet dan wel', zegt ze. Ze zit nu nog in de opnames voor Floortje naar het einde van de wereld. Ze is net terug uit Canada en vertrekt overmorgen naar Zambia. En als deze uiterst drukke periode achter de rug is, rust ze uit in het buitenland. Zuid-Afrika, dit keer.

'Weet je wat het ook is. Hier is het winter, koud, guur. En ik hou van buiten zijn, actief zijn, sporten en dat is ingewikkeld in de winter in Nederland. In Zuid-Afrika kan ik veel makkelijker met de fiets erop uit. Na al die jaren ken ik ook overal mensen. Sommige zoek ik regelmatig op. Ik ben daarom veel mobieler geworden. Ik ga straks ook bij een vriendin in Kaapstad logeren.'

Al bijna twintig jaar maakt Dessing reisprogramma's op tv: Reisgids, Yorin Travel, RTL Travel en sinds 2007 3 op reis. In het huidige seizoen, waarin ze afreist naar afgelegen plekken, is haar programma een ware kijkercijferhit. De eerste aflevering trok 1,7 miljoen kijkers. De aflevering over een zakenman die als een Robinson Crusoë op een Australisch eiland woonde, haalde zelfs meer dan twee miljoen kijkers.

In haar bijdrage voor Ondertussen ergens anders maakt ze duidelijk waarom ze zo graag programma's maakt: laten zien wat er elders gebeurt en zo vooroordelen tegengaan. 'Er woont [in Afghanistan] een volk dat voor het grootste gedeelte dingen wil waar wij ook gelukkig van worden: werk, gezondheid, een familie, dat soort basale zaken', schrijft ze. 'En nu heb ik de kans dat beeld bij te stellen.'

Het is niet dat ze de wereld kan veranderen – die illlusie heeft ze niet. 'Maar ik ben blij als ik mensen meer kan laten zien. Dat maakt mijn vak zo bijzonder. Zo hebben we drie jaar geleden in Noord-Korea gedraaid. Ook alledaagse scènes in een stadspark, wat niet geregisseerd was. Mensen weten weinig van Noord-Korea, maar hebben er toch een beeld van. Het is mooi als ik dat kan nuanceren.'

Behalve tv-programma's maak je ook boeken: 365 dagen onderweg, 100 wereldplekken die je  gezien moet hebben en 25 wereldroutes die je gedaan moet hebben. Wat doe je liever?

'Allebei. TV en boeken hebben ieder een eigen publiek. Het vult elkaar aan. Ik kan niet alles wat ik zie, bedenk of meemaak kwijt op tv. Dan is een boekje een mooi middel om die verhalen te delen. En ze verkopen als een dolle.'

Zitten er nog boeken in de pijplijn?

'Zeker. Prometheus die de distributie en verkoop doet – ik geef ze zelf uit via mijn uitgeverij [Keff & Dessing, md] – dringt ook steeds aan: maak er weer eentje. Maar wanneer? Ik werk al zeven dagen in de week, ik moet ook af en toe niet werken. In die zin is tv-maken mijn core-business, waar ik mijn geld mee verdien. Ik zou het kunnen omgooien, maar daarvoor vind ik het te leuk. Ik kijk nu alweer uit naar de reis die ik in juli voor 3 op reis ga maken: langs de Ring of fire, een ring van vulkanen van Kamtsjatka naar Indonesië.'

Kun je niet schrijven in het vliegtuig?

'Dan ben ik bezig met voorbereiden. En na afloop ben ik ook bezig met het programma. Ik lees dan wel veel over het land van bestemming.'

Leen je die van de bibliotheek? Reisgidsen en reisboeken heb je maar tijdelijk nodig, dus bij uitstek geschikt om te lenen.

'Nee. We kopen ze. We hebben op de redactie zo'n 150 Lonely Planets staan. Daarnaast download ik die op de iPad. Andere boeken zijn vaak zo gespecialiseerd, die kun je niet lenen. Ik ga daarvoor naar gespecialiseerde reisboekhandels in Amsterdam: Pied à Terre over de Overtoom en A La Carte op de Utrechtsestraat.'

Lees je van papier of digitaal?

'Ik sleepte altijd fysieke boeken mee. Ik hou daar zo van. Die sensatie van een boek vasthouden. Maar sinds een jaar of een half jaar ben ik helemaal om. Gewoon omdat het zo veel makkelijker is. We reizen altijd met ontzettend veel spullen. We hebben altijd gezeik met de overvolle handbagage. Dan is alle boeken, films en series op één iPad zo veel praktischer. En als me niet bevalt wat ik lees, kan ik meteen iets nieuws kopen. Ik koop ze bij Amazon, Kobo en Bol.'

Waarom leen je ze niet van de bibliotheek?

'Kan dat?' En na enige uitleg over het e-boekaanbod van debibliotheek: 'Fantastisch. Toen ik in 2012 een half jaar thuis zat wegens ziekte, ben ik lid geworden van de OBA – nadat ik als kind al heel veel gebruik maakte van de bibliotheek in Heemstrede. De OBA is een héérlijke plek om te verblijven, maar dat halen en brengen van boeken is niets voor mij. Ik vergeet boeken steeds terug te brengen. Dan is e-boeken lenen helemaal geschikt voor mij. Echt, ideaal.'

Heb je wel eens een programma gemaakt op basis van een boek?

'Nee. Lezen is wel inspirerend. Als ik Bill Bryson lees, krijg ik zin om in zijn voetsporen te treden. Of Isabelle Allende. Zij schrijft fictie, maar ze roept wel het verlangen op in Zuid-Amerika te zijn. De eerste aflevering van Floortje naar het einde van de wereld ging wel over een Nieuw-Zeelander die een boek had geschreven over zijn leven in absolute afzondering. Maar ik kwam al googelend op dat idee. Pas daarna heb ik het e-boek besteld en gelezen.'

Bezoek je boekhandels in het buitenland?

'Soms. In Thailand bijvoorbeeld heb ik er niet zo veel aan. Ik lees geen Thais. In Japan kom ik er wel omdat de boeken zo mooi zijn. Zij beheersen de kunst van het boek uitgeven tot in de perfectie. De typografie of lay-out kan zo fantastisch zijn. Maar in Amerika ga ik altijd naar Barnes & Nobles of andere grote winkels.'

En bibliotheken?

'Daar heb je als buitenlander nog minder te zoeken. Voor de wifi? Tja, dat heb je tegenwoordig ook overal. Alleen als de gebouwen bijzonder zijn, kom ik in bibliotheken. Zo hebben we gedraaid in de Bibliotheek van Alexandrië of de bibliotheek van Seattle, van Rem Koolhaas. Prachtige gebouwen.'

En de Airport Library op Schiphol?

'O ja. Die is ontzettend leuk. Uniek in de wereld. Hij is niet zo groot, maar de laatste keer zag ik er toch een man of acht, negen zitten. Terwijl die mensen net zo goed hadden kunnen winkelen. Wat dat betreft kom je overal wel boeken tegen. Laatst nog in Canada: een boom waarin een gat was uitgehakt waar boeken lagen die je gewoon kon lenen. Ik vind het fantastisch dat zulke dingen bestaan.'

De leden van de deelnemende openbare bibliotheken kunnen Ondertussen ergens anders tijdens de Boekenweek, van 8 tot en met 16 maart, gratis krijgen. Behalve Floortje Dessing schreven onder meer minister Frans Timmermans, schrijver Adriaan van Dis, entrepeneur Olcay Gulsen, programmamakers Erica Terpstra en Joris Linssen, violist André Rieu en kunstenaar Joost Conijn over hun ervaringen met reizen – het thema van de Boekenweek 2014. Bibliotheken uit heel Nederland geven lees- en kijktips bij de aangestipte thema's. Zo zocht de ZINiN Bibliotheek Nijverdal twee boeken over Afghanistan uit bij Dessings verhaal.

Zie ook:
- Arnon Grunberg over reizen - en meer