Die onbetrouwbare volwassenen
Een dwaze maagd
van Ida Simons raakte in de vergetelheid toen de schrijfster in 1960, kort na
verschijnen van haar debuut, op 49-jarige leeftijd overleed. Toen de heruitgave
eerder dit jaar verscheen, haalde de literaire pers de betrekkelijk korte roman
(bijna tweehonderd pagina's) binnen als een nieuw meesterwerk dat op hetzelfde
niveau staat als De avonden of Oeroeg.
Is dat overdreven? Als je begint te lezen met het
vooropgezette idee een parel in handen te hebben: ja. Alles valt tegen waar je
te veel van verwacht. De roman is bovendien tot 1989 vijf keer herdrukt, mopper
je dan – dus hoezo vergeten? Als je daarentegen onbevooroordeeld leest: nee.
Aanvankelijk lijkt de roman weinig meer te behelzen dan
jeugdherinneringen van het joods meisje Gittel tijdens het interbellum, die ook
door de opbouw in losse scènes doet denken aan Dorsvloer vol confetti. Het zijn wel prettig luchtig genoteerde
herinneringen aan mensen die zo treffend worden getypeerd dat alle personages
werkelijk tot leven komen. Dat is al uitzonderlijk genoeg.
Pas later dringt door hoe alles om dezelfde gruwelijke
ontdekking draait: volwassenen zijn onbetrouwbare leugenaars die zich altijd
anders voordoen. Als ze Gittels naïviteit niet misbruiken – zoals de
welgestelde Lucie en haar vrijer Gabriel, waar het verhaal zich op concentreert
– dan vóélt ze zich wel misbruikt. Zelfs de pianoleraar complimenteerde haar
alleen maar omdat ze zo jong was.
Dat maakt Een dwaze
maagd tot de schitterende bittere komedie. Gittel heeft niet alleen oog
voor de lachwekkende poeha waarmee mensen zich belachelijk maken, ze is ook
werkelijk de verbitterde dwaze maagd uit de titel – de maagd die in de Bijbel
in haar onnozelheid wel een lamp meeneemt maar geen olie om hem aan te steken,
en die alleen daardoor wreed door God wordt verstoten.
(Eerder verschenen in BOEK 3, 2014)
Ida Simons – Een dwaze maagd (206 p.) – Cossee, € 19,90.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten