woensdag 17 december 2014

De Espresso Book Machine in The American Book Center staat non-stop aan (Boekblad)

Op 25 november 2010 nam The American Book Center feestelijk een Espresso Book Machine in gebruik. Sindsdien hebben duizenden mensen via de printer en binder in één ter plaatse een boek laten maken. 'Er is een klant die Middeleeuwse Italiaanse literatuur wil hebben. Hij laat die regelmatig vanuit Google Books drukken.'

Wie maakt er eigenlijk géén gebruik van de Espresso Book Machine? Ongepubliceerde schrijvers die een uitgever voor hun werk proberen te interesseren met een gedrukt boek in plaats van een typoscript. Docenten die hun lesmateriaal in boekvorm voorschrijven voor hun leerlingen. Organisatoren die voor hun evenement een boekje in beperkte oplage willen hebben. De lijst is eindeloos.
Maria Minaya en Steven van Lijnden, die de EBM in het Amsterdamse filiaal van The American Book Center (ABC) bedienen, lopen over van anekdotes over hun klanten. 'Een keer maakte een jongen een verrassingsboekje voor zijn vriendin', zegt Van Lijnden. 'In een oplage van één. Dan blader je het even door als het geprint en gelijmd uit de machine komt. Oeps, snel weer dicht. Dat bleek heel persoonlijk.'
Ook maakte een groep van twintig studenten grafisch ontwerpen ter plekke binnen één dag een boek – met veertien verschillende omslagen. 'En weet je nog, die historicus?', zegt Minaya tegen haar collega. 'Hij had een boek over het rampjaar 1672 gepubliceerd. Dat was al veertig jaar out of print of zo. Dat wilde hij opnieuw beschikbaar maken. Zijn vrienden kochten het allemaal. Dertig, veertig exemplaren.'

Vier jaar staat de Espresso Book Machine deze maand in de zogeheten White Room op de tweede verdieping. In het voorjaar van 2011 volgde een tweede machine in het ABC-filiaal in Den Haag – een alweer iets verbeterde versie. Het gebruik ervan is gestaag gestegen naar zo'n 3000 exemplaren per jaar. Destijds zei eigenaar Lynn Kaplanian-Buller dat 5000 stuks nodig waren om winstgevend te zijn. Dat blijkt toch minder te zijn.
De EBM's die ongeveer een ton per stuk kostten en in vijf jaar worden afgeschreven, draaien 'break-even', zegt ze. Maar het gaat haar zeker niet alleen om de commerciële waarde. 'Ze brengen goodwill en traffic naar de winkels. En ze ondersteunen schrijvers, promovendi, bundelaars.' Ook zijn de mogelijkheden nog niet uitgeput. 'We zouden ook voor uitgevers advanced reader copies kunnen maken.'
Ook Van Lijnden denkt dat er nog altijd groei mogelijk is. 'Printing on demand is een concept dat nog steeds niet is ingeburgerd. En dan is pod in een winkel weer wat anders. Mensen lopen hier nog steeds verbaasd binnen: hè, een printer in de boekwinkel. En vervolgens moeten de mensen die de EBM hebben leren kennen maar net op het moment dat ze een boek willen maken aan ons denken.'

Aanvankelijk dacht The American Book Center de Amerikaanse machine vooral te zullen gebruiken om boeken sneller te kunnen leveren. Klanten zouden niet een of twee weken moeten wachten tot een boek uit de VS was bezorgd – nee, ze zouden hooguit een half uur wachten tot het uit de EBM zou beschikken. De database bevat 3,3 miljoen titels – uit het publieke domein én rechthebbend. [Zie kader.]
Natuurlijk wordt er wel uit de database geproduceerd. Maar niet in enorme aantallen: drie tot vier keer per week, schatten Minaya en Van Lijnden. 'Meestal gaat het om één exemplaar per keer. Ook drukken we wel eens een paar exemplaren van een titel voor onze eigen voorraad,' zegt Van Lijnden. 'Waarschijnlijk komt het omdat er nog te weinig uitgevers titels beschikbaar stellen voor de EBM.'
Al zijn er klanten voor wie de database niets minder dan een uitkomst is. Van Lijnden: 'We hebben ook twee klanten die heel veel romantische fictie lezen. Die willen tot zeven boeken tegelijk uit de catalogus.' Minaya: 'En er is een klant die Middeleeuwse Italiaanse literatuur wil hebben. Hij laat die regelmatig vanuit Google Books drukken. Soms heeft hij zelf een pdf bij zich.'

Van de zelf publiceerde auteurs die het leeuwendeel van de klanten uitmaakt willen maar een enkeling zijn eigen boek te koop aanbieden. De ABC-site biedt er momenteel nog geen vijftig aan. 'Hoewel het heel handig kan zijn', zegt Van Lijnden die zelf Gay and Happy: The International Guide for Gay Men via de EBM aanbiedt. 'Je kan de inhoud blijven aanpassen en zo steeds nieuwe versies maken.'
De meesten willen gewoon een boek in handen hebben – voor zichzelf of een kleine groep. De oplagen blijven dan ook klein. Honderd exemplaren of meer komt maar heel zelden voor. 'Meestal blijft het tussen de tien en twintig,' zegt Minaya. 'Dat komt omdat men boven de tien exemplaren 15 procent korting krijgt. Boven de dertig 20 procent, maar dat is dan weer te veel in één keer.'
In de winkel zie je de EBM-uitgaven dan ook weinig. Vlakbij de machine staan twee planken met uitgaven. Maar dat is meer om te laten zien wat de machine kan dan om te verkopen. Van Lijnden haalt meteen de boeken van de grafische studenten en de historicus te voorschijn. 'Uiteindelijk beslist ook de buyer van een afdeling of hij een boek inkoopt. Het moet wel bij het assortiment passen.'

Zeker de laatste maanden produceert de Espresso Book Machina tijdens openingstijden in Amsterdam bijna non-stop boeken. Klanten doen er daarom goed aan om van tevoren een afspraak te maken. 'We proberen flexibel te zijn,' zegt Minaya. 'Het is zonde als mensen voor niets komen. Als er een grote opdracht is, kan er altijd wel een exemplaar van een andere titel tussendoor.'
Van Lijnden en Minaya staan er tijdens het proces de hele tijd bij. 'Ik werk ook op de afdeling special orders,' zegt Van Lijnden. 'Daar kan ik horen als hij klaar is. Dan ga ik naar beneden om op de knop te drukken. Voor elk exemplaar moet je twee keer op een knop drukken. En je moet regelmatig controleren: ligt het boekblok nog goed? De EBM is niet compleet handwerk, maar wel ambachtelijker dan in een drukkerij.'
Beide doen meer dan alleen boeken produceren. Ze bekijken de bestanden van iedere klant en, als het niet te veel werk is, passen die zo nodig aan. 'Niet iedereen kan een cover maken,' zegt Van Lijnden. 'Dan zorgen wij dat het er goed uitziet. Of mensen maken soms beginnersfouten: zitten alle paginanummers links, wat er natuurlijk gek uitziet als je er een boek van maakt.'
Ook daarin zit een meerwaarde van hun werk, denken beiden. 'Men is blij dat ze, anders dan veel selfpublishing platforms, hier een stem horen en een gezicht zien. Wie iets vraagt, krijgt meteen antwoord,' zegt Minaya.

De klanten mogen zelf niet aan de EBM zitten. Gelukkig gebeurt dat ook weinig. Bordjes met 'staff only' en gele, Amerikaanse waarschuwingsstickers overal zijn afdoende. Het beeldscherm gaat op zwart als de twee medewerkers van hun plek zijn. Het is al moeilijk genoeg met de niet-getrainde collega’s. 'Laatst trok iemand zelf de klep open en trok zo het boekblok eruit,' zegt Minaya. 'Dat moest gerepareerd.'
Ook zonder dit soort incidenten zit er veel onderhoud aan, vindt Minaya die dankzij de EBM haar technisch kunnen heeft ontdekt. Schroefjes gaan na vier jaar loszitten. Snij-messen raken bot. De papierverzamelaar moet maandelijks opnieuw worden ingesteld. Lijm gaat overal plakken waar het niet hoort. Olie moet worden bijgevuld, water afgevoerd. Ze is er zo'n beetje dagelijks mee bezig.
'Dat technisch vermogen moet je wel in huis hebben,' vindt Minaya. 'Dat spreekt niet vanzelf als boekhandel, maar het is echt nodig. Ik ging een keer in New York naar de EBM daar kijken. Die was vies! Zo vies! Dat komt de kwaliteit niet ten goede. De machine gaat dan ook minder lang mee'.

Heel veel aan marketing voor de Espresso Book Machine doet The American Book Cen-ter niet. In het begin gebeurde dat meer. Er was de eenmalige AnyBook Award voor de beste EBM-uitgaven. Wel organiseert de winkel regelmatig Meet Your Book­-events, waar klanten hun boek kunnen voorstellen. Of Pitch Your Book Idea to a Professional Publisher. Binnenkort komt er een nieuwe flyer.
De marketing zou weer geïntensifieerd kunnen, vinden Van Lijnden en Minaya. Maar voorlopig richten de plannen zich op internationale uitbreiding. Nu al is het mogelijk om via het EBM-netwerk je boek ook elders in de wereld te laten drukken. 'Nijgh & Van Ditmar heeft een keer bij wijze van test een boek van Arnon Grunberg geüpload, dat hij daarna in New York gedrukt kon afhalen.'
Via een grossier – Kaplanian-Buller noemt liever geen naam – wordt het eind 2014 echter mogelijk om boeken bij hen in Engeland in kleur te laten drukken én ze, voorzien van ISBN, echt internationaal aan te bieden. Dus automatisch in alle webwinkels ter wereld. 'Dat is op vraag van de klant', zegt Van Lijnden. 'Maar dan zal de EBM weer aantrekkelijker zijn voor nog meer mensen.' 

KADER 1: EBM
De eerste Espresso Book Machine werd in april 2006 neergezet in Washington. Sindsdien groeit het aantal EBM's slechts langzaam. Op dit moment zijn er wereldwijd 71, waarvan de twee in ABC de enige in Europa zijn. Toch blijft de toekomst beloftevol nu ook Amerikaanse ketens als Books-A-Million en Barnes & Noble dit jaar zijn begonnen met testen.
De database bevat momenteel 3,3 miljoen titels. Hoeveel daarvan rechthebbenden zijn, maakt On Demand Books, het bedrijf achter de EBM, niet bekend. De site schermt met grote namen zoals Hachette Book Group, Simon & Schuster en The Perseus Book Group. Maar hoeveel titels zij leveren? En hoe recent die zijn?
De doorbraak wordt tegengehouden door wat CEO Dane Neller van On Demand Books in Publishers Weekly 'het kip-en-eispel' noemde. Boekhandels zijn terughoudend omdat de EBM in hun ogen onvoldoende actueel aanbod bevat. Uitgevers zijn terughoudend omdat de EBM in hun ogen op te weinig plekken staat.

KADER 2: Uitgeven in de boekhandel

De EBM is niet de enige manier waarop boekhandels boeken kunnen uitgeven. Naast de traditionele manier waarop iedere winkel ooit een (vaak regionale) uitgave produceert, is Mybesteller.com enkele jaren geleden met een automatisch uitgeefprogramma: via de boekhandel konden schrijver titels uploaden, die daarna geprint en wel in de schappen neergelegd. Zo ontstonden op het hoogtepunt enkele tientallen labels. Boekhandels zijn ermee gestopt, volgens Peter Paul van Bekkum eerder dit jaar in Boekblad omdat hun focus lag bij overleven en niet bij experimenteren. Hij is inmiddels gestopt met het actief werven van nieuwe winkels.
(Eerder gepubliceerd in Boekblad 11, 2014)

Zie ook:

Geen opmerkingen: