donderdag 4 december 2014

De nalatenschap van boekendokter Thomas Blondeau (De Standaard)

In De boekendokter bedde Roderik Six de beste literair-medische adviezen van Thomas Blondeau (1978-2013) in een doorlopend verhaal. Daardoor besef je pas goed dat het de boekendokter menens was.

U denkt aan zelfmoord, maar wil er vanaf gehouden worden. Hoe? Na enig googlen vindt u het advies dat Thomas Blondeau in augustus 2010 op Cobra.be gaf. Doe het niet, maar lees het gedicht The Laughing Heart van Charles Bukowski. Het is 'een gedicht dat niets oplost maar een klein beetje [helpt] de neus net boven de drab te houden. Een paar millimeters kunnen genoeg zijn.' Het had hem zelf ook geholpen om de twintig regels tellende tekst uit het hoofd te leren.
De romancier Blondeau – een jaar geleden, amper 35 jaar oud, plotseling overleden aan een hartslagaderbreuk – bedacht De Boekendokter een jaar of vijf geleden. Hij schreef, gekleed in een witte doktersjas, literaire medicijnen voor aan ieder die zich in zijn ouderwets dokterskabinet meldde op de Boekenbeurs of andere literaire festivals. Hij gaf op thomasblondaeu.cobra.be gerichte leesadviezen aan al die het volgens hem nodig had. Maar werd hij ook serieus genomen?
Waarschijnlijk niet. Er zijn maar heel weinig mensen die bij overgewicht, weerzin om belastingformulieren in te vullen of na een scheiding denken aan literatuur ter demping van hun leed – al helemaal niet wanneer hun pijn en twijfel zo groot is dat zelfdoding een optie is geworden. De bibliotherapie die Blondeau op internet praktiseerde, was toch niets meer dan een mooie aanleiding tot het schrijven van een prikkelende en lezenswaardige column?

Uit de pas verschenen bundeling van zijn beste recepten blijkt echter hoe serieus Blondeau zijn werk als Boekendokter nam. Dat is te danken aan Roderik Six, die de adviezen in een context plaatste. Hij schreef een bombastische in- en uitleiding waarin met veel omhaal weinig origineels wordt gezegd – sla die teksten gerust over. Maar hij bedacht ook een uitvoerig en fraai verhaal over streekgenoot en mislukte auteur Victor Watt, die door Blondeau wordt ingehuurd als assistent.
Six schetst een beeld van de schrijver als een strenge man met een licht sardonische inslag die zijn taak zeer serieus neemt. In een half-Dickensiaans, half-modern Amsterdam waar nog diligences rondrijden, ontvangt hij op zijn drukbezochte praktijk aan de chique gracht de hele dag patiënten die hij, minzaam wrijvend over zijn baard, probeert te helpen door zich zo goed mogelijk in hen in te leven. 's Nachts brengt hij studerend en schrijvend in stilte door.
Als je dán, goed uitgekiend in het verhaal, Blondeau's literair-medische adviezen herleest, denk je werkelijk: ja, die vriend bij wie de kilo's eraan blijven komen, moet ik De geheugenloper van Ron McLarty cadeau doen. Als ik geld aan de belasting overmaak, heb ik The Electric Kool-Aid Acid Test van Thomas Wolfe bij de hand. En voor mijn vrouw mij onverhoopt verlaat, haal ik alvast Leven in eenzaamheid van Petrarca in huis. Voor de zekerheid leer ik zelfs Bukowski uit mijn hoofd.

Door deze originele aanpak besef je ook hoe belangrijk Blondeau is geweest voor de promotie van bibliotherapie. In de tijd dat hij zijn praktijk opende, maakte het begrip alleen opgang in medische kring. Wie een serieus zelfhulpboek las over zijn psychische kwaal, voelde zich beter dan wanneer een huisarts hem doorverwees naar een psychotherapeut, zo bleek uit allerlei onderzoeken. Maar je beter in je vel voelen door romans of poëzie te lezen? Die goede raad hoorde je nooit.
Geïnspireerd door Blondeau zijn inmiddels meerdere boekendokters actief in het Nederlandse taalgebied – zij het dit jaar niet meer op de Boekenbeurs. De boekendok­ter is ook niet de eerste literair-medische encyclopedie. Vorig jaar verscheen De boekenapotheek van Susan Elderkin en Ella Berthoud, verbonden aan Alain de Bottons The School of Life in Londen, waarvoor ondergetekende pillen en balsems uit de Nederlandse en Vlaamse literatuur heeft aangedragen.
In essentie gaan de recepten in beide boeken uit van dezelfde principes. Of een patiënt herkent zich in een personage en wordt zo een uitweg gewezen. Wie liefdesverdriet heeft, zo suggereert Blondeau, leze een boek waarin iedereen aan de problemen des levens leidt. Of een patiënt krijgt een uitvergroting van zijn kwaal te lezen, waardoor hij in één keer wakker schrikt. Blondeau verwoordt het alleen stelliger. Hij is 'aanhanger van de methode om een probleem op te lossen door het te vergroten.'
Een nadeel van De boekendokter is wel dat Blondeau de zieke medeburgers vaak specifiek benoemt en daarbij heeft geput uit actualiteit. Jan-Luc Dehaene, Evy Gruyaert en Lernout & Hauspie – de boekendokter heeft hen allen getracht te genezen. Anderen op zoek naar verlichting zullen zelf moeten bedenken waar deze personen symbool staan. Zo moet niet alleen Evy Gruyaert Factotum van Charles Bukowksi – weer hij – lezen, maar iedereen met een 'onstuimige can do-mentaliteit'.
(Eerder gepubliceerd in De Standaard, 28 nov)

THOMAS BLONDEAU & RODERIK SIX
De boekendokter
De Bezige Bij, 240 blz., € 17,90

Geen opmerkingen: