Met het
programma Public Libraries 2020 wil de Reading & Writing Foundation
(Stichting Lezen & Schrijven) de bibliotheek prominenter in beeld krijgen
bij Europese politici. Dat lukt beter dan vroeger, zegt EP-lid Marietje Schaake, maar er is nog altijd een wereld te winnen.
Om te zeggen dat
Europese politici het belang en het nut van de bibliotheek voor de samenleving
kennen – nou, nee. Europarlementariërs zijn in hun jeugd lid van de lokale
bibliotheek geweest, maar hebben zich daarna nauwelijks meer verdiept in de
instelling. 'Hun bespiegelingen nu zijn nog altijd gebaseerd op hun ervaringen
als kind', zegt Erik Boekesteijn van Doklab.
'De bibliotheek als uitleenfabriek, verplicht stil zijn, boetes omdat boeken
nooit op tijd terug waren. Dat de bibliotheek tegenwoordig allerlei manieren
heeft om terugbrengen te vergemakkelijk, om maar wat te noemen, daarvan hebben
ze geen benul. Laat staan dat ze een goed idee hebben van hoe de bibliotheek
bij kan dragen op gebieden als social inclusion en digital inclusion.'
Hoe verander je
dat verouderde beeld? Dat is de uitdaging van de Reading & Writing Foundation,
zoals Prinses Laurentiens Stichting
Lezen & Schrijven in het Engels heet. Deze organisatie heeft
voor drie jaar geld gekregen van de Bill &
Melinda Gates Foundation om de awareness van Europese
politici over bibliotheken te vergroten. Via CPNB-directeur Eppo van Nispen tot
Sevenaer, oud-directeur van DOK Delft, kwamen ze terecht bij Erik Boekesteijn
en Jaap van de Geer om ideeën voor het programma Public Libraries 2020
te bedenken en uit te voeren.
Library
Avengers
'Wij hebben een
Europese denktank opgericht', vertelt Boekesteijn. 'Ik heb die de Library
Avengers genoemd – naar de Marvel-strip, ik hou wel van dat soort namen. Er
zit niemand van bibliotheekverenigingen in, met uitzondering van Fiona Bradley
van het IFLA, omdat die vaak hun eigen verhaal richting Europa hebben. Het zijn
mensen uit het veld zelf, die weten wat er op de vloer speelt, en in hun eigen
bibliotheek lokaal het verschil maken – mensen als Katie Pecakar (UK), Jan Holmquist (Denemarken), Jukka Pennanen (Finland), Julia Bergman
(Duitsland), Ilona Kish
(Stichting Lezen & Schrijven) en ikzelf. Een keer per maand overleggen we
per Skype of Google Hangout.'
In mei volgend
jaar worden de ideeën van de Library Avengers zichtbaar in de Europese
hoofdstad. Op het plein voor het Europees Parlement zal een dag of vijf een
pop-upbibliotheek worden neergezet, waar getoond wordt wat de bibliotheek zoal
te bieden heeft aan diensten: 3D-printers, laptops met apps, informatie over
cursussen et cetera. 'We willen het Europees Parlement met de neus op de feiten
drukken'. Tegelijk verschijnt er een boek met ervaringen uit vijftien lidstaten
en een foto-expositie in de straten van Brussel, waarin gebruikers kort
vertellen waarom de bibliotheek voor hen belangrijk is. 'Via QR-codes in het
boek kun je ook filmpjes zien die we maken.'
Het idee
groeit
In september is
Boekesteijn begonnen met de bezoeken aan vijftien landen. Naar iedere lidstaat
neemt hij een Europarlementariër uit dat land mee en maakt hij met zijn eigen
cameraman drie korte video's. In de eerste vertelt een gebruiker in twee
minuten over de manier waarop de bibliotheek zijn of haar leven heeft
veranderd. In de tweede vertelt de bibliothecaris over een lokaal belangrijk
project. En in de derde vertelt de Europarlementariër in kwestie wat hij heeft
geleerd tijdens het bezoek en hoe hij nu denkt over de manier waarop bibliotheken
kunnen worden ingezet.
'Vaak zie je een
Europarlementariër tijdens zo'n bezoek draaien', vertelt Boekesteijn. 'Al
vertel je alleen al hoeveel mensen er jaarlijks in de bibliotheek komen. 100
miljoen per jaar in Europa. Dat is voor hen best een nieuw inzicht. En als je
dan spreekt over jeugdwerkloosheid – in sommige landen een enorm probleem en
dus hoog op de agenda in Europa – kun je goed laten zien hoe de bibliotheek
bijdraagt aan de bestrijding ervan met online cursussen of werkzoekprojecten.
Dan zie je dat ze gaan beseffen hoe nuttig de bibliotheek kan worden ingezet
bij het bereiken van Europese doelstellingen op een aantal sociale thema's.'
Kennismakerij
Drie bezoeken
zijn er inmiddels afgelegd tijdens de Public Libraries 2020 Tour. De
Litouwer Antanas Gouga
en de Duitse parlementsvoorzitter Martin Schulz gingen naar de
bibliotheek in hun regio. Schulz bezocht de openbare bibliotheek in Keulen op
de zogeheten 'Makersdag', waar nieuwe uitvindingen als de Occulus Rift, Google
Glass en programmeerbare robots werden getoond. En de Nederlandse Marietje Schaake (D66)
bezocht op 31 oktober in Tilburg de Kennismakerij
van bibliotheek Midden-Brabant, de proeftuinbibliotheek in de
Spoorzone.
De liberale
Europarlementariër is niet onbekend met de bibliotheekwereld. Ze bezoekt
regelmatig bibliotheken tijdens werkbezoeken en leest studies over de
veranderende rol van bibliotheken, laat Schaake per e-mail weten.
'Toch ben ik na elk bezoek [aan een bibliotheek] weer verrast over de
diversiteit aan activiteiten. Het bezoek aan de bibliotheek in Tilburg was met
name interessant omdat er daar, samen met buurtbewoners, opnieuw wordt
nagedacht over de rol die de bibliotheek moet vervullen. Zo een vorm van “crowdsourcing”
geeft op een eigentijdse manier betekenis aan de bieb, en helpt om het een plek
te maken van mensen zelf.'
Toegang tot
kennis en informatie
De Public
Libraries 2020 Tour vindt Schaake zeker nuttig. 'Wat mij betreft zouden
meer leden van het Europees Parlement kennis moeten nemen van wat bibliotheken
doen en van de functie die ze hebben in onze open samenlevingen. We horen veel
klachten over de buitenproportionele rol die bedrijven spelen in het
digitaliseren en vindbaar maken van informatie. Ook ik maak me zorgen over de
publieke rol die het internet speelt. Toegang tot kennis en informatie moet ook
in een omgeving zonder commerciële boodschappen mogelijk zijn. Ik denk dat
bibliotheken een zeldzame plek zijn die dit nog waarborgen.'
En bibliotheken
zijn volgens Schaake niet alleen hierom van belang. 'Verder zijn de ontmoeting
tussen verschillende mensen, het bijbrengen van vaardigheden, en het online
kunnen gaan, het zien van tentoonstellingen, het snuffelen in archieven
allemaal interessante dingen die een bibliotheek waardevol maakt, naast het
lenen van boeken of het lezen van een tijdschrift. Ook dat blijft natuurlijk
leuk,' aldus Schaake.
Belangen
behartigen
Ze looft de
bibliotheken ook omdat ze nu actief Europese politici benaderen. 'Een van de
eerste conferenties die ik bijwoonde was die van de wereldwijde organisatie van
bibliotheken [de IFLA, red.]. In de eerste plaats was ik uitgenodigd om iets
over auteursrechten en digitalisering te vertellen. Maar al snel ging de
discussie over de zichtbaarheid of juist de onzichtbaarheid van bibliotheken in
Brussel. Lobbyen heeft soms een beetje een bijsmaak, maar is niets meer dan een
belang behartigen. Ik heb de bibliotheken toen van harte aangeraden om hun
belangen ook bij de EU-instellingen en bij Europarlementariërs kenbaar te
maken. Sindsdien heb ik veel meer gehoord van de bibliotheken, al denk ik dat
er ook nog een wereld te winnen is.'
'In het Europees
Parlement zitten volksvertegenwoordigers,' beantwoordt ze de vraag wat het EP
de bibliotheken te bieden heeft. 'Zij vertegenwoordigen allemaal steden,
regio's, dorpen en gemeenschappen waar ongetwijfeld verschillende bibliotheken
gevestigd zullen zijn. Om ervoor te zorgen dat beleid wordt gemaakt dat de
maatschappelijke functie van bibliotheken optimaal ondersteunt, is kennis van
zaken nodig. In samenwerking tussen bibliotheken en politici kan slim beleid
worden gemaakt waarbinnen bibliotheken ook in de toekomst grote toegevoegde
waarde kunnen bieden in Europa.'
Beurzen
Terwijl
Boekesteijn een druk programma af te werken heeft – 28 november Letland, 5
december Bulgarije, 12 december Estland – probeert Stichting Lezen &
Schrijven op nog een manier de bewustwording over het belang en nut van
bibliotheken te vergroten: met beurzen.
In drie rondes, waarvan voor de eerste de inschrijftermijn inmiddels is
verstreken, kunnen bibliotheken en bibliotheekorganisaties maximaal 15.000 euro
krijgen voor een project dat de overheid (lokaal, nationaal of Europees)
attendeert op de betekenis van bibliotheken voor het bereiken van de Europese
doelstellingen op het gebied van social inclusion,
digital
inclusion en lifelong learning.
(Eerder gepubliceerd op Bibliotheekblad.nl, 24 nov)
(Eerder gepubliceerd op Bibliotheekblad.nl, 24 nov)
Zie ook:
Geen opmerkingen:
Een reactie posten