vrijdag 5 december 2014

Public Libraries 2020 Tour wijst Europarlementariërs op belang bibliotheek (Bibliotheekblad)

Met het programma Public Libraries 2020 wil de Reading & Writing Foundation (Stichting Lezen & Schrijven) de bibliotheek prominenter in beeld krijgen bij Europese politici. Dat lukt beter dan vroeger, zegt EP-lid Marietje Schaake, maar er is nog altijd een wereld te winnen.

Om te zeggen dat Europese politici het belang en het nut van de bibliotheek voor de samenleving kennen – nou, nee. Europarlementariërs zijn in hun jeugd lid van de lokale bibliotheek geweest, maar hebben zich daarna nauwelijks meer verdiept in de instelling. 'Hun bespiegelingen nu zijn nog altijd gebaseerd op hun ervaringen als kind', zegt Erik Boekesteijn van Doklab. 'De bibliotheek als uitleenfabriek, verplicht stil zijn, boetes omdat boeken nooit op tijd terug waren. Dat de bibliotheek tegenwoordig allerlei manieren heeft om terugbrengen te vergemakkelijk, om maar wat te noemen, daarvan hebben ze geen benul. Laat staan dat ze een goed idee hebben van hoe de bibliotheek bij kan dragen op gebieden als social inclusion en digital inclusion.'
Hoe verander je dat verouderde beeld? Dat is de uitdaging van de Reading & Writing Foundation, zoals Prinses Laurentiens Stichting Lezen & Schrijven in het Engels heet. Deze organisatie heeft voor drie jaar geld gekregen van de Bill & Melinda Gates Foundation om de awareness van Europese politici over bibliotheken te vergroten. Via CPNB-directeur Eppo van Nispen tot Sevenaer, oud-directeur van DOK Delft, kwamen ze terecht bij Erik Boekesteijn en Jaap van de Geer om ideeën voor het programma Public Libraries 2020 te bedenken en uit te voeren.

Library Avengers
'Wij hebben een Europese denktank opgericht', vertelt Boekesteijn. 'Ik heb die de Library Avengers genoemd – naar de Marvel-strip, ik hou wel van dat soort namen. Er zit niemand van bibliotheekverenigingen in, met uitzondering van Fiona Bradley van het IFLA, omdat die vaak hun eigen verhaal richting Europa hebben. Het zijn mensen uit het veld zelf, die weten wat er op de vloer speelt, en in hun eigen bibliotheek lokaal het verschil maken – mensen als Katie Pecakar (UK), Jan Holmquist (Denemarken), Jukka Pennanen (Finland), Julia Bergman (Duitsland), Ilona Kish (Stichting Lezen & Schrijven) en ikzelf. Een keer per maand overleggen we per Skype of Google Hangout.'
In mei volgend jaar worden de ideeën van de Library Avengers zichtbaar in de Europese hoofdstad. Op het plein voor het Europees Parlement zal een dag of vijf een pop-upbibliotheek worden neergezet, waar getoond wordt wat de bibliotheek zoal te bieden heeft aan diensten: 3D-printers, laptops met apps, informatie over cursussen et cetera. 'We willen het Europees Parlement met de neus op de feiten drukken'. Tegelijk verschijnt er een boek met ervaringen uit vijftien lidstaten en een foto-expositie in de straten van Brussel, waarin gebruikers kort vertellen waarom de bibliotheek voor hen belangrijk is. 'Via QR-codes in het boek kun je ook filmpjes zien die we maken.'

Het idee groeit
In september is Boekesteijn begonnen met de bezoeken aan vijftien landen. Naar iedere lidstaat neemt hij een Europarlementariër uit dat land mee en maakt hij met zijn eigen cameraman drie korte video's. In de eerste vertelt een gebruiker in twee minuten over de manier waarop de bibliotheek zijn of haar leven heeft veranderd. In de tweede vertelt de bibliothecaris over een lokaal belangrijk project. En in de derde vertelt de Europarlementariër in kwestie wat hij heeft geleerd tijdens het bezoek en hoe hij nu denkt over de manier waarop bibliotheken kunnen worden ingezet.
'Vaak zie je een Europarlementariër tijdens zo'n bezoek draaien', vertelt Boekesteijn. 'Al vertel je alleen al hoeveel mensen er jaarlijks in de bibliotheek komen. 100 miljoen per jaar in Europa. Dat is voor hen best een nieuw inzicht. En als je dan spreekt over jeugdwerkloosheid – in sommige landen een enorm probleem en dus hoog op de agenda in Europa – kun je goed laten zien hoe de bibliotheek bijdraagt aan de bestrijding ervan met online cursussen of werkzoekprojecten. Dan zie je dat ze gaan beseffen hoe nuttig de bibliotheek kan worden ingezet bij het bereiken van Europese doelstellingen op een aantal sociale thema's.'

Kennismakerij
Drie bezoeken zijn er inmiddels afgelegd tijdens de Public Libraries 2020 Tour. De Litouwer Antanas Gouga en de Duitse parlementsvoorzitter Martin Schulz gingen naar de bibliotheek in hun regio. Schulz bezocht de openbare bibliotheek in Keulen op de zogeheten 'Makersdag', waar nieuwe uitvindingen als de Occulus Rift, Google Glass en programmeerbare robots werden getoond. En de Nederlandse Marietje Schaake (D66) bezocht op 31 oktober in Tilburg de Kennismakerij van bibliotheek Midden-Brabant, de proeftuinbibliotheek in de Spoorzone.
De liberale Europarlementariër is niet onbekend met de bibliotheekwereld. Ze bezoekt regelmatig bibliotheken tijdens werkbezoeken en leest studies over de veranderende rol van bibliotheken, laat Schaake per e-mail weten. 'Toch ben ik na elk bezoek [aan een bibliotheek] weer verrast over de diversiteit aan activiteiten. Het bezoek aan de bibliotheek in Tilburg was met name interessant omdat er daar, samen met buurtbewoners, opnieuw wordt nagedacht over de rol die de bibliotheek moet vervullen. Zo een vorm van “crowdsourcing” geeft op een eigentijdse manier betekenis aan de bieb, en helpt om het een plek te maken van mensen zelf.'

Toegang tot kennis en informatie
De Public Libraries 2020 Tour vindt Schaake zeker nuttig. 'Wat mij betreft zouden meer leden van het Europees Parlement kennis moeten nemen van wat bibliotheken doen en van de functie die ze hebben in onze open samenlevingen. We horen veel klachten over de buitenproportionele rol die bedrijven spelen in het digitaliseren en vindbaar maken van informatie. Ook ik maak me zorgen over de publieke rol die het internet speelt. Toegang tot kennis en informatie moet ook in een omgeving zonder commerciële boodschappen mogelijk zijn. Ik denk dat bibliotheken een zeldzame plek zijn die dit nog waarborgen.'
En bibliotheken zijn volgens Schaake niet alleen hierom van belang. 'Verder zijn de ontmoeting tussen verschillende mensen, het bijbrengen van vaardigheden, en het online kunnen gaan, het zien van tentoonstellingen, het snuffelen in archieven allemaal interessante dingen die een bibliotheek waardevol maakt, naast het lenen van boeken of het lezen van een tijdschrift. Ook dat blijft natuurlijk leuk,' aldus Schaake.

Belangen behartigen
Ze looft de bibliotheken ook omdat ze nu actief Europese politici benaderen. 'Een van de eerste conferenties die ik bijwoonde was die van de wereldwijde organisatie van bibliotheken [de IFLA, red.]. In de eerste plaats was ik uitgenodigd om iets over auteursrechten en digitalisering te vertellen. Maar al snel ging de discussie over de zichtbaarheid of juist de onzichtbaarheid van bibliotheken in Brussel. Lobbyen heeft soms een beetje een bijsmaak, maar is niets meer dan een belang behartigen. Ik heb de bibliotheken toen van harte aangeraden om hun belangen ook bij de EU-instellingen en bij Europarlementariërs kenbaar te maken. Sindsdien heb ik veel meer gehoord van de bibliotheken, al denk ik dat er ook nog een wereld te winnen is.'
'In het Europees Parlement zitten volksvertegenwoordigers,' beantwoordt ze de vraag wat het EP de bibliotheken te bieden heeft. 'Zij vertegenwoordigen allemaal steden, regio's, dorpen en gemeenschappen waar ongetwijfeld verschillende bibliotheken gevestigd zullen zijn. Om ervoor te zorgen dat beleid wordt gemaakt dat de maatschappelijke functie van bibliotheken optimaal ondersteunt, is kennis van zaken nodig. In samenwerking tussen bibliotheken en politici kan slim beleid worden gemaakt waarbinnen bibliotheken ook in de toekomst grote toegevoegde waarde kunnen bieden in Europa.'

Beurzen
Terwijl Boekesteijn een druk programma af te werken heeft – 28 november Letland, 5 december Bulgarije, 12 december Estland – probeert Stichting Lezen & Schrijven op nog een manier de bewustwording over het belang en nut van bibliotheken te vergroten: met beurzen. In drie rondes, waarvan voor de eerste de inschrijftermijn inmiddels is verstreken, kunnen bibliotheken en bibliotheekorganisaties maximaal 15.000 euro krijgen voor een project dat de overheid (lokaal, nationaal of Europees) attendeert op de betekenis van bibliotheken voor het bereiken van de Europese doelstellingen op het gebied van social inclusion, digital inclusion en lifelong learning.
(Eerder gepubliceerd op Bibliotheekblad.nl, 24 nov)

Zie ook:

Geen opmerkingen: