zaterdag 2 juni 2018

Van Oorschot: hoe je een familiebedrijf de nieuwe tijd in leidt (Inct)

Zeventig jaar was Van Oorschot een zeer karakteristieke literaire uitgeverij. Onder leiding van Mark Pieters probeert het voormalige familiebedrijf te moderniseren met behoud van karakter. Tot nu met succes.

O ja, het gaat goed met uitgeverij Van Oorschot. Mark Pieters draait naar zijn computer om de cijfers tevoorschijn te halen die deze bewering onderschrijven. 'In 2017 was de omzetstijging tegen de twintig procent', zegt hij na een minuutje. 'En we hebben weer winst, na een klein verlies in 2016. Ook voor dit jaar verwacht ik te groeien, al is het voor een middelgrote uitgeverij altijd wat onvoorspelbaar. Win je de Librisprijs, dan heb je zomaar vijftig procent meer omzet dan als je hem niet wint.'
Drie jaar is Pieters inmiddels uitgever van Van Oorschot. In het voorjaar van 2015 werd een groep individuen, onder wie Jaco Groot (uitgeverij De Harmonie), Maarten Asscher (oud-directeur Athenaeum Boekhandel) en Pieters zelf, de eigenaar van dit gezichtsbepalende familiebedrijf. Als er één literaire uitgeverij werd geassocieerd met de persoonlijkheid van de uitgever was dat wel Van Oorschot, dat is opgebouwd door vader Geert en vanaf de jaren tachtig werd voortgezet door zoon Wouter.
Hoe kun je zo'n bedrijf succesvol uitbouwen? Voor een deel juist door af te rekenen met de koppige eigenzinnigheid die Van Oorschot zo kenmerkte. 'Een bekend verhaal is dat van A.F.Th. van der Heijden die hier aan de overkant van de gracht stond te treuzelen omdat hij niet durfde aan te bellen', vertelt Pieters. 'Van Oorschot had een enorme elitaire status, terwijl wat hier verscheen – van de Russische Bibliotheek tot Rutger Kopland – niet moeilijker of literairder was dan van andere literaire uitgeverijen.'
Het nieuwe Van Oorschot is opener geworden. 'Wouter wilde principieel geen auteurs van andere uitgeverijen. Wij gaan wel met andere auteurs koffie drinken als die ons benaderen. Gewoon, zoals overal gebeurt. Wouter wilde ook per se niet met literaire agenten werken. Wij hebben via Sebes & Bisseling onder meer twee titels van John Steinbeck binnengehaald. En als het zich begint rond te zingen, versterkt dat het idee bij anderen om ons als mogelijk uitgeefhuis te zien.'
Pieters haast zich te zeggen dat Wouter en zijn jarenlange adjudant Gemma Nefkens (nu een van de mede-eigenaren) met hun opstelling erg goede jaren hebben gehad. Denk aan het enorme succes van Voskuils romanreeks Het Bureau, de Librisprijs winnende romans van Frida Vogels en Willem Jan Otten of – recenter – de bestsellerstatus van Stephan Enters Grip. 'En Wouter zag dat er nieuw bloed nodig was, ook omdat de Russische Bibliotheek niet meer zo goed loopt als voorheen.'
Maar: het is onmiskenbaar dat de uitgeverij moderner is geworden nu de familie niet langer aan het roer is. Wouter van Oorschot deed als uitgever naar inmiddels ouderwetse snit alles zelf. 'Wij hebben nu een apart iemand voor pr en hebben uitgebreid op de verkoop. Verder hebben we een grote inhaalslag gemaakt met het produceren en verkopen van e-boeken. We besteden ook het persklaarmaken en correctiewerk veel vaker uit aan freelancers. Eigenlijk heel basic allemaal, zoals alle uitgeverijen doen.'
Het resultaat is dat Van Oorschot beter aanwezig is in de boekhandel en de media. 'De boekhandel weet: er kan meer met ons dan we altijd deden. Zo hebben we een striktere samenwerking met [de inkoopcombinatie van zelfstandige boekhandels] Libris. Ook hebben we een soort tijdschrift voor de boekhandels gemaakt met fragmenten van een tiental nieuwe auteurs die de laatste tijd naar ons zijn overgestapt. Het is allemaal wat commerciëler geworden.'
Immers: de tijden zijn veranderd. Van Oorschot kon het zich veroorloven om titels nooit te verramsjen maar juist levenslang houdbaar te houden – de exemplaren lagen soms decennia opgeslagen in de magazijnen van het pand aan de Herengracht – omdat er daadwerkelijk vráág naar was. Die tijd is voorbij, oud fonds loopt niet meer zo goed. 'En jonge auteurs verwachten ook dat je meer voor hun boeken doet dan vroeger. Dus moet je ook meer dan ooit aandacht geven aan pr en marketing.'
Dat kan zolang Van Oorschot zijn 'karakter, traditie en geschiedenis' trouw blijft, zoals Pieters het noemt. 'Wij gaan niet opeens Tommy Wieringa voor veel geld kopen. Wij zullen eerder nieuw talent onder begeleiding laten groeien. Ook blijven wij vertalingen doen, al is de markt ervoor niet florissant. Dat wordt wel breder. Wouter beperkte zich tot een paar taalgebieden. Het 1500 pagina's tellende Menselijke voorwaarden van de Japanse auteur Junpei Gomikawa zou hij waarschijnlijk niet hebben gedaan.'
Daarnaast probeert hij ook andere dingen. Non-fictie zoals Onder de toonbank. Pornografie en erotica in de Nederlanden. 'Zo'n boek verwacht men niet snel van ons. Maar ik werd er vrolijk van – en het is boek- en cultuurgeschiedenis, informatief en vermakelijk. Het is in zijn genre echt kwaliteit, daarom past het bij ons. Toch moet je er voorzichtig mee zijn. Van Oorschot mag nooit een uitgeverij worden als alle andere, want dan verlies je je onderscheidende kracht.'
(Eerder gepubliceerd op Inct.nl, 24 mei)

Zie ook:

Geen opmerkingen: