De Boekhandelsprijs 2019 ging naar Johan Fretz voor zijn roman Onder de paramariboom. Een prijs toegekend door boekverkopers: de schrijver en theatermaker is er zeer blij mee – wetende wat de kracht van een boekhandelaar is als die zijn liefde voor een boek weet over te brengen op zijn klanten.
Hoe heb je de prijsuitreiking in boekhandel Scheltema ervaren?
‘Het was een prachtige verrassing. Ik wist vlak van tevoren dat ik de prijs had gewonnen, omdat ik te horen kreeg dat ik aanwezig moest zijn terwijl de andere genomineerden werden afgezegd. Even vroeg ik me af: hoe zou de uitreiking dan zijn? De vreugde-explosie heb ik toch al gehad toen ik hoorde dat ik de prijs kreeg? Maar het was alsnog erg leuk. Mijn ouders waren er, mijn vriendin, een aantal vrienden en natuurlijk iedereen van de uitgeverij, met wie ik zo lang aan het boek heb gewerkt. Heel mooi. Met deze prijs ben ik zó blij.’
Waren er ook boekverkopers wiens stemmen jou de prijs hebben opgeleverd?
‘Een aantal, ja. Zij vertelden me dat de winnaar normaal iets zegt als: “dank, fijn”, maar ik heb ook een voorstelling gemaakt van het boek [een roadtrip van een dubbelbloed met zijn moeder door Suriname, red.] waarmee ik door het hele land heb getoerd. En dus hield ik een tori van vijftien minuten. Een tori is in Suriname een verhaal dat is gestoeld op de realiteit, maar is aangevuld met verbeelding en humor. Net als het boek zelf. Ik ben een echte toriman. Ik heb ontdekt dat dat woord het best vangt wat ik doe.’
‘Een aantal, ja. Zij vertelden me dat de winnaar normaal iets zegt als: “dank, fijn”, maar ik heb ook een voorstelling gemaakt van het boek [een roadtrip van een dubbelbloed met zijn moeder door Suriname, red.] waarmee ik door het hele land heb getoerd. En dus hield ik een tori van vijftien minuten. Een tori is in Suriname een verhaal dat is gestoeld op de realiteit, maar is aangevuld met verbeelding en humor. Net als het boek zelf. Ik ben een echte toriman. Ik heb ontdekt dat dat woord het best vangt wat ik doe.’
Wat betekent de Boekhandelsprijs voor je?
‘Het is een enorme erkenning voor dit boek dat ik met zoveel liefde heb gemaakt. Wat het zo mooi maakt, is dat die erkenning is gekomen op een moment dat ik er niet meer zo mee bezig ben. Ik kreeg als cabaretier altijd te horen: “O, dat is die schrijver”. En als schrijver: “O, dat is die cabaretier”. Ik probeerde daarom lang in het juiste hokje te passen. Ik wilde in beide werelden waarin ik actief ben, gezien worden. Maar nu wil ik gewoon tori’s maken. Of dat op het podium of in een boek is, maakt niets uit. En het is al mooi genoeg dat mijn publiek, hoewel misschien niet supergroot, is gegroeid. En nu wordt het boek dus toch echt als boek mooi gevonden.’
‘Het is een enorme erkenning voor dit boek dat ik met zoveel liefde heb gemaakt. Wat het zo mooi maakt, is dat die erkenning is gekomen op een moment dat ik er niet meer zo mee bezig ben. Ik kreeg als cabaretier altijd te horen: “O, dat is die schrijver”. En als schrijver: “O, dat is die cabaretier”. Ik probeerde daarom lang in het juiste hokje te passen. Ik wilde in beide werelden waarin ik actief ben, gezien worden. Maar nu wil ik gewoon tori’s maken. Of dat op het podium of in een boek is, maakt niets uit. En het is al mooi genoeg dat mijn publiek, hoewel misschien niet supergroot, is gegroeid. En nu wordt het boek dus toch echt als boek mooi gevonden.’
Hoe groot was tot op heden het publiek voor Onder de paramariboom?
‘Er zijn 3500 exemplaren verkocht op papier. De tweede druk is bijna op. En daarnaast een kleine duizend e-boeken. Het is dus geen bestseller, maar achter elk van die paar duizend lezers zit wel een verhaal. Alle reacties die ik heb gekregen van bijvoorbeeld andere dubbelbloeden hebben me enorm geraakt.’
‘Er zijn 3500 exemplaren verkocht op papier. De tweede druk is bijna op. En daarnaast een kleine duizend e-boeken. Het is dus geen bestseller, maar achter elk van die paar duizend lezers zit wel een verhaal. Alle reacties die ik heb gekregen van bijvoorbeeld andere dubbelbloeden hebben me enorm geraakt.’
Heeft de boekhandel zich voor je boek ingezet om die aantallen te bereiken?
‘Heel erg. Ik heb gemerkt wat de kracht is van een boekhandelaar die zich inzet voor je boek. Als die zijn liefde ervoor weet over te brengen op zijn klanten, kan hij zomaar honderd exemplaren verkopen. In één winkel. Dat gebeurde bijvoorbeeld bij De Nieuwe Boekhandel in Amsterdam. Daar stond Onder de paramariboom wekenlang in de top 10. Ik vind het ook leuk om voor te dragen. Als ik van een boekhandelaar de kans krijg, horen mensen hoe licht van toon het boek is en hoeveel humor het bevat, ondanks een thema dat juist zeer beladen is geworden. Ook wie denkt: “Ik heb niets met Suriname”, of: “Ik heb al genoeg gehoord over het thema identiteit”, kan dan toch geraakt worden. Dat werkt goed.’
‘Heel erg. Ik heb gemerkt wat de kracht is van een boekhandelaar die zich inzet voor je boek. Als die zijn liefde ervoor weet over te brengen op zijn klanten, kan hij zomaar honderd exemplaren verkopen. In één winkel. Dat gebeurde bijvoorbeeld bij De Nieuwe Boekhandel in Amsterdam. Daar stond Onder de paramariboom wekenlang in de top 10. Ik vind het ook leuk om voor te dragen. Als ik van een boekhandelaar de kans krijg, horen mensen hoe licht van toon het boek is en hoeveel humor het bevat, ondanks een thema dat juist zeer beladen is geworden. Ook wie denkt: “Ik heb niets met Suriname”, of: “Ik heb al genoeg gehoord over het thema identiteit”, kan dan toch geraakt worden. Dat werkt goed.’
Heb je veel in boekhandels opgetreden sinds je boek in januari 2018 verscheen?
‘Dat niet, om eerlijk te zijn. Ik heb vooral in theaters opgetreden, waar soms een lokale boekhandel bij was. Ik was wel op speciale programma’s als dat van Wim Daniëls in Boxmeer, met boekhandel Van Dinter. Of bijzondere festivals zoals in de gevangeniskoepel in Haarlem, met Athenaeum Boekhandel. Op Bookstore Day was ik bij De Nieuwe Boekhandel. Maar ik zou graag in meer boekhandels voordragen.’
‘Dat niet, om eerlijk te zijn. Ik heb vooral in theaters opgetreden, waar soms een lokale boekhandel bij was. Ik was wel op speciale programma’s als dat van Wim Daniëls in Boxmeer, met boekhandel Van Dinter. Of bijzondere festivals zoals in de gevangeniskoepel in Haarlem, met Athenaeum Boekhandel. Op Bookstore Day was ik bij De Nieuwe Boekhandel. Maar ik zou graag in meer boekhandels voordragen.’
Is dit een open sollicitatie?
‘Absoluut. Ik had het er toevallig laatst over met Oscar [van Gelderen, red.], mijn uitgever. “Jij moet het niet doen met grote media”, vond hij. “Jij moet naar de boekhandel toe. Een grassroots-campagne.” En dan is die prijs natuurlijk een groot geschenk. Dat maakt het hopelijk mogelijk. Binnen een dag na de uitreiking kreeg ik al vier, vijf aanvragen. Als dat zich zo doorzet, wordt het een druk jaar.’
‘Absoluut. Ik had het er toevallig laatst over met Oscar [van Gelderen, red.], mijn uitgever. “Jij moet het niet doen met grote media”, vond hij. “Jij moet naar de boekhandel toe. Een grassroots-campagne.” En dan is die prijs natuurlijk een groot geschenk. Dat maakt het hopelijk mogelijk. Binnen een dag na de uitreiking kreeg ik al vier, vijf aanvragen. Als dat zich zo doorzet, wordt het een druk jaar.’
En dan hoop je dat deze prijs zorgt voor een verveelvoudiging van die 4500 verkochte exemplaren?
‘Natuurlijk. Tegelijk is de prijs ook een duw in de rug voor mijn verdere schrijverscarrière. Toen Onder de paramariboom verscheen, was ik een onbekende schrijver. Boekhandelaren dachten waarschijnlijk: “Wat is dat voor boek? Wie is die jongen?”. Nu hoop ik dat ze zich mij bij een volgend boek herinneren van deze prijs en – ook al moeten ze superveel lezen – toch denken: laten we dat eens aandachtig bekijken.’
‘Natuurlijk. Tegelijk is de prijs ook een duw in de rug voor mijn verdere schrijverscarrière. Toen Onder de paramariboom verscheen, was ik een onbekende schrijver. Boekhandelaren dachten waarschijnlijk: “Wat is dat voor boek? Wie is die jongen?”. Nu hoop ik dat ze zich mij bij een volgend boek herinneren van deze prijs en – ook al moeten ze superveel lezen – toch denken: laten we dat eens aandachtig bekijken.’
De boekhandelsprijs bestaat uit een landelijke advertentiecampagne en een gelimiteerde gebonden uitgave – die meteen is verschenen. Waar ben je het meest gelukkig mee?
‘De gebonden uitgave. Hij ziet er prachtig uit. En hij is massaal ingekocht, zodat mijn boek nu overal goed ligt.’
‘De gebonden uitgave. Hij ziet er prachtig uit. En hij is massaal ingekocht, zodat mijn boek nu overal goed ligt.’
Zorgt een advertentiecampagne niet voor meer zichtbaarheid?
‘Nu je het zegt. Maar dat kan ik moeilijk inschatten. Misschien kies ik voor de uitgave omdat ik die in mijn handen kan houden en kan bewonderen. Is het de romantiek van echte boeken. En misschien werkt het wel het beste als je het combineert: én de campagne én het boek in de winkel.’
‘Nu je het zegt. Maar dat kan ik moeilijk inschatten. Misschien kies ik voor de uitgave omdat ik die in mijn handen kan houden en kan bewonderen. Is het de romantiek van echte boeken. En misschien werkt het wel het beste als je het combineert: én de campagne én het boek in de winkel.’
Kom je zelf graag in de boekhandel?
‘O ja. Ik ben zo’n liefhebber die een boekhandel binnenloopt en toch weer vier, vijf boeken koopt terwijl thuis nog de boeken ongelezen op de stapel liggen die ik de vorige keer kocht. Maar het is zo heerlijk rustgevend om in een boekhandel rond te lopen. Alles is er: van politieke boeken tot fictie, en dan zie je weer een mooi fotoboek. Je kunt er zo fijn dwalen langs alle mogelijke werelden zonder ervoor op een scherm te staren of je te moeten verhouden met de drukte buiten. Ik kom er zeker twee keer per maand op een zaterdagmiddag. Soms vaker.’
‘O ja. Ik ben zo’n liefhebber die een boekhandel binnenloopt en toch weer vier, vijf boeken koopt terwijl thuis nog de boeken ongelezen op de stapel liggen die ik de vorige keer kocht. Maar het is zo heerlijk rustgevend om in een boekhandel rond te lopen. Alles is er: van politieke boeken tot fictie, en dan zie je weer een mooi fotoboek. Je kunt er zo fijn dwalen langs alle mogelijke werelden zonder ervoor op een scherm te staren of je te moeten verhouden met de drukte buiten. Ik kom er zeker twee keer per maand op een zaterdagmiddag. Soms vaker.’
Je koopt niets online?
‘Veel minder. Na verschijnen van Onder de paramariboom zette ik er berichtjes over op Facebook, met daarbij: “Nu te bestellen bij Bol.com”. Toen kreeg ik reacties van boekhandelaren dat ik dat niet moest doen. “Wij steunen je door je boek in te kopen, Bol.com niet. En dat is al zo’n grote speler.” Dat heeft me doen beseffen dat internet misschien wel heel makkelijk is als je ‘s avonds laat op de bank zit en iets wil hebben, maar dat je als schrijver ook medeverantwoordelijk bent voor die hele wereld van het boek. Sindsdien ga ik, als ik een boek niet per se morgen nodig heb, er altijd voor naar een boekhandel.’
‘Veel minder. Na verschijnen van Onder de paramariboom zette ik er berichtjes over op Facebook, met daarbij: “Nu te bestellen bij Bol.com”. Toen kreeg ik reacties van boekhandelaren dat ik dat niet moest doen. “Wij steunen je door je boek in te kopen, Bol.com niet. En dat is al zo’n grote speler.” Dat heeft me doen beseffen dat internet misschien wel heel makkelijk is als je ‘s avonds laat op de bank zit en iets wil hebben, maar dat je als schrijver ook medeverantwoordelijk bent voor die hele wereld van het boek. Sindsdien ga ik, als ik een boek niet per se morgen nodig heb, er altijd voor naar een boekhandel.’
(Eerder gepubliceerd in Boekblad magazine, mrt 2019)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten