Schrijvers blikken terug op 2012. Aflevering 3: Koen Peeters wacht nog op de vertaling in het Kinyarwanda van zijn grote Rwanda-roman ‘Duizend heuvels’.
Prachtige besprekingen kreeg Peeters’ even poëtische als filosofische mozaïek over verleden en heden van de kleinste Belgische kolonie in Afrika, toen Duizend heuvels ruim een half jaar geleden verscheen. De schrijver is de eerste om het te erkennen. ‘Alleen in Nederland heeft het niet veel gedaan,’ zegt hij. ‘Er stond een mooi interview met mij in Vrij Nederland van Tomas Vanheste, maar daarnaast – misschien ligt Rwanda toch verder van Nederland dan van België.’
En toch heeft het boek niet gekregen wat het verdient, vindt Peeters. ‘Ik schrijf geen boek vanuit een marketingstrategie. Ik wilde over Rwanda schrijven omdat het een intrigerend, complex, interessant onderwerp is. Maar ik ben ervan overtuigd dat ieder boek vroeg of laat krijgt waar het recht op heeft. Ik kan dat niet staven, het is meer een geloof dan een veronderstelling. Optimism is a writer’s duty. En voor Duizend heuvels moet het nog komen, waar het recht op heeft.’
Het succes van Peeters’ Rwanda-boek contrasteert opvallend met David van Reybroucks Congo-boek. ‘Mijn boek is misschien complexer’, bespiegelt Peeters, ‘al wil ik de lezer absoluut niet onderschatten. Ik wilde recht doen aan de complexiteit van Rwanda en meer dan één verhaal vertellen. Ik wil ook geen boeken schrijven die je snel leest, even voor het slapen gaan. Ik wil boeken schrijven om de lezer te bewapenen, zelfs om beter te leven. Ik mis soms die sérieux in de literatuur.’
Duizend heuvels is geen boek over een huis-tuin-en-keuken-onderwerp, vervolgt hij. ‘Je moet er een stap in de wereld voor zetten. Het is mijn persoonlijke overtuiging dat dat verrijkend is. Je moet ver weg gaan om beter naar jezelf te kijken. Dompel je onder in een vreemde wereld en je kijkt ook met bevreemding naar wat je achtergelaten hebt. Ik vind dat zinvol.’
We kunnen in het Westen dan ook veel leren van zwart Afrika. ‘Je moet het continent dan alleen niet beschouwen als primitief, zoals dat gebeurt in tv-programma’s als Dr. Livingstone [een reisprogramma van VIER met Martin Heylen en Philippe Geubels]. Dat gaat niet over Afrika of over mensen of over ontmoeten – dat is het actualiseren van de raciale clichés door BV’s. Ik vind dat kwalijk. Dan kun je beter Duizend heuvels lezen, dat recht doet aan de complexiteit van Rwanda.’
Maar om meetbaar groot succes gaat het helemaal niet. Peeters zoekt niet naar dezelfde verkoopcijfers als Congo of dezelfde kijkcijfers van Dr. Livingstone. Eerder zou Duizend heuvels zijn bestemming bereiken met het verschijnen van vertalingen in het Frans, Engels en – ‘het liefst’ – het Kinyarwanda.
‘Ik heb goede gesprekken over het boek gehad met Rwandezen die Nederlands kunnen’, vertelt Peeters. ‘Zij erkennen dat het verder gaat dan vertellen over de verschrikkingen van de genocide, maar ook gaat over de Rwandezen van vandaag. Hoe zij verder moeten leven. Vergeet niet: de helft van de Rwandezen vandaag is jonger dan twintig. Met de reactie van deze groep lezers was ik heel blij.’
Een geïnteresseerde buitenlandse uitgever is helaas nog niet gevonden. ‘Het is een werk van lange adem’, zegt Peeters. Zelf is hij er niet mee bezig – hij werkt aan een nieuw boek. ‘Maar de uitgever loopt ermee rond op de Buchmesses in de wereld – al draagt hij nog een hele stapel boeken. Misschien moet je me over een jaar terugbellen. Kan ik je dan een uitnodiging geven voor de presentatie van de vertaling in Hotel Milles Collines in Kigali.’
In het interview met Vanheste sprak Peeters over het korte geheugen van België: de genocide van 1994 en de eigen rol daarin, leeft al lang niet meer. Of Duizend heuvels daar verandering in heeft gebracht, durft hij niet te zeggen. ‘Het was alleszins een steen in de vijver die cirkels heeft veroorzaakt.’
(Eerder verschenen op Knack.be, 26 sep 2012)
Eerdere afleveringen uit deze serie staan hier en hier.
En mijn bespreking van Duizend heuvels staat hier.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten