Vijftig jaar geleden zag het literaire landschap er heel anders uit. Zijn de hypes, de bestsellers en de laureaten van 1962 vergeten? Aflevering 5: Tonke Dragts jeugdroman De brief voor de koning verschijnt, die steeds weer nieuwe generaties aan het lezen krijgt.
Veel lezers zijn geneigd de klassiekers uit hun jeugd te vergeten. Toch zijn het juist Annie M.G. Schmidt, Paul Biegel, Jan Terlouw, Toon Tellegen of Joke van Leeuwen die lezers van hen hebben gemaakt. De brief voor de koning van Tonke Dragt, dat vijftig jaar geleden verscheen, hoort zeker thuis in dit rijtje. Meer dan een half miljoen exemplaren zijn er van het boek verkocht dat nooit uit druk is geweest – in Nederland alleen al, de vertalingen in inmiddels 16 talen, waaronder Catalaans, Koreaans en Japans maken de oplage nog hoger.
De brief voor de koning vertelt het verhaal van de 16-jarige Tiuri. In de nacht voor hij tot ridder wordt geslagen, smeekt een onbekende of hij de koning van Unauwen persoonlijk een bericht wil overbrengen. Voor hemzelf is het te gevaarlijk. In plaats van te gehoorzamen aan van bovenaf opgelegde regels volgt hij zijn eigen moreel kompas. Hij besluit de man in nood te helpen. Onderweg door het woud beleeft hij tal van avonturen voor hij uiteindelijk zijn opdracht tot een goed einde brengt.
Ondanks de realistische en humoristische mode van die dagen sloeg Tonke Dragts tweede boek onmiddellijk aan. Recensenten roemden het boek om zijn efficiënte stijl, sprekende beelden en idealiserende kijk op de mens. De jury van de Kinderboekenprijs, de voorloper van de Gouden Griffel, kende prijs toe aan ‘deze zeldzame verschijning in de hedendaagse literatuur voor een vrij grote leeftijdsgroep’. En bijzonder voor een door volwassenen bekroond kinderboek: De brief voor de koning won daarna ook een lezersprijs: van de Rotterdamse Kinderjury.
De populariteit van het boek en het drie jaar later verschenen vervolg Geheimen van het woud is nooit getaand. In 2004 gaf een gezelschap van zeventig voormalige Griffel-juryleden De brief voor de koning de ‘Griffel der Griffels’ voor het beste kinderboek van de laatste vijftig jaar. Kort daarna bracht Het Toneel Speelt een theaterbewerking op de planken en regisseerde Pieter Verhoeff een verfilming, met Yannick van de Velde als Tiuri en Quinten Schram als zijn trouwe helper Piak.
Zelf vond Dragt (1930) De torens van februari uit 1973 haar beste boek. Maar als ze inmiddels de zeventig voorbij is, erkent ze impliciet in een interview met Literatuur zonder leeftijd dat als ze niet zoveel fanmail over De brief voor de koning had moeten beantwoorden, ze waarschijnlijk een groter oeuvre had kunnen schrijven. Steeds opnieuw worden jonge lezers meegezogen in de geheimzinnige, avontuurlijke, fantasyachtige wereld die Dragt zo levensecht beschrijft.
Een kritiekpunt dat Dragt altijd is blijven achtervolgen is de vergelijking met Tolkien. Al direct na verschijnen wezen sommige lezers op de inspiratiebron die In de ban van de Ring, in 1956 in Nederlandse vertaling verschenen, moest zijn geweest. Dragt heeft dat altijd afgewezen: ‘Tolkien vond ik prachtig, maar het grootste deel van De brief voor de koning was al geschreven - Tiuri was de bergen al over - toen ik zijn boeken in handen kreeg. (...) De enige die me geloofden waren de mensen van het Tolkien Genootschap,’ zei ze in 2001.
Alleen over één overeenkomst zal Dragt zich echter niet beklagen. De brief voor de koning is in Nederland minstens zo geliefd als In de ban van de Ring.
Bij uitgeverij Leopold verschijnt een dezer dagen Het ABC van Dragt van Joukje Akveld en Annemarie Terhell ter gelegenheid van Dragts tachtigste verjaardag op 12 november jl..
De andere sensaties van 1962
Who’s afraid of Virginia Woolf van Edward Albee
A Clockwork Organe van Anthony Burgess
One Flew Over the Cuckoo’s Nest van Ken Kesey
Pale Fire van Vladimir Nabokov
Een dagje naar het strand van Heere Heeresma
(Eerder gepubliceerd in BOEK 6, 2012)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten