Ophef gegarandeerd.
Kristien Hemmerechts kruipt in de huid van Marc Dutroux' partner Michelle
Martin. Maar is haar roman ook goede literatuur?
Wat is erger: je eigen kinderen vermoorden of betrokken zijn
bij de moord op kinderen van anderen? Odette denkt het eerste. Maar de
buitenwereld vindt blijkbaar het tweede. Steeds komt Odette er in De vrouw die de honden eten gaf, dat vandaag
verschijnt, op terug: waarom is Geneviève Lhermitte, die in 2007 haar vijf kinderen
doodde, alweer vergeten en is zij 'de meest gehate vrouw van België'? Toch
heeft zij alleen maar nagelaten de kinderen in de kelder van M eten te geven
toen M in de gevangenis zat.
Zou Michelle Martin, naar wie Odette is gemodelleerd, dit
ooit echt hebben overwogen? Als het aan Kristien Hemmerechts ligt wel. Als
Odette een film ziet over Lhermitte klaagt ze over details niet kloppen: in de
werkelijkheid had ze vijf kinderen, in de film vier. En de actrice die
Lhermitte gestalte geeft, is veel mooier dan de moordenares. 'Als ik zo'n film
maakte, zou elk detail moeten kloppen.' Zo onderstreept Hemmerechts dat ze in De vrouw die de honden eten gaf, voor
zover mogelijk, geen millimeter van de werkelijkheid af wil wijken. Alleen de
namen heeft ze veranderd.
Die inzet maakt het moeilijk om de roman als roman te lezen.
Voortdurend denk je: is de werkelijk bestaande Michelle Martin slachtoffer van
de manipulatieve mensen in haar omgeving? Ondervindt Michelle Martin zo veel
steun in het klooster van Malonne waar ze zich na haar vrijlating terugtrok?
Zou Michelle Martin die gevoelens van spijt hebben die ze al op de eerste
pagina uit: 'Ik verdien haat, hoon, gif? Je krijgt de neiging om de
krantenstukken van weleer op te slaan om aan de hand van de kale feiten zelf te
gaan interpreteren.
Het is natuurlijk een geweldige provocatie van de
schrijfster om uitgerekend 'de meest gehate vrouw van België' als bewijs te
nemen voor de stelling dat iedereen menselijke trekjes heeft. Dat daders zelf
ook slachtoffer kunnen zijn, die ooit door omstandigheden of pech de verkeerde
afslag hebben genomen. Maar door een zaak te nemen die nog altijd zo veel
mensen zo diep emotioneert, lees je De
vrouw die de honden eten gaf eerder als een essay over een specifieke zaak
dan als een literaire verkenning naar daderschap en wraak.
Dat geeft Hemmerechts in sommige opzichten het voordeel van
het twijfel. Je knijpt als vanzelf een toegeeflijk oogje dicht voor de soms wat
wijdlopige stijl of het gebrek van krachtige beelden. Het gaat immers, als
gebruikelijk in een essay, in de eerste plaats om de inhoud. Maar de te grote
identificatie met een werkelijk bestaand persoon zorgt er ook voor dat je aan
het nadenken wordt gezet over Michelle Martin in plaats van over de wezenlijke vragen
die Hemmerechts aan de orde stelt. Elke bewering die ze doet, is onmogelijk los
te zien van die ene persoon.
Hemmerechts zet Odettes overpeinzingen in De vrouw die de honden eten gaf helder
en pregnant in de contrasterende verf. Soms zorgen psychologe Anouk en zuster
Virginie voor het contrast, als zij Odette – behept met de zeer menselijke
neiging zichzelf vrij te pleiten – weer eens op haar schuld wijzen. Hemmerechts
weet ook mooi de valkuil van de sensatie te vermijden door de gruwelijkheden
van Dutroux te verzwijgen. Maar pas als Michelle Martin ooit is vergeten, zal
blijken of de schrijfster daadwerkelijk iets interessants te zeggen heeft.
(Eerder gepubliceerd op Knack.be, 15 jan)
Kristien Hemmerechts
– De vrouw die de honden eten gaf (204
p.) – De Geus, € 19,95 (e-book 15,99)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten