Het Nederlandse
Uitgeversverbond (NUV) pleit voor invoering van een uitgeversrecht. Bestaande
intellectuele eigendomsrechten bieden onvoldoende bescherming om investeringen
te kunnen terugverdienen.
Het NUV schrijft dat in een brief aan eurocommissaris
Günther Oettinger voor digitale economie en samenleving in het kader van een
Europese consultatie over het auteursrechtstelsel. De brancheorganisatie pleit
concreet voor invoering van een recht van uitgevers op billijke compensatie
voor het kopiëren uit boeken en artikelen, en voor betere wettelijke
mogelijkheden om piraterij te bestrijden.
Uitgevers verrichten belangrijke maatschappelijke en
culturele taken, schrijft het NUV. Zij kunnen die alleen blijven uitvoeren als ze
investeren in personele, financiële en technische middelen – en als die
investeringen worden beschermd. Dat is nu onvoldoende het geval. Knipsel- en
aggregatiediensten, die 'zelf geen bijdrage leveren aan de totstandkoming van
content', parasiteren daarom op uitgeversinvesteringen.
'Dergelijke modellen gaan ten koste van de mogelijkheden van
uitgevers om innovatieve en hoogwaardige producten en diensten te ontwikkelen',
vervolgt het NUV. 'Meer rechtszekerheid ten aanzien van de reikwijdte van
investeringsbescherming zorgt voor een eerlijke marktcompetitie en de
mogelijkheid om meer te investeren in onderzoek en productontwikkeling.'
De positie van uitgevers is toch al kwetsbaar omdat ze
afhankelijk zijn van het verkrijgen van rechten van oorspronkelijke makers –
die zij zelden bezit, maar vrijwel altijd in licentie exploiteert. 'Doordat
uitgevers veel samenwerken met de in totaal 50.000 freelancers die werkzaam
zijn in de uitgeefsector, beschikken zij in veel gevallen niet over eigen wettelijke
auteursrechtelijke beschermingsrechten.'
Het gebrek aan billijke compensatie voor kopiëren is daar in
feite een voorbeeld van. Het Europese Hof van Justitie verklaarde onlangs, in
de zaak van printerfabrikant HP tegen Vlaamse auteursrechtorganisatie Reprobel,
dat alleen auteurs recht hebben op een dergelijke compensatie – omdat dát in de
wet staat. Een Duitse rechter veroordeelde daarop uitgevers tot het
terugbetalen van miljoenen euro's aan kopieervergoedingen.
'De uitspraken zullen vermoedelijk ook in Nederland grote
gevolgen hebben voor de aanspraak op reprorechtvergoedingen door uitgevers',
schrijft het NUV. '[Deze] rechtspraak miskent [echter] dat uitgevers een
belangrijke bijdrage leveren aan de totstandkoming van werken en daarmee ook in
de waarde daarvan. [...] Ook uitgevers worden geschaad in hun
exploitatiemogelijkheden door [het maken van] kopieën.'
Daarnaast wil het NUV betere instrumenten om piraterij te
kunnen bestrijden. De aanpak van illegale uploaders kost nu extra veel geld aan
administratie en proceskosten omdat uitgevers zich alleen kunnen baseren op
bestaande, niet zelden verouderde auteurscontracten. Als dan procesvolmachten
niet volledig blijken te zijn afgedekt 'kan dat resulteren in forse
proceskostenveroordelingen ten laste van de uitgever'.
Het NUV benadrukt wel dat invoering van uitgeversrechten
niet ten koste mag gaan van huidige afspraken met auteurs en gebruikers.
'Bestaande auteursconctracten, waarin bijvoorbeeld afspraken worden gemaakt
over de verdeling van opbrengsten en verlening of overdracht van rechten,
blijven nu en in de toekomst van groot belang voor een succesvolle exploitatie
van werken.'
Over het leenrecht voor e-boeken – een hot issue in het kader van de Europese herziening van het
auteursrechtstelsel – schrijven de uitgevers niet. Of het moet de opmerking
zijn dat invoering van het uitgeversrecht 'geen rechtvaardiging vormt voor
verdere wijzigingen aan het auteursrechtstelsel'. Met andere woorden: e-boeken
mogen niet onder het leenrecht vallen.
Bibliotheken willen dat leenrecht juist wel – om ook in het
digitale tijdperk alle inwoners maximale toegang te kunnen geven tot informatie.
De Vereniging van Openbare Bibliotheken heeft daarom een zaak tegen Stichting
Leenrecht aangespannen om dat via jurisprudentie gedaan te krijgen. Een dezer
dagen doet het Europees Hof van Justitie een eerste uitspraak daarover.
Ook is het ministerie van OCW onlangs een onderzoek gestart
naar het functioneren van het leenrecht anno 2016. Naast het leenrecht voor
e-boeken speelt hier onder meer ook de explosieve groei van het aantal
schoolbibliotheken. Omdat die zijn uitgezonderd van de wettelijke verplichting
tot het compenseren van auteurs, klagen auteurs over een forse daling van hun
inkomsten uit het leenrecht.
(Eerder gepubliceerd op Boekblad.nl, 13 jun)
Zie ook:
Geen opmerkingen:
Een reactie posten