vrijdag 13 januari 2012

Boekenweekgeschenk Lanoye gaat over neergestort Sovjet-vliegtuig in Bellegem (Knack)

Het Boekenweekgeschenk van Tom Lanoye gaat over een neergestorte MiG-23 in Bellegem (bij Kortrijk) in 1989. Vanaf 14 maart zijn 61.000 exemplaren gratis te krijgen in de Vlaamse boekhandel.


Het geschenk heet Heldere hemel. Het omslag van de novelle toont een infographic van het VRT Journaal van 4 juli 1989. Deze dag vloog een Russische spionagevliegtuig het NAVO-gebied in. Onbemand, zo bleek al snel. Toen de brandstof op was, stortte het neer op een West-Vlaams woonhuis. In de brand die ontstond ontplofte de ammunitie aan boord van het vliegtuig. Een jongen van 19 jaar vond daarbij de dood. Het vliegtuig neerschieten bleek niet te kunnen omdat de brokstukken dan overal in een straal van vijftig kilometer terecht zouden komen.

Na vertoning van het journaal-item bij de presentatie van de komende Boekenweek in Amsterdam, vroeg Tom Lanoye wie zich dit nieuws dat dagenlang de voorpagina beheerste nog herinnerde. Slechts één persoon stak zijn hand op: dat was uitgerekend directeur Eppo van Nispen van de CPNB – als organisator van de Boekenweek de opdrachtgever van Lanoye, voor wie dit nieuws in een vorig leven als tv-journalist zijn allereerste klus was.

‘Mij is het in ieder geval bijgebleven,’ zei Lanoye, ‘omdat ik mij geen blinder noodlot kan voorstellen: een vliegtuig die letterlijk als deus ex machina uit de lucht komt vullen. Rond dit feit heb ik een internationale en familiale geschiedenis geschreven. Internationaal omdat het in volle koude oorlog was, maar wel in het jaar waarin Polen zijn eerste verkiezing hield en de muur viel. En het gebeurde uitgerekend op the fourth of July, toen de Amerikanen aan het feestvieren waren. Krankzinnig gewoon.’

Het eerste exemplaar van Heldere hemel werd aan Lanoye uitgereikt door Mark Eyskens, indertijd minister van Buitenlandse Zaken. Hij prees het ‘schitterende’ verhaal – overigens net als Lanoye zelf zonder iets over de inhoud los te laten. Hij noemde Lanoye ‘een van onze grootste levende auteurs’ en – tot grote hilariteit van de aanwezigen – ‘in de toekomst een van onze grootste overleden auteurs.’ Ook dan zal Lanoye’s werk immers gelezen blijven worden.

De presentatie van de Boekenweek stond naast het geschenk van Lanoye in het teken van de eerste Vlaams-Nederlandse samenwerking. Van Boek.be en de Nederlandse Taalunie tot Lanoye en Eyskens sprak iedereen de hoop uit dat het uitdelen van het Boekenweekgeschenk in Vlaanderen geen eenmalige actie is. Lanoye beloofde zich te gedragen ‘als een maniakale Lady Gaga van de Lage Landen als ambassadeur van de literatuur opdat [de 77e editie] het begin is van de vernieuwing van de Boekenweek.’

In totaal bedraagt de oplage van ‘Heldere hemel’ 894.000 exemplaren. 61.000 daarvan zijn ingekocht door Vlaamse boekhandels. In verhouding niet zo veel, erkende Boek.be-directeur Geert Joris. Hij verklaarde dat uit het feit dat het publiek in Vlaanderen gewoon is boeken te krijgen, vooral bij kranten en tijdschriften. Hij verwachtte dat dit aantal de komende jaren tenminste zal verdubbelen. Overigens wijkt het geschenk voor Vlaanderen iets af: in de Nederlandse editie wordt de auteur in het voorwoord iets nadrukkelijker geïntroduceerd.

De Boekenweek duurt van 14 tot en met 24 maart, maar het geschenk is in Vlaanderen bij aankoop van ten minste 12,50 euro aan Nederlandstalige literaire boeken te krijgen tot en met 31 maart. Dan sluit Boek.be de literaire lente af, die niet langer rond 24 actieboeken maar aansluitend rond de novelle van Tom Lanoye draait.


(Gepubliceerd op Knack,be, 12 jan 2011)

Geen opmerkingen: