Kun je het verleden echt doorgronden, vraagt Nelleke Noordervliet zich af als ze in Amerika als door een wonder kennismaakt met de zeventiende eeuwer Menno Molenaar. Kun je zijn emoties invoelen? Zijn gedachten begrijpen? En zo ja, hoe betrouwbaar is Menno? Alleen door haar verbeelding te gebruiken, beseft ze, kan ze hem tot leven wekken. Alleen door personen dicht bij hem een stem te geven, kan ze vanuit meerdere invalshoeken hem misschien begrijpen.
Aan de hand van het levensverhaal van Menno Molenaar onderzoekt Noordervliet in Vrij man de betekenis van het begrip vrijheid. Het is het tijdperk van Spinoza die als eerste formuleert dat de mens een eigen verantwoordelijkheid heeft, los van God. Het is ook een tijdperk waarin iemand gemakkelijk van zijn plichten kan vluchten doet. Zoals Menno doet: eerst de sloppen van Den Haag in, later naar de nieuwe wereld. Toch is de conclusie modern: in het licht van de eindigheid van het leven is iedere vrije keuze futiel, het gaat er niet om of vrij bent maar of je vreugde hebt in ‘de dagelijkse taak’, zoals Menno besluit.
Deze dubbele inzet – hoe het verleden invoelbaar te maken?, wat is vrijheid? – heeft een intrigerende en intelligente roman opgeleverd. Vrij man biedt een rijk overzicht van het intellectuele, politieke én praktische leven in de 17e eeuwse Republiek. Op een enkele keer na, als het wel heel toevallig is dat Menno die beroemdheid óók kent, is Noordervliet erin geslaagd al deze aspecten op een vloeiende manier aan elkaar te rijgen. Dat maakt van Vrij man zonder twijfel een verrijking voor de Gouden Eeuw-literatuur.
Nelleke Noordervliet - Vrij man (464 p.) - Atlas-Contact, € 19,95, ISBN 978 90 457 0550 7 (gebonden: € 24,95, ISBN 978 90 457 0553 8)
(Eerder gepubliceerd in BOEK 4, 2012)
Zie ook:
Geen opmerkingen:
Een reactie posten