Van de
Vlaamse tak van Polare naar opnieuw De Slegte. Onder hernieuwd eigendom van Jan
Bernard De Slegte vonden de zes Vlaamse winkels van de voormalige tweedehands-
en ramsjketen het afgelopen jaar zijn oude waarden terug.
Wie een jaar
of wat niet in De Slegte aan de Wapper is geweest, zou zeggen dat er in de
tussenliggende periode niets is veranderd in Antwerpen. De ingang met
klaphekjes, de uitpuilende kasten en tafels direct vanaf de drempel, de
vitrines met antiquarische boeken, het wat gelige licht. Het pand ernaast is er
alleen bijgekomen. Daar ligt, verspreid over twee verdiepingen, ramsj en een
bescheiden aanbod van 100 tot 150 nieuwe titels, dat met 10% korting is te
krijgen.
Met het logo
van een zwarte J en S, met daaronder 'De Slegte', wil het bedrijf uitstralen
dat het 'back to basics' is gegaan – een term die Landuyt voortdurend in
de mond neemt. 'We wilden het simpel, eenvoudig houden. Absoluut niet luxueus.
Om te laten zien dat De Slegte weer doet waar het goed in is sinds het in 1959
voor het eerst in Vlaanderen een filiaal opende: het inkopen van boeken en
verkopen van tweedehands, ramsj en antiquarische boeken.'
Ook de
klanten die wekelijks naar de Wapper gaan, zullen weinig hebben gemerkt van de
negen maanden dat de winkel Polare heette. Nadat ProCures in juni 2013 de
naamsverandering doorvoerde, als gevolg van de fusie tussen Selexyz en De
Slegte een jaar eerder, bleef de winkels doen wat ze altijd deden. 'De klanten
bleven daardoor eigenlijk gewoon De Slegte zeggen,' vertelt Landuyt, 'zoals de
klanten in Amsterdam Scheltema bleven zeggen.'
Hij vond het
niet slim van ProCures-directeur Paul Dumas om de naam te veranderen. 'Een
nieuwe naam moet altijd groeien, inhoud krijgen. Maar om twee sterke merken in
te ruilen voor één nieuwe in een tijd dat de markt enorm in beweging is, is op
z'n minst een risico. De klanten snapten er in ieder geval niets van. Zeker in
Vlaanderen, het verhaal van Selexyz leefde hier helemaal niet. De media
schreven er nauwelijks over. Het was voor ons heel moeilijk aan de klanten uit
te leggen.'
Toch heeft
het tijdperk-ProCures zijn positieve kanten, vindt Landuyt. 'Het concept dat
Dumas op de eerste bijeenkomst bracht, met nieuw en tweedehands onder één dak,
was hetzelfde als waar De Slegte naartoe evolueerde. De nadruk lag niet zó
sterk op nieuwe boeken, oké, maar we hebben wel een aantal experimenten gedaan
– vanuit de filosofie dat we klanten geen nee wilden verkopen. Als wij of een
ander filiaal het gezochte boek niet hadden, wilden we het nieuw aanbieden.'
Dat betekende ook dat de Vlaamse Polare-winkels weinig last
hadden van de scherpe omzetdaling in nieuwe boeken. Integendeel. In Nederland
zat de teloorgang in nieuwe boeken. Niet met antiquarisch en tweedehands. Dat
geldt zowel voor de verkoop als inkoop – door de dalende budgetten was er
minder ruimte om nieuwe boeken in te kopen. 'Wij bleven met ons de facto
gegroeid assortiment ook op niveau. Wat wij met nieuw draaiden, was eigenlijk
alleen maar surplus.'
Zo bleef de invloed van Polare beperkt tot 'cosmetica',
zoals Landuyt het noemt: een nieuw logo, geüniformeerd winkeldesign,
bedrijfskleding en een andere kleur op de gevel. De aangekondigde structurele
investeringen in de winkels zijn nooit gedaan. 'Er stond van alles op de rol.
Zo zouden we kranten en tijdschriften gaan verkopen. Maar eerst werden de
winkels in Nederland aangepast. Logisch, dáár werden de omzetten gemaakt.
Daarna ging het niet goed genoeg meer om te investeren. Achteraf is dat ons
geluk gebleken.'
Toen Polare eind januari de Nederlandse winkels sloot,
bleven de Vlaamse filialen open. De – indertijd nog acht – winkels in Antwerpen
(2), Gent, Brugge, Hasselt, Leuven, Mechelen en Aalst waren ondergebracht in
een aparte bvba (het Vlaamse equivalent van een bv). Al stond de omzet onder
druk, de situatie was anders dan in Nederland. Op het moment dat Jan Bernard De
Slegte het bedrijf uit de boedel van Polare terugkocht, waren ze geen dag dicht
geweest.
'Toen bleek wel wat het effect van de naamswijziging en het
faillissement van Polare was,' herinnert Landuyt zich. 'Eerst dachten klanten
dat wij niet meer bestonden. En toen de media nogal wat over Polare schreven,
dachten ze dat het hier ook gedaan was. We hebben alles moeten doen om klanten
gerust te stellen. Nadat even later het De Slegte-logo weer op de gevel hing,
kregen we hartverwarmende reacties: "oef, jullie zijn weer terug".'
Hoewel in de winkels de business
as usual doorging, was er aan de achterkant een gat geslagen. Een
hoofdkantoor, personeelsdienst, magazijn, lopende afspraken met leveranciers
van ramsj, een website – het was opeens allemaal weg. Op verzoek van Jan
Bernard De Slegte voerden Landuyt, die al sinds 2000 het Antwerpse filiaal
leidde en ook in het management van De Slegte zat, en Wendy Cypers, de
bedrijfsleider van het Leuvense filiaal, samen met hemzelf de directie om het
bedrijf weer op de rails te krijgen.
'Het belangrijkste was de inkoop van ramsj herstellen,' zegt
Landuyt. 'Dat deed vroeger Herman Looman vanuit het hoofdkantoor voor ons. Ik
adviseerde hem een beetje voor Vlaamse titels. Daardoor kende ik gelukkig al
een aantal mensen. Maar De Slegte heeft natuurlijk een lange staat van dienst.
Dat maakte het makkelijk om opnieuw contacten te leggen. Dat we nu een puur
Vlaams bedrijf zijn, maakt niets uit. Nederlandse uitgevers trekken geen
Nederlandse inkopers voor.'
Het voordeel van de nieuwe situatie is dat De Slegte geen
boeken uit Nederland meer krijgt die niet geschikt zijn voor de Vlaamse markt.
Het bedrijf kan nu gerichter inkopen. Het nadeel is dat het bedrijf niet meer
de omvang heeft om enorme aantallen – ooit standaard de volledige oplage – in
te kopen. Er is ook geen magazijn meer om de boeken te stallen. De ingekochte
boeken moeten meteen over de winkels worden verdeeld. Dat vereist precisiewerk.
Helemaal zelf doet Landuyt en Cypers het uiteraard niet. 'We
zoeken nadrukkelijk input uit de winkels. Zoals we met alles zo veel mogelijk
de medewerkers aanspreken op hun capaciteiten. Er bleek dat we behoorlijk wat
expertise en talent in huis hadden die we meteen konden gebruiken. Zo hadden we
twee mensen in dienst die ook professioneel vormgever zijn. Zij maken nu ook de
lay-out van advertenties, affiches, boekenleggers en dergelijke.'
Een dik half jaar later is Landuyt tevreden over het aanbod.
De toevoer van tweede-hands bleef op peil. Nu is ook de ramsj 'kwantitatief en
kwalitatief weer van goed niveau'. Dat biedt ruimte voor 'weer een local hero
te worden'. Landuyt had altijd al activiteiten georganiseerd – uitzonderlijk
voor De Slegte. In november was er eindelijk weer één in Antwerpen: de Vlaamse
presentatie van Thomas Manns Jozef en
zijn broers. In oktober herstartte De Slegte de tweewekelijkse nieuwsbrief.
Een van de lastigste klussen was de herlancering van de site. De boeken werden (en worden) nog wel in het Tweedehands Boeken
Registratie-systeem (TBR) gezet, maar omdat De Slegte online onvindbaar was,
scheelde dat omzet. Zaak was daarom om de site zo snel mogelijk in de lucht te
krijgen. Maar de ontwikkeling, het testen en vullen daarvan kostte maanden.
'Toen we 11 augustus eindelijk live gingen, zonder enige aankondiging, hadden
we binnen een kwartier onze eerste bestelling. Mensen bleken ons dus actief te
zoeken.'
Ook vervelend was de sluiting van twee winkels.
Antwerpen-Meir, net om de hoek van Antwerpen-Wapper, en Brugge moesten een
nieuw huurcontract van drie jaar tekenen. Met 'serieuze' huurverhoging. De
Slegte moest daarop scherp de potentie van de winkels beoordelen. Die bleek
onvoldoende te zijn. 'Als je dertig winkels hebt, kun je het je permitteren om
twee minder goed lopende open te houden. Als je acht winkels hebt, niet', zegt
Landuyt.
In Brugge is tevergeefs naar een alternatief gezocht. In
Antwerpen kon De Slegte het leegstaande pand naast het filiaal op de Wapper
krijgen. 'Daar zat een Free Record Shop in. Na hun faillissement stond het
maanden leeg. Toen kregen wij een aanbod om het voor zes maanden te huren tegen
relatief gunstig tarief. Wij richtten ons op de Meir op het impulspubliek. De
Wapper trekt bestemmingspubliek. Nu kunnen we zien of het publiek voor de Meir
ook hierheen wil komen. Het is een experiment.'
Aan het slot van dit jaar is Landuyt 'gematigd positief'
over de toekomst van De Slegte. 'Er is nog werk aan de winkel, de omzetten kunnen
nog beter, de kosten lager. Dat zal ook gebeuren als de financiële erfenis van
het Polare-tijdperk verwerkt is. Dat is bijna gebeurd. Ook met de omzetten gaat
het de goede kant op. De ramsj trekt sterk aan. Sinds de site online is,
verbeteren de resultaten iedere maand. Het is nu al een extra winkel te noemen.'
Voor 2015 wil De Slegte doorgaan op de ingezette weg. Dat
betekent: nog meer en beter aanbod, ook online. ‘De kleine selectie ramsj en
voordeelboeken die we er nu aanbieden, zullen we uitbreiden.' Meer marketing: 'We
organiseerden vroeger met regelmaat een activiteit ‘Rond de leestafel’, een
concept waarmee van alles mogelijk was. Van exposities tot boekvoorstellingen.
Dat wil ik nu terug opstarten.' En: meer aandacht voor antiquarische en
speciale boeken. 'Daar had ik het afgelopen half jaar te weinig tijd voor. Maar
dat zijn wel de kersen op de taart van de omzet.'
Als dat allemaal lukt, zal Landuyt niet meer spreken van
'back to basics'. 'Dan is het back to normal.' En misschien zelfs meer. 'Want
natuurlijk kijken we ook naar nieuwe toevoegingen. Zo zijn we in Mechelen met
een De Slegte Papershop begonnen: kaartjes, kalenders, dummyboekjes en
dergelijke. We denken hierin niet als een keten, het hoeft niet per se
uitgerold te worden. Maar we zoeken lokaal wel steeds naar interessante
mogelijkheden.'
(Eerder gepubliceerd in Boekblad magazine, dec 2014)
Zie ook:
Geen opmerkingen:
Een reactie posten