2. Zelfstandige redacteuren bieden hun diensten aan niet gepubliceerde auteurs aan (Schrijven Magazine)

[Vervolg van gisteren]

Ook Marja Duin ziet een zekere angst voor kritiek. Zij werkte acht jaar als redacteur voor Becht en Archipel. Al tijdens de laatste baan die ze in deeltijd uitvoerde, begon ze aankomende auteurs te begeleiden. Dat beviel zo goed dat ze, anders dan de andere drie, juist daar haar specialisatie van heeft gemaakt. Momenteel coacht ze vijfentwintig auteurs in verschillende stadia van een schrijftraject.

'Er is steeds meer bewustzijn dat een redacteur nuttig kan zijn, omdat je zelf blind raakt voor je eigen fouten', meent ze. 'Maar er wordt niet altijd naar gehandeld. Juist uit angst dat als een redacteur zich zo sterk met een tekst bemoeit dat die niet meer van hen is. Dat hun stijl wordt aangepast. Dat is niet zo. Een redacteur gaat heel voorzichtig met een tekst om. Ik weet dat ik iemand begeleid bij de geboorte van zijn kindje.'

'Ik sluit altijd aan bij het niveau van de auteur', vervolgt ze, 'Dan kan ik de positieve dingen benadrukken – en van daar uit verder gaan. Tot het punt wordt bereikt dat de auteur in het begin heeft gezegd te willen bereiken. Al is een manuscript nooit af, dat zeg ik er ook altijd bij. Als een tekst eenmaal bij een uitgeverij ligt heeft die er ook weer van alles op aan te merken.'

De auteur die ervoor kiest toch klant te worden, wordt vaak gedreven door ambitie – niet om rijk en beroemd, maar om een zo goed mogelijke schrijver te worden. Duin: 'Het zijn ook wat oudere mensen. Ze zijn op een leeftijd dat ze echt nog iets willen realiseren in hun leven. Ook heb ik steeds meer professionals – financial planners, salesmanagers – die een boek willen schrijven om te gebruiken voor hun werk.'

De meeste oud-redacteuren van uitgeverijen komen via-via aan hun klanten. Ongeacht of ze nauwelijks online aanwezig zijn of, zoals Duin, juist actief bloggen, twitteren, zich in discussies mengen op het forum van Schrijven Online. 'De mond-tot-mondreclame is het belangrijkste', zegt Duin, die dan ook niet meer zo actief is op internet als in het begin. Post krijgt ook klanten via Script+.

Meurs en Duin hebben hun tarieven expliciet op hun eigen site vermeld. Voor een analyse & advies, waarbij Meurs maximaal 10.000 woorden leest, vraagt ze 250 euro. Redactie kost bij haar 20,50 euro per 1000 woorden. Duin vraagt voor een quickscan 200 euro. Voor andere diensten geldt een uurtarief van 65 euro. Redactie kost 25 euro per 1000 woorden. Alle prijzen zijn exclusief btw.

'Ik heb mijn prijzen bewust erop gezet,' vertelt Duin, 'omdat ik er vaak tegenaan liep dat ik veel tijd in mensen investeerde die toch geen klant werden. Ik voerde een uitgebreid intakegesprek, gaf advies – en dan had men het geld er niet voor over. Dan deden ze het liever zelf.' Meurs heeft dezelfde motivatie. 'Als mensen de prijs hoorden, dachten ze: ik ken ook wel een familielid die d's en t's kan checken.'

Het idee dat redactie duur is komt vooral door de onderschatting van hoeveel tijd erin gaat zitten. En het gebrek aan besef hoeveel waardevol het is om onder begeleiding je boek te verbeteren. 'Als ik vroeger bij de uitgeverij in eigen beheer uitgegeven boeken kreeg,' zegt Meurs, 'zag ik onmiddellijk of er was beknibbeld op redactie. Het is gewoon minder goed. De investering daarin loont echt.'

De redacteuren berekenen niet-publicerende auteurs weliswaar een hoger tarief dan uitgeverijen voor in wezen hetzelfde werk, maar dat komt door het kwaliteitsverschil. Manuscripten die ze voor uitgeverijen redigeren zijn al eerder bekeken en van feedback voorzien. Meurs: 'Voor een particulier kan ik maximaal vijf tot tien bladzijden per uur doen. Voor een uitgeverij, als het meezit, tien per uur. Mijn uurloon is dan ongeveer hetzelfde.'

Tegelijkertijd kan een auteur de rekening zo hoog laten oplopen als hij zelf wil, benadrukt Medendorp. 'Auteurs komen vaak met manuscripten van duizend bladzijdes aanzetten, terwijl je over dertig tot vijftig pagina's al zinnige redactionele aanwijzingen kunt geven die doorgaans voor het hele boek gelden. Mijn tarief is hoger als ik meer voorbereidingstijd nodig heb. Begin dus klein.'

Medendorp is niet de enige oud-redacteur die schrijvers waarin ze gelooft onder zal proberen te brengen bij een uitgeverij in haar netwerk. 'Ik kan dat alleen doen als ik het echt veelbelovend vind', meent ook Duin. 'Ik moet aan mijn imago bij uitgeverijen denken, van wie ik immers ook opdrachten krijg. Ik kan het me niet veroorloven om met pulp aan te kom zetten.'

Maar het komt voor. Duin bracht zes auteurs onder bij een uitgeverij. Onder wie thrillerschrijfster Carina van Leeuwen. Duin leerde de rechercheur kennen omdat ze was gevraagd feiten te verifiëren voor andere thriller. Duin daagde haar uit zelf een boek te schrijven. Ze leverde eerst een 'heel slecht manuscript' in, dixit Van Leeuwen zelf. Dankzij Duins begeleiding debuteerde ze toch bij A.W. Bruna. 
'Niet-gepubliceerde schrijvers zien mij wel als springplank,' zegt ook Post. 'Ze hebben allemaal een klein beetje last van een calimerocomplex. Ze zien de uitgeefwereld als een hermetisch bolwerk waar zij nooit binnenkomen. Als een geheim genootschap met ingewikkelde codes. Maar als ik het goed genoeg vind, help ik. Zeker. Ik heb nu een manuscript onder handen dat ik ga proberen onder te brengen.'

(Deel 2 en slot van een artikel dat eerder werd gepubliceerd in Schrijven Magazine nr. 1, 2015)

Zie ook:
- Deel 1 van dit stuk

- Steeds meer zelfstandige redacteuren bieden concentratie en distantie aan uitgeverijen