Frankrijk verhoogt het verlaagde btw-tarief van 5,5 naar 7 procent. De maatregel is bedoeld om de Franse schuldenlast te verlagen, maar het boekenvak wordt er hard door getroffen, zeggen boekverkopers, uitgevers en oppositionele politici. [Sinds donderdag is de verhoging definitief.]
Een btw-verhoging – dat kon het Franse boekenvak nou juist niet gebruiken. De markt bevindt zich al in een crisis. In september zakte de omzet met drie procent ten opzichte van dezelfde maand, volgens cijfers van het vakblad Livres Hebdo. Daarmee dook de barometer die steeds de omzettendens van de laatste twaalf maanden bijhoudt, weer in de min. Meteen tot een half procent. De afzet daalde zelfs met 5 procent, waardoor de jaarlijkse trend op -2,5 procent staat. Alle verkoopkanalen delen in de malaise, dus óók de verzendboekhandel (inclusief internetboekhandels) die het afgelopen jaar 5,5 procent groeide, maar nu op de nullijn blijft steken.
Toch zonderde premier François Fillon het boek niet uit van zijn btw-verhoging. Voor voedsel, energie en producten en diensten voor gehandicapten – ‘eerste levensbehoeften’, volgens Fillon – blijft de btw op 5,5 procent. Op boeken wordt vanaf 1 januari 7 procent gerekend. In totaal hoopt de regering met deze maatregel jaarlijks 1,8 miljard euro op te halen. Volgens berekeningen van de online vakblad ActuaLitté zal het boekenvak daar 60 miljoen euro aan bijdragen. Ofwel: niet meer dan ‘een druppel water in de oceaan’.
Direct na de bekendmaking van het nieuws stak een storm van protest op. ‘Het is een bedreiging voor het vak’, zei algemeen directeur Alexandre Bompard van Fnac. Hij wees erop dat zijn Noord-Amerikaanse concurrenten vanuit Luxemburg opereren waar een lager btw-tarief geldt. ‘Er zullen minder boeken worden verkocht’, voorspelde Serge Guérin, directeur van MOTif (een organisatie ter ondersteuning van het boekenvak in de regio Ile-de-France). ‘Een btw-verhoging op boeken heeft niet hetzelfde effect als een btw-verhoging op sigaretten. Als de prijs van boeken omhoog gaat, koopt men minder boeken.’
De boekhandelsbond Syndicat de la librairie française (SLF) waarschuwde dat de btw-verhoging kan leiden tot het sluiten van honderden winkels en daarmee tot werkeloosheid van een veelvoud aan mensen. De marge op ieder verkocht boek is 0,3 procent. Als de boekhandel de btw-verhoging geheel zal moeten dragen voor de boeken die het op Nieuwjaarsdag in voorraad heeft en die het wettelijk niet in prijs kan verhogen, levert ieder boek zelfs verlies op: -0,2 procent. Voor nieuwe aankopen zullen de uitgevers daarom een hogere boekhandelskorting moeten geven. Daar zijn direct al informele onderhandelingen over gestart, aldus het SLF.
De uitgeversbond Syndicat national de l’edition (SNE) zoekt het voorlopig in solidariteit met de boekhandel. Of het nu om een zelfstandige boekhandel gaat of de Fnac, die bezig is met een grote reorganisatie (zie Boekblad magazine 13, 2011), voor alle boekverkopers is het ‘een slechte maatregel op een slecht moment’. Het SNE roept de regering op boeken ook als een ‘eerste levensbehoefte’ te beschouwen. Daarmee zou het land in lijn opereren van een groot deel van de rest van de wereld: in 21 landen zit op boeken geen btw, terwijl het btw-percentage in landen als Spanje (4 procent), Luxemburg (3 procent) en Nederland (6 procent) een stuk lager is.
Of de regering naar alle klachten van het Franse boekenvak zal luisteren is niet duidelijk. Minister van cultuur Frédèric Mitterand heeft zich altijd sterk gemaakt voor bescherming van de boekhandel en ook concrete maatregelen genomen, maar houdt zich nu stil. Wellicht kan het vak zijn hoop daarom beter stellen op François Hollande. De socialistische presidentskandidaat én favoriet voor de verkiezingen van mei volgend jaar vindt de btw-verhoging ‘een slecht idee’’ voor de cultuur. De uitgeverij zou volgens in de transitie naar digitaal nu niet moeten worden gedestabiliseerd en de boekhandel werkt met zulke kleine marges dat dit er niet meer bij kan.
Daarbij speelt nog een discussie: de btw-verlaging voor digitale culturele producten. Frankrijk wil die per 1 januari invoeren en bewerkt al een jaar alle partners in de EU – in oktober nog Nederland tijdens een lunch in Den Haag – om hen over te halen daarmee in te stemmen. Die verlaging zal nu dus niet naar 5,5 maar naar 7 procent zijn. De Europese commissie is er toch al niet voor. Een medewerker van verantwoordelijk commissaris Androulla Vassiliou zei zelfs dat het Franse plan ‘nul procent’ kans heeft. Wat voor indruk maken we in Brussel, vroeg Hollande zich af, als we boeken zelf behandelen als een gewoon product?
(Gepubliceerd in Boekblad 18, 25 nov 2011)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten