Vijfentwintig jaar geleden zag het literaire landschap er heel anders uit. Wat waren de hypes, de bestsellers en de laureaten van 1988? Aflevering 2: Een kleine Braziliaanse uitgeverij brengt in kleine oplage een spirituele roman van een zekere Paulo Coelho. [Aflevering 1 staat hier.]
Niet veel schrijvers staan in het Guinness Book of Records. Paulo Coelho wel. De alchemist is het ‘meest vertaalde boek van één auteur’ – dit laatste om onderscheid te maken met de Bijbel, een werk van meerdere auteurs. Ook bezit de Braziliaanse schrijver het wereldrecord ‘grootste aantal vertalingen van één boek gesigneerd tijdens één sessie’. Op de Frankfurter Buchmesse van 2003 zette hij in drie kwartier zijn handtekening in 53 verschillende edities van De alchemist.
De wereldwijde megaseller beschrijft de zoektocht van de Andalusische schapenherder Santiago. Na een terugkerende droom over een schat, zet een zigeunerin hem aan die in Egypte te zoeken. Onderweg ondervindt hij gevaar, tegenslagen, liefde en leert hij over zichzelf. Onder de piramiden blijkt niets te vinden: de schat ligt juist in Andalusië bij een kerk. Maar die heeft Santiago dan niet meer nodig. Hij heeft de taal van zijn hart leren verstaan, dat is genoeg om zijn persoonlijke legende waar te maken.
Vijftien dagen slechts had Coelho naar eigen zeggen nodig om het boek te schrijven. Het plot – een bewerking van een verhaal uit de sprookjes van duizend-en-één-nacht – zat al helemaal in zijn ziel, zoals hij herhaaldelijk verteld heeft, hij hoefde het alleen maar uit zijn pen te laten vloeien. En ook toen hij vast kwam te zitten, leek het alsof het boek zichzelf schreef. Of, in de termen van De alchemist zelf: het universum spande samen om Coelho het boek te laten schrijven.
Een instant succes was De alchemist niet. Toen de 900 exemplaren van de eerste druk eindelijk waren uitverkocht, weigerde de toenmalige uitgever een herdruk te produceren. Tot groot verdriet van de auteur, die daardoor een hevige crisis doormaakte en met zijn vrouw veertig dagen door de woestijn trok (later beschreven in De beschermengel). Pas toen zijn volgende boek, Brida uit 1990, wél weerklank vond, kreeg De alchemist bij zijn nieuwe uitgever een herkansing.
Eerst werd het alsnog een bestseller in Brazilië. Daarna waagden buitenlandse uitgevers zich aan een vertaling. Frankrijk was het eerste land waar Coelho doorbrak en – tegen wil en dank – de status van geadoreerde goeroe bereikte. Sindsdien bleef het boek onverminderd doorlopen. Inmiddels is het vertaald in 74 talen en zijn er meer dan 35 miljoen exemplaren verkocht. Ook in Nederland zijn van de vertaling uit 1994 al meer dan een miljoen exemplaren verkocht.
De schrijver – 65 jaar inmiddels – snapt het zelf niet goed hoe het mogelijk is. ‘Mensen beginnen mij te vragen: Wat is het geheim van zo’n enorm succes’, schreef hij in het voorwoord van de jubileumeditie bij tien jaar De alchemist. ‘Het enige eerlijke antwoord is: Ik weet het niet. Alles wat ik weet is dat, zoals de herdersjongen Santiago, we allemaal bewust moeten zijn van onze persoonlijke roeping.’ En zijn roeping is altijd geweest om te schrijven, dus dat heeft hij gedaan.
Toch is er meer over te zeggen. De alchemist is een dun boekje, geschreven in een heldere, doeltreffende stijl met een even eenvoudige als opwekkende boodschap. Als je de keuzes durft te maken die je hart je ingeven, maakt Coelho zijn lezers duidelijk, zul je je eigen droom waar maken. Leer de tekens begrijpen die in het leven verborgen zitten. Leer van de onvermijdelijke tegenslagen. En je ontdekt je levensbestemming. Dat is een boodschap die iedere zinzoeker kan aanvaarden. En gretig wil aanvaarden.
Niet voor niets verdient ook de centrale stelling uit De alchemist ook een vermelding in het Guinness Book of Records als de meest geciteerde wijsheid op internet: ‘wanneer je iets wenst, spant het hele universum samen om je wens te realiseren’.
In 1988 in vertaling verschenen, nog altijd goed verkocht
Isabel Allende, Eva Luna
Robert Hughes, De fatale kust
Eduardo Mendoza, De stad der wonderen
Simon Schama, Overvloed en onbehagen. De Nederlandse cultuur in de Gouden Eeuw
Jeanette Winterson, De passie
Tom Wolfe, De vreugdevuren der ijdelheden
(Eerder gepubliceerd in BOEK 2, 2013)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten