Drie boeken zijn er
ooit in het Nederlands van Nobelprijswinnares Svetlana Alexijevitsj verschenen.
Vorig jaar verscheen bij De Bezige Bij de meest recentste: Het einde van de
rode mens. Dankzij Henk Pröpper en Harold Polis.
Harold Polis kocht Alexijevitsj' vuistdikke orale
geschiedenis over de val van het communistisch regime twee jaar geleden aan
voor De Bezige Bij Antwerpen, waar hij toen nog uitgever was. Eind vorig jaar,
rond zijn tumultueuze vertrek bij de uitgeverij, kwam het al uit. Hij is
bijzonder opgetogen met de prijs. 'Dit is de eerste en misschien wel enige keer
in mijn carrière dat ik een Nobelprijswinnares heb herontdekt vóórdat ze de
prijs krijg. Dat is fantastisch.'
Volgens directeur/uitgever Henk Pröpper van De Bezige Bij
ligt het iets anders. Híj heeft het boek gevonden, via de Franse vertaling, en
heeft Polis de rechten daarop laten kopen. 'Ik wilde het graag in Antwerpen uit
laten geven, omdat ik vond dat het intellectuele klimaat in Vlaanderen
geschikter was voor dit boek', zegt hij aan de telefoon. 'Hopelijk wordt ze nu
ook bekender in Nederland. Op dit moment zijn er zo'n twee-, drieduizend
exemplaren van het boek verkocht. Niet superveel, maar best aardig voor een
toch niet makkelijk boek.'
Hoe het ook zij: volgens Polis en Pröpper is de hoogste
eer voor de Wit-Russische Alexijevitsj zonder meer terecht. Polis, direct nadat
hij de bekendmaking live op internet had gezien: 'Zij is in haar stijl een op
en top Russische schrijfster die in de traditie van de grote verhalenvertellers
staat. Zij wordt geroemd om haar pseudo-autobiografische boeken waarin ze
journalistiek en literatuur vermengt, maar zij is bovenal de erfgename van
Tolstoj in de na-oorlogse tijd.'
En Pröpper: 'Zij weet met een encyclopedie van stemmen en
kleuren steeds een heel tijdperk of een belangrijk moment in de geschiedenis op
te roepen. Ze voert honderden mensen op die toch allemaal voor een moment een
echt karakter zijn. Daarmee laat ze zien hoe veelvoudig de geschiedenis is en
hoe gefragmenteerd een mensenleven in het geheel van gebeurtenissen waarin het
wordt vermalen. Het is dramatisch, maar ook altijd geestig.'
Hijzelf kende haar naam vaag van twee eerdere publicaties
die bij kleine Nederlandse uitgeverijen waren uitgekomen: In de ban van de
dood bij Pegasus (1995) en Wij houden van Tsjernobyl bij Mets & Schilt
(2006). 'Maar in aanloop naar de Frankfurter Buchmesse van 2013, waar zij de
Friedenspreis kreeg, dook haar naam steeds vaker op. Via de Franse uitgever
Actes Sud kon ik een fragment van haar nieuwe boek in Franse vertaling lezen.
Ik was meteen verkocht.'
Polis zag destijds op de Buchmesse ook een interview met
haar. 'Plompverloren in de gangen, waar weinig mensen stonden te luisteren. Zij
sprak natuurlijk Russisch, waardoor dat in het Duits vertaald moest worden.
Maar op dat moment was bij mij de euro al gevallen. Ik deed alles om dat boek
als eerste voor het Nederlandse taalgebied te krijgen. Niet dat er veel
concurrentie was, maar je voelde dat anderen ook nieuwsgierig werden. Ik heb
ook helemaal niet veel betaald voor de rechten.'
Later heeft Polis ook haar oudere werk gelezen. 'Ook dat
zijn fantastische boeken, die bewijzen dat Alexijevitsj een zeer grote,
belangrijke auteur is die ten onrechte bij ons onderbelicht is geweest. Ik roep
mijn oude collega's dan ook op zo veel mogelijk boeken van haar op de markt te
brengen. Ja, natuurlijk had ik haar zelf het liefst blijven uitgeven, maar ik
kan me voorstellen dat De Bezige Bij een Nobelprijswinnaar nu natuurlijk meer
laat gaan. Het is ook alweer een tijdje terug dat De Bij een Nobelprijswinnaar
had.'
De Bezige Bij heeft de hardcover van Het einde van de
rode mens nog altijd leverbaar. Begin volgende week verschijnt de paperback.
En ouder werk? 'Ik kan op dit moment niet precies nagaan hoe het zit met de
twee boeken die eerder in het Nederlands zijn vertaald', zegt Pröpper. 'Maar ik
ga daar zeker naar kijken. Met name naar haar boek over Tsjernobyl ben ik
geïnteresseerd. En natuurlijk blijven we haar volgen. Eerlijk gezegd weet ik
niet waar ze nu mee bezig is.'
(Eerder gepubliceerd op Knack.be, 8 okt)
Zie ook:
Geen opmerkingen:
Een reactie posten