Interview Tjeerd Langstraat: waarom hij niet bij The House of Books maar in eigen beheer uitgaf (Boekblad)

Eind april publiceerde Tjeerd Langstraat bij zijn eigen uitgeverij Jalapeño Books Eeuwig donker, de tweede thriller met rechercheur Jan Vos in de hoofdrol. Twee jaar geleden werd deze titel nog aangekondigd door The House of Books. De Rotterdamse auteur is na zijn ervaringen met de reguliere uitgeverij blij voor zichzelf te zijn begonnen.

Hoe gaat het met Eeuwig donker?

‘Op zich goed. Er zijn positieve recensies en er zijn nu een paar honderd van verkocht. Vooral via mijn eigen site en Bol. Het moeilijkste is om de fysieke boekhandel in te komen. Begrijpelijk. Mijn eerste boek – Villa Gladiola, in 2013 verschenen bij Logikos – heeft het best goed gedaan, maar ik ben nog geen gevestigde naam. Ik heb ook geen gevestigde uitgeverij achter me. Maar stapje voor stapje bestellen boekhandels. Als er media-aandacht is, wordt er de volgende dag ingekocht. Vanmorgen bestelde Verkaaik in Gouda er dertig. Dankzij een vriendin die daar woont en er naar mijn boek vroeg. Ik ga er ook signeren tijdens de Spannende Boekenweken.’

Geen gevestigde uitgeverij achter je. Maar het boek zou eerst verschijnen bij The House of Books. Om te beginnen: hoe ben je daar terecht gekomen?

‘Tijdens het Thrillerfeest in Zoetermeer kwam ik uitgever Harold de Croon van The House of Books tegen. Hij vroeg of ik aan een tweede boek bezig was. Toen niet, maar we maakten een afspraak. Ik twijfelde toch al of ik nog een boek bij Logikos wilde brengen. Ze deden daar niets aan pr. Harold vroeg ik of ik een synopsis wilde uitwerken. Dat resulteerde in een contract. The House of Books wilde inzetten op jong Nederlands thrillertalent, werd er gezegd.’

Waarom is je boek toch nooit bij hen verschenen?

‘In het begin was het contact goed. Ze regelde ook wat optredens. Tot ik ongeveer 30.000 woorden had en de tekst mailde om feedback te krijgen. Ik kreeg geen reactie. Later hoorde ik via via dat Harold was ontslagen. Er gingen ook twee redacteuren uit, waaronder de vrouw die mij zou begeleiden. Zij kwam terug van zwangerschapsverlof, wilde minder werken, maar dat kon niet en zij moest toen weg. Ook dat hoorde ik alleen via via. Heel vervelend. Tomás Kruijer werd de nieuwe uitgever. Hij begon voortvarend. Een tijdje hadden we goed contact – al was het lastig dat hij weer andere adviezen had dan Harold. Naar wie moest ik dan luisteren? Later liep het met hem ook mis.’

Waarom?

‘Laat ik eerst de hand in eigen boezem steken. Ik had geen keiharde deadline en omdat ik ook geld moet verdienen en het druk had als journalist, ging het schrijven minder snel dan gedacht. Eeuwig donker stond in de aanbiedingscatalogus van najaar 2015 en zou in januari 2016 verschijnen. Dat haalde ik niet. Uiteindelijk hadden we een deadline van 31 juli vorig jaar. Nadat ik had ingeleverd ging ik op vakantie. Toen ik daarvan terug kwam, bleek ik geen reactie te hebben gekregen. Gek. Ik vroeg ernaar en kreeg een heel vaag mailtje. Dat voelde al niet goed. Wilden ze me wippen? Later mailde Tomás dat ze mijn boek niet gingen uitgeven. Dit was niet waarop ze hadden geacquireerd, beweerde hij – terwijl er sowieso niet op manuscript was geacquireerd, maar ik alleen in het eerste gesprek een basisidee had geopperd. Ik mocht op zoek naar een andere uitgeverij en hij had deze week geen tijd om het toe te lichten. Dat was het. Ik vond het zo bizar dat ik er niet op heb gereageerd en daarna was er geen contact meer. Nooit meer.’

Heb je daarna een andere uitgeverij gezocht?

‘Ja. Ik heb een stuk of vijf uitgeverijen benaderd. De geijkte namen als De Boekerij en Karakter. Van een van hen kreeg ik een standaardafwijzing met in de aanhef alleen: ‘‘Beste” – zonder mijn naam – en in de tekst dat ze mijn ontbijtboek met recepten niet wilden. Ze waren zelfs vergeten de titel aan te passen. Dat was de druppel. Toen dacht ik: fuck it, ik ga het zelf doen. Achteraf was dat de beste beslissing, ondanks de drempels waar ik overheen moest.’

Alle afwijzingen deden je niet twijfelen aan de kwaliteit van je boek?

‘Eigenlijk niet, terwijl ik mijn eigen werk meestal maar een zesje of zeventje geef. The House of Books heeft het ook niet afgewezen op kwaliteit. Mijn debuut was genomineerd voor de Schaduwprijs en de Debuutprijs. En ik krijg veel positieve reacties op Eeuwig donker. Eerst van de meelezers, nu van recensies op Hebban en Bol. Al die vijf sterren zijn echt niet alleen van mensen die ik ken.’

Waarom bevalt het zelf uitgeven je zo?

‘Ik moet alles zelf doen en van alles zelf het wiel opnieuw uitvinden. Dat is veel werk, maar ik kan ook werken met mensen die ik zelf heb uitgekozen. Als journalist is mijn netwerk groot genoeg. Ik ken mensen voor de redactie. Ik ken de fotograaf voor het coverbeeld. Ik ben zelf geen pr-tijger, dus het is ook fijn om mensen om me heen te kunnen verzamelen die daar goed in zijn. Ik zit dan ook niet meer met hoe het is gegaan.’

Maar dankzij de schaalgrootte van The House of Books had je boek wel meteen in veel meer boekhandels kunnen liggen.

‘Zeker. Dat is dan ook het enige voordeel. Als het wordt uitgegeven door een gevestigde uitgeverij koopt Libris het bijvoorbeeld centraal in. Nu heeft het allemaal meer aanloop nodig. Donner bestelt er iedere keer twee, maar als het zo door blijft gaan, nemen ze er later wel tien tegelijk. Maar ik ben schaamteloos ambitieus. Ik denk dat ik uiteindelijk meer exemplaren kan verkopen dan wanneer het bij The House of Books was verschenen.’

Je wil met Jalapeño Books ook werk van anderen gaan uitgeven. Je hebt gelijk de smaak te pakken?

‘Ik had daar aanvankelijk helemaal niet aan gedacht. Maar als mensen horen dat je je eigen boek uitgeeft, krijg je meteen de vraag of je ook anderen wil publiceren. Waarom niet, dacht ik, leuk. Ik concentreer me nu op mijn eigen boeken – ook een heruitgave van Villa Gladiola – maar heb al twee manuscripten in overweging.’

Heb je je door je ervaringen met uitgevers gemerkt dat het makkelijk beter kan?

‘In ieder geval in de manier waarop je mensen omgaat. Die kille werkwijze van The House of Books vind ik asociaal. Ik snap heel goed dat als een auteur niet verkoopt je hem niet meer uitgeeft. Ik heb er geen enkel probleem om het contact zakelijk te houden. Maar moet dat zo? En trouwens: The House of Books heeft het niet eens geprobeerd met mij.’

The House of Books, gevraagd om een reactie, laat weten zich niet in het verhaal van Tjeerd Langstraat te herkennen.
(Eerder gepubliceerd op Boekblad.nl, 2 juni)