Is de belangstelling voor De Da Vinci Code getaand? Fans die met eigen ogen de plaatsen willen
zien waar de thriller zich afspeelt, kunnen nog steeds terecht in Parijs. Op
internet zijn verschillende wandelroutes te vinden. Er is een privérondleiding
te boeken langs de kunstwerken in het Louvre waaraan Brown zijn boek heeft
opgehangen. Prijs: 113 dollar per persoon. Ook het Da Vinci Code Reisdagboek is onverminderd leverbaar. Dus nee, de
belangstelling is zeker niet getaand.
'Toen hij begin dit jaar in Nederland was, hebben we gemerkt
wat voor een grote naam hij is,' vertelt zijn uitgever Tom Harmsen van Luitingh-Sijthoff.
'Het Rijksmuseum ging voor hem open. Hij kreeg er een privérondleiding. Alle
tv-programma's wilden hem. Iedereen wilde iets van hem. We hebben vaak auteurs naar
Nederland gehaald, maar op deze schaal hebben we het nog nooit meegemaakt. Het
lijkt wel een staatsbezoek, zeiden we tegen elkaar. En dat komt allemaal door
dat ene boek.'
Dankzij het verschijnen van Inferno, bijna een jaar geleden, zwol ook de interesse voor De Da Vinci Code weer aan. 'Er zijn
nieuwe lezers bijgekomen die het nog niet hadden,' zegt Harmsen. 'Ook waren
recensies overwegend positief. Bijvoorbeeld de opvallend positieve in NRC Handelsblad, waardoor mensen werden overgehaald
Dan Brown te gaan lezen die vroeger dachten: niets voor mij. Al verkocht Het verloren symbool vorig jaar beter.
Kennelijk hadden veel mensen die in 2009 overgeslagen.'
Sinds De Da Vinci Code
in januari 2004 voor het eerst in Nederlandse vertaling verscheen, gingen
in totaal 1,3 miljoen exemplaren over de toonbank – als paperback, gebonden
uitgave, geïllustreerde editie, pocket, dwarsligger of filmeditie. Het luisterboek
is niet eens meegeteld. De thriller haalde na de eerste verkoopweek meteen de
top 10 en bleef daar 89 weken onafgebroken staan – om er tot het voorjaar 2006
regelmatig in terug te keren. In totaal stond het boek 135 weken in de
Bestseller 60.
Ondanks de vliegende start duurde het even voor Dan Brown
echt de auteur werd die iedereen gelezen moest hebben. Pas na een half jaar
bereikte zijn thriller de nummer 1-positie. Dankzij de mond-tot-mondreclame was
De Da Vinci Code in een steeds
sneller tempo gaan lopen. 'We verkopen er elke week honderd meer dan de week
ervoor', zei de manager boeken van AKO in augustus 2004 in Boekblad, het vakblad voor de boekenbranche. 'Heel atypisch.'
In de slipstream vonden ook boeken over de religieuze
geheimen die Dan Brown had gebruikt een gretig lezerspubliek: De geheimen van De Da Vinci Code van
Simon Cox (29 weken in de Bestseller 60), Geheimen
van de code van Dan Burstein, aangevuld met teksten van Nederlandse
wetenschappers over het vroege Christendom (8 weken in de Bestseller 60), en
het oorspronkelijk Nederlandstalige De Da
Vinci Code ontcijferd van Filip Coppens (niet in de Bestseller 60).
'Het mooiste van dit succes is dat het laat zien wat nog
altijd de culturele impact van een boek kan zijn,' blikt Rienk Tychon terug,
die destijds namens Luitingh-Sijthoff de vertaalrechten aankocht. 'Als medium
is het boek al weet ik veel hoeveel keer afgeschreven en toch zie je om de
twee, drie jaar een boek vanuit het niets de hele wereld veroveren. Dat gold
voor Dan Brown, maar ook bijvoorbeeld voor Vijftig
tinten grijs of Khaled Hosseini.'
Tychon was er indertijd vroeg bij. Net als Dan Browns
Amerikaanse, Engelse en Duitse uitgever kocht hij de uitgeefrechten toen de
onbekende auteur niet meer van De Da
Vinci Code had dan enkele hoofdstukken en een samenvatting van de rest. Daar
gingen wel aarzelingen aan vooraf. Kon de investering in een schrijver van weinig
succesvolle thrillers als Digital
Fortress (Het Juvenalis Dilemma) en Angels
& Demons (Het Bernini Mysterie), het eerste boek met Robert Langdon in
de hoofdrol, wel lonen?
De Amerikaan had geen indrukwekkend trackrecord. Van zijn
drie gepubliceerde boeken had geen in eigen land meer dan 10.000 exemplaren
verkocht. Dan Brown was dan ook al aan zijn derde uitgeverij toe – de eerste
dumpte hem, de tweede had geen belangstelling meer. Vertaald was zijn werk ook
nog nooit. En Angels & Demons leek
weinig origineel. 'Ik vond het wel een pageturner, maar door de intrige in het
Vaticaan ook een beetje ouderwets', aldus Tychon.
Pas toen de echtgenoot van de uitgeefassistente zijn
exemplaar, dat hij op de uitgeverij had laten liggen, verslonden had, bekeek
hij het boek met andere ogen. 'Het gevaar in mijn vak is dat je als uitgever
veel leest – en daarom snel denkt: Dat ken ik wel. Gewone lezer hebben dat
niet. Dus toen mijn collega zei dat haar man nog nooit zo enthousiast was,
lette ik op de kwaliteiten die Dan Brown wél heeft. Omdat Angels & Demons het begin van een serie was, durfde ik het
aan.'
Uitgeverij Luitingh-Sijthoff kocht de vertaalrechten van
twee boeken over Robert Langdon voor een paar duizend euro per boek plus een
kleine bonus voor het geval het voorschot binnen korte tijd zou zijn
terugverdiend. Achteraf is dat spotgoedkoop – de uitgeverij heeft inmiddels
veel en veel meer aan royalty's aan Brown overgemaakt. Indertijd vond Tychon
het duur. 'Ik kocht een twee jaar oud boek en toonde vertrouwen door het tweede
op proposal te kopen. Ik verdiende daar
eigenlijk een medaille voor.'
Toen Het Bernini
Mysterie in juli 2003 eindelijk verscheen, kreeg Tychon snel de potentie van
Dan Brown in de gaten. Sommige boekhandels, waar een medewerker de thriller had
gelezen en het aan zijn klanten begon aan te raden, verkochten er honderden
exemplaren van. Zonder dat de uitgeverij één advertentie had geplaatst, kon het
al een tweede druk opleggen. Tegelijk begon De
Da Vinci Code die zomer in Amerika aan zijn zegetocht.
De verschijnen van De Da Vinci Code werd toen naar voren
gehaald. Tychon: 'Het moest in januari verschijnen
zodat het weinig concurrentie in de boekhandel had. Er verschenen, zeker toen,
weinig grote titels in die maand. Een grote folder moest duidelijk maken hoe
groot dit boek precies was in Amerika. En uiteraard zorgden we voor duizend
leesexemplaren voor de boekhandel, al was er geen tijd meer om die apart te
maken. Die kwamen dus gewoon uit de eerste druk van 15.000 stuks.'
Tien jaar later is de hype rond de 'culturele thriller',
zoals Dan Browns genre binnen het spannende boek heet, gaan liggen. De meeste thrillers
met een flinke scheut geloof en kunst zijn niet meer te krijgen - 'ik vond er
hier ook een aantal in het archief, toen ik anderhalf jaar geleden bij Luitingh-Sijthoff
begon', zegt Harmsen. Maar de meester van het genre lijkt populairder dan ooit.
Inferno was met afstand het
bestverkochte boek van 2013. Inmiddels staat de teller al boven het half
miljoen.
Dan Brown heeft zowel uitgeverij Luitingh-Sijthoff en Tychon
persoonlijk veel opgeleverd. Het heeft de uitgeverij, die dit jaar zijn 25
jarig jubileum viert, op de kaart gezet. Brown is, naast onder andere Stephen
King, een van de pijlers waar het bedrijf op drijft. En Tychon geldt in het
uitgeefvak in binnen- en buitenland nog altijd als 'de man die Nederland Dan
Brown bracht'. 'Mede daarom heb ik Een
goede raad van J.K. Rowling binnen kunnen halen voor uitgeverij De Boekerij
waar ik nu werk,' vertelt hij.
Vorig jaar heeft Tychon De
Da Vinci Code nog eens herlezen. 'Men zei mij dat Inferno weer vintage Dan
Brown was. Toen heb ik eerst het oude succesboek gelezen en meteen daarna Inferno. Ja, goed, dacht ik, van
hetzelfde niveau. En knap hoe de uitgeverij Inferno
in de markt heeft gezet.'
(Eerder gepubliceerd in verkorte vorm in BOEK 2, 2014)
Zie ook:
Geen opmerkingen:
Een reactie posten