De
Zuid-Afrikaanse schrijver Willem Anker is deze week in Nederland ter
gelegenheid van de Week van de Afrikaanse roman. Zijn met de Hertzogprijs
bekroonde Buys verscheen eerder dit
jaar in vertaling bij Podium. Hij kijkt zijn ogen uit in de Nederlandse
boekhandels.
U bent
sinds donderdag in Nederland. Heeft u een druk programma?
'Nogal. Elke dag heb ik wel iets. Vrijdag was de
openingsavond van de Week van de Afrikaanse roman in Den Haag, zaterdag was ik
in Culemborg, maandag in Utrecht op de universiteit, dinsdag in Schiermonnikoog
en daarna heb ik nog optredens in België. Ik ben erg onder de indruk van wat
Ingrid Glorie, die de week organiseert, allemaal voor elkaar heeft gekregen.'
Merkte
u tot nu toe veel belangstelling voor Afrikaanse literatuur?
'Daar lijkt het wel op. Mensen in het publiek kennen
namen als Breyten Breytenbach en Antjie Krog. Al gaan hun vragen heel snel over
politieke kwesties. Over identiteit. Over anders-zijn.'
Maar
de grote belangstelling had u wellicht verwacht – gezien de historische
relaties tussen Nederland en Zuid-Afrika.
'Dat weet ik niet. Het is voor mij de eerste keer
dat ik in het land ben waar mijn achternaam vandaan komt. Het is me wel
opgevallen dat Podium veel Afrikaanse literatuur in vertaling brengt – heel
mooi om daar nu tussen te staan. Dan moet er een markt voor zijn. Andersom is
Nederlandse literatuur bij ons een stuk minder goed te vinden. In de winkel zul
je hoogstens een of twee vertaalde boeken vinden. Als ik Nederlandse literatuur
wil lezen moet ik naar de universiteitsbibliotheek in Stellenbosch, waar ik
woon.'
Uw
achternaam: wist u dat er in Nederland twee schrijvers zijn die Anker heten:
Robert en Jan Willem Anker?
'Jazeker. Ik ken hun werk niet, maar ze zijn
kennelijk erg bekend. Als ik op mijn eigen naam google kom ik steeds op Jan
Willem Anker. Veel meer dan op mijn eigen naam. Een heel merkwaardige ervaring.
In Zuid-Afrika is deze achternaam juist helemaal niet bekend. Ik moet hem vaak
spellen aan de telefoon.'
En dan
is er natuurlijk de verwantschap in taal. Wat merkt u daarvan?
'Bij de openingsavond sprak Christine Otten, die het
gesprek leidde, Nederlands en de schrijvers Afrikaans, eentje zelfs
Kaaps-Afrikaans. Een paar keer vroeg Otten aan de zaal of we moesten
overstappen op Engels. Maar nee, het was geen probleem. In Culemborg konden we
ook Afrikaans praten. Alleen op de universiteit gaf ik mijn lezing in het
Engels en discussieerden we daarna ook in het Engels. Ik vind het goed dat dit
mogelijk is. In de global village
waar Engels zo dominant is, is het belangrijk dat andere talen levend blijven.
Dan helpt het als talen zo nauw met elkaar contact hebben.'
Is het
dan het summum voor een Afrikaanse schrijver om in het Nederlands te worden
vertaald?
'Ik neem aan van wel. Ik weet dat veel schrijvers
het bijzonder vinden. Er wordt daarnaast veel naar het Engels vertaald. Dat is
ook belangrijk, al weet je nooit wat voor exposure je dan krijgt. Mijn roman
verschijnt trouwens medio volgend jaar in het Engels bij Pushkin Press.'
Kunt u
ook zelf de Nederlandse vertaling van uw roman lezen?
'Lezen wel, maar beoordelen of het ook goed gedaan
is? Ik denk dat Rob van der Veer en Karina van Santen een geweldige prestatie
hebben geleverd, maar ik vind het moeilijk om dat zélf te beoordelen. Het
Nederlands en Afrikaans kennen al veel valse vrienden. Maar omdat mijn roman
rond 1800 speelt, heb ik verouderde Afrikaanse woorden of zelfs Nederlandse
woorden gebruikt, die bij ons vanzelf ouderwets klinken. De vertalers moesten
daar Nederlandse equivalenten voor vinden. Ik kan bij de keuzes die ze hebben
gemaakt, niet precies het register aanvoelen.'
Helpt
het u om publiek voor uw boek te interesseren dat uw roman over een Nederlandse
Afrikaan gaat: Coenraad de Buys, die leefde in de tijd dat Nederland zijn
Afrikaanse kolonie verloor.
'O nee. Hij is zelfs niet eens zo bekend in
Zuid-Afrika. Ja, in sommige delen van het land is hij een mythische figuur,
maar hij wordt niet op school behandeld tijdens geschiedenisles. Ik denk daarom
eerder dat hij juist staat voor iets groters: de mentaliteit van iemand die op
de grens leeft. Wat hij meemaakte is hetzelfde als wat kolonisten in die tijd
in Amerika meemaakte. Zo gaat Buys
over vragen die in de hele wereld actueel is. Vragen als: van wie is het land
eigenlijk? En hoe kunnen mensen met verschillende culturen met elkaar leven?'
Bent u
tevreden over Podium als uitgever?
'Zeker. Het contact was vriendelijk en
professioneel. Maar ik heb nog niet veel geschreven. Ik kan het eigenlijk niet
vergelijken. Het boek ziet er in ieder geval schitterend uit. Maar dat geldt
voor zo veel boeken in Nederland. In alle boekhandels die ik tot nu toe heb
bezocht kwam ik in de verleiding om boeken te kopen die ik al heb. Ze zijn zo
mooi.'
Bent u
hier veel in boekhandels geweest?
'Ik doe in mijn vrije tijd niet anders dan
boekhandels bezoeken. Zondag, toen ik vrij was, heb ik er heel wat in Amsterdam
bezocht. En maandag nadat ik bij de universiteit klaar was, heb ik er drie of
vier in Utrecht afgelopen. Schitterend om te zien dat je hier niet alleen grote
stapels Stephen King en Dan Brown hebt, maar dat bijvoorbeeld filosofie een
hele eigen sectie heeft.'
Is het
zo armoedig in Zuid-Afrika?
'Er is bij ons een recessie. Veel boekhandels hebben
het moeilijk. Er zijn in grote steden wel een aantal goede winkels, zoals
Protea in Stellenbosch, maar het zijn er niet veel. Toen ik in de jaren 1990
naartoe verhuisde om er te studeren waren er meer boekhandels. De leescultuur
is ook niet zo goed als in Nederland. Toch ben je als Afrikaanstalige schrijver
in verhouding beter af dan als Engelstalige schrijver in Zuid-Afrika. Voor hen
is het moeilijker, ook door internationale concurrentie, om goed op te vallen
in boekhandels.'
Hoe
goed heeft Buys – toch winnaar van dé
literaire prijs in uw taalgebied – dan in Zuid-Afrika verkocht?
'Heel goed. Er is nu een derde druk op de markt.
Hoeveel exemplaren bij elkaar in druk zijn, weet ik eigenlijk niet. Misschien
een stuk of 5.000. Nou ja, vraag dat maar na bij mijn uitgever NB Uitgewers.
Misschien overdrijf ik.'
(Eerder gepubliceerd op Boekblad.nl, 4 okt)
zie ook:
- Wannie Carstens over het Afrikaans (2013)
- Afrikaanse literatuur in Nederland (2016)
- Interview Deon Meyer (2017)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten