Interview Jamal Ouariachi over de Frankfurter Buchmesse en de verkoop van de vertaalrechten op zijn werk (Boekblad)

Vorig jaar reisden tientallen Nederlandse auteurs af naar de Buchmesse. Dit jaar is Jamal Ouariachi een van de weinigen – in de hoop nog meer buitenlandse uitgevers te verleiden om zijn prijswinnende roman Een honger aan te kopen. De massaliteit van het evenement schrikt de Frankfurt-debutant niet af, zo vertelde hij vorige week, voorafgaand aan de beurs.

Waarom ga jij naar Frankfurt?

'Omdat er woensdagmiddag een borrel is van de European Union Prize for Literature. Ik heb dit jaar gewonnen voor Een honger. De prijsuitreiking was al in mei, maar nu organiseert de stichting die erachter zit nog een borrel. Ik ga woensdag heen en donderdag terug. Ik heb in die tijd samen met Josje Kraamer, mijn redacteur van Querido, ook een aantal afspraken met buitenlandse uitgevers. Wie weet levert dat wat op.'

Er is pas dit jaar voor het eerst werk van jou aangekocht.

'Ja. Toen ik die prijs kreeg, was er opeens veel belangstelling. De dag na de uitreiking waren er meteen biedingen uit twee of drie landen. Door zo'n prijs sta je net iets meer in de aandacht. Ook zal het schelen dat mijn boek nu in aanmerking komt voor vertaalsubsidie van de Europese Unie. Een honger is een dik boek, dan zijn de vertaalkosten een struikelblok. Daarom waren het denk ik ook vooral uitgevers uit Oost-Europese landen die toehapten. Zij hebben niet veel geld. Voor hen zijn subsidies belangrijker dan voor rijke uitgevers uit het Engelse taalgebied.'

In de vertalersdatabase van het Nederlands Letterenfonds tel ik zeven aangekondigde vertalingen.

'Het zijn er inmiddels negen: Albanees, Bulgaars, Hongaars, Macedonisch, Pools, Tsjechisch, Servisch, Sloveens en Spaans.'

Heeft het Letterenfonds in het verleden wel zijn best gedaan voor jouw werk.

'Zeker. Mijn roman Vertedering uit 2013 was opgenomen in 10 Books from Holland. Een honger later ook. Ik ben ook wel eens uitgenodigd voor borrels en etentjes als er buitenlandse uitgevers hier worden rondgeleid. Maar soms leidt het gewoon tot niets. Dat begrijp ik wel. Acquirerend redacteuren krijgen een enorme stapel manuscripten op hun bureau. Een manuscript moet maar net iets hebben wat eruit springt. Zo is het ook met buitenlandse uitgevers. Zij krijgen talloze aanbiedingen – en alles zou even goed zijn.'

Ook Querido heeft zijn best gedaan?

'Ook, ja. Ze hebben proefvertalingen gemaakt, onder andere in het Frans, die in Septentrion is verschenen, de Franstalige versie van Ons Erfdeel.'

En nu ga je hen dus helpen door in Frankfurt je eigen werk te pitchen.

'Het is niet echt mijn hobby. Achter mijn bureau kan ik beter met taal overweg dan in een gesprek. Maar we proberen wel het momentum te pakken. En ja, dan kan ik wel uitleggen waarom mijn boek aantrekkelijk zou zijn voor een uitgever. Daarom vind ik het ook goed om op die borrels met buitenlandse uitgevers te praten. Daar hoorde ik bijvoorbeeld dat pedofilie – een belangrijk element van Een honger – in Duitsland een taboe is. Daar kun je absoluut niet over schrijven. Muidhonger van Inge Schilperoort wordt in Duitsland ook niet aangekocht. Nu ik dat weet, kan ik uitleggen dat mijn roman over veel meer of niet in de eerste plaats gaat dan over pedofilie alleen.'

Wanneer beschouw je je bezoek aan Frankfurt als een succes?

'Als er nog een paar landen bij komen. Ik heb nog weinig grote landen. Alleen Spanje. Duitsland gaat dus niet lukken, maar voor Frankrijk en Engeland heb ik de strijd nog niet opgegeven. Eind augustus zijn ook de filmrechten verkocht aan NL Film. Dat is toch een extra impuls aan mijn verhaal.'

Doe je het ook voor de inkomsten?

'Het zijn geen hoge voorschotten. Maar alles bij elkaar is het toch aardig wat. Het geld begint nu langzaam binnen te komen. Dat duurt even. Gelukkig zit Querido er bovenop. Ik beschouw het hoe dan ook als extra. Een honger is al twee jaar geleden verschenen, ik ben met een nieuw boek bezig en dan krijg ik deze buitenlandse voorschotten nog. Ik moet er alleen deze week een etmaal hard voor werken.'

Wordt deze Buchmesse eigenlijk je eerste keer?

'Ja.'

Dus je was misschien wel de enige Nederlandse schrijver die er vorig jaar niet was, toen Nederland en Vlaanderen gastland waren?

'Misschien is dat ook alleen maar goed. Er was toen zo'n invasie aan Nederlandse auteurs dat je nog iets extra's nodig had om op te vallen. Nu heb ik mijn handen vrij.'

Wat verwacht je van de Buchmesse?

'Het schijnt zo extreem massaal te zijn dat ik geen hoge verwachtingen heb. Ik heb misschien ook niet meer dan een, twee uur de tijd om rond te dwalen. Met de naar het schijnt enorme afstanden kan ik dan nog weinig zien. Het geeft niet.'

Die massaliteit kan ook deprimerend werken op schrijvers. Dan zie je hoeveel er al is geschreven.

'Dat ben ik wel gewend. Ik heb jaren bij boekhandel Scheltema gewerkt. Daar lag al zo ontiegelijk veel dat je bij jezelf een verstandsverbijstering moet afdwingen om te denken: hier voeg ik nog iets aan toe. Nee, ik vond het eerder een stimulerende omgeving. Als iets me al deprimeerde, was het wat wordt gekocht. "Er ligt hier zoveel moois, mensen, en dan kopen jullie dát?"'

Zie ook:
- Hoe thema's & motieven herkennen: een case study aan de hand van 'Een honger'
- Jamal Ouariachi, 'Vertedering'
- Interview Jamal Ouariachi over zijn debuut