Peter Buwalda geeft schrijfles (Knack)

Hoe schrijf je een bestseller zoals Bonita Avenue? Peter Buwalda legde het gisterenavond uit aan aspirantschrijvers.

In schrijfonderwijs gelooft Buwalda niet. Als redacteur bij een uitgeverij had hij vroeger vijftig auteurs die allemaal een andere methode hadden. Hoe kun je dan aankomende schrijvers vertellen hoe ze het moeten aanpakken? Tips geven wilde hij evenmin. ‘In schrijfboeken staan dingen als: begin in medias res. Ik wilde dat per se niet omdat je dat in zoveel boeken tegenkomt’, zei hij. ‘In medias res is saai geworden. Dat is de paradox van schrijfonderwijs. Goede literatuur is zo origineel dat je het niet in een model kunt vangen, dus waarom zou je dat model willen bestuderen?’

Toch vond de auteur van de lijvige debuutroman die de critici betoverde, voor tal van prijzen werd genomineerd en waarvan er meer dan tweehonderdduizend exemplaren zijn verkocht, het zinvol om gisterenavond in Amsterdam een college over schrijven te geven. Te luisteren naar hoe een ander het doet, helpt om na te denken over je eigen methode. ‘Daarom heb ik toen ik aan mijn boek werkte de interviews uit The Paris Review met andere schrijvers verslonden.’

Zelf beschouwt Buwalda zich als lezer vooral geïnteresseerd in karakter. ‘Maar niemand kende mij als schrijver. Als een lezer ook maar één saaie pagina tegenkwam, zou hij meteen stoppen. Bij een bekende naam zoals voor mij Thomas Rosenboom lees je wel door omdat het van hem is. Ik had geen enkel krediet opgebouwd. Daarom moest mijn boek zo meeslepend mogelijk zijn. Daarom had ik een plot nodig. In essentie kwam dat neer op wat ik in 2004 bedacht in de trein van Enschede naar Utrecht: man ontdekt zijn dochter op een sekssite.’

Alles volgde uit die ene zin, legde Buwalda vervolgens uit. Omdat het een banaal gegeven is, moest de man een charismatisch leider zijn – alleen als het contrast met de banaliteit zo groot mogelijk was, was het geloofwaardig. Omdat de ontdekking van zijn dochter toevallig was, moest hij zelf over dat toeval na denken – dat maakt het acceptabeler voor een lezer. Waarom dan geen wiskundige van hem maken? Die kan op een hoger niveau over toeval nadenken. Maar hoe maak je hem overtuigend een geniaal wiskundige? Zo groeide het karakter Siem Siegerius.

‘Eigenlijk waren mijn personages ledenpoppen die ik voor het plot moest aankleden’, zei Buwalda, ‘maar op die manier ook karakters werden. Zo schoof mijn boek op de schaal tussen plot en karakter bijna vanzelf op naar waar ik hem hebben wilde: ergens in het midden. Daarom ben ik denk ik genomineerd voor de Gouden Strop en de Diamanten Kogel – prijzen voor thrillers die zich uitsluitend met plot bezig houden – en voor literaire prijzen als de Libris en de AKO. Plot en karakter, het zit beide in Bonita Avenue.’

Buwalda gaf zijn gehoor daarom na de pauze de opdracht zelf een zin te bedenken waaruit een hele roman kan groeien. Of zoals dat in Hollywood heet: een ‘logline’, waar een goede een miljoen dollar kan opleveren. Niet goed vond hij: ‘Bomaanslag tijdens feestdag in Amsterdam’ – te weinig particulier. Evenmin geslaagd was: ‘Geliefde weet niet dat hij ongeneeslijk ziek was’ – te onduidelijk. En ook niet door beugel kon: ‘Man verlaat vrouw voor een ander’ – te klassiek en dus niet speciaal genoeg.

Daarna gaf hij antwoord op prangende vragen van aspirantschrijvers. Van: Hoe krijgen personages een eigen stem? Tot: Waarom vroeg je geen feedback door je tekst aan iemand te laten lezen? En: Bewaar je oudere versies? Bij het antwoord op die laatste vraag bleek en passant dat het Letterkundig Museum nog een schat heeft op te graven. Vier jaar lang stuurde Buwalda iedere dag het volledige manuscript tot dan toe naar een Hotmail-account. Ergens op een server staat daarom het unieke materiaal waarmee de volledige ontstaansgeschiedenis is te reconstrueren. Dat moet ook heel leerzaam zijn.

(Eerder gepubliceerd op Knack.be, 17 april 2012)

Zie ook:

- Interview met Peter Buwalda

- 'Bonita Avenue' best verkopende AKO-genomineerde