Bij ieder boek stelt Stephan Enter zichzelf voor nieuwe uitdagingen. Wat heeft zijn eigen oeuvre hem geleerd? Een schrijfcursus in zes lessen – 6: je verplaatsen in het andere geslacht.
Op 2 april was het zover. Die zaterdag begon Enter aan het schrijven van zijn zesde boek. Hij had al eens een pagina of honderd geschreven, maar die terzijde geschoven en veel veranderd. Hij heeft talloze aantekeningen gemaakt over plot en personages. Hij heeft zijn research gedaan. Nu moet er over een jaar een eerste versie liggen zodat de roman, begroot op 350 pagina's, in het najaar van 2017 kan verschijnen.
Het verhaal – waarover Enter nog niets prijs wil geven – wordt afwisselend verteld door een broer en een zus. Daarmee schrijft Enter voor het eerst vanuit het perspectief van een vrouw. 'Ik heb daarom de laatste tijd iets meer boeken van vrouwen gelezen. Iets meer, het is niet echt nodig. The Bell Jar van Sylvia Plath. Of het werk van Virginia Woolf. Ja, dat zijn al oudere boeken. Dan weet je dat ze enige universele waarde hebben. Recente populaire boeken zouden vol kunnen staan met modieuze nonsens.'
Ook heeft Enter altijd al vrouwelijke meelezers. 'Ik zal hun niet vragen het manuscript specifiek op dit punt te beoordelen. Maar als mijn vrouw niet geloofwaardig is, val ik bij hen zeker door de mand.'
Het geheim achter schrijven vanuit een personage met een ander geslacht dan jijzelf is volgens Enter – opnieuw – scherp observeren. Een vrouw kan net zo goed als een man eerzuchtig of te goed van vertrouwen zijn. Of andersom. 'Maar er is wel een verschil tussen hoe een vrouw en een man de werkelijkheid ervaart. Een vrouw loopt ’s nachts anders door een donkere straat. Door goed vrouwelijke vrienden en kennissen te observeren kan ik dat achterhalen. Ik heb het geluk dat ik die heb.'
Die verschillen zitten hem in hoe een vrouw zich door een man bekeken voelt. 'Vrouwen worden voortdurend begluurd. Andersom gebeurt dat ook, maar: subtieler. Vrouwen hebben daarom door dat ze worden bekeken, mannen niet. Ook is er een dynamiek tussen vrouwen en mannen die vrouwen anders ervaren. Als een vrouw zich voegt bij een groep mannen gaan die zich opschepperig gedragen. Al dat soort kleine dingen probeer ik mijn hoofdpersoon te schuiven om haar geloofwaardig te maken.'
Een voorbeeld. 'Mijn hoofdpersoon studeert Nederlands. Zij heeft het gevoel dat als zij een intelligente opmerking maakt, dat net iets minder op waarde wordt geschat dan wanneer een man hetzelfde had gezegd. Zoiets heb ik opgepikt door de vrouwen die ik ken.'
Een gevaar bij het schrijven vanuit een vrouw vindt Enter dat een auteur overdrijft. 'Als je het verschil aandikt, voelt de lezer dat je aan het werken bent om je te verplaatsen in je hoofdpersoon. In een verhaal van Margriet de Moor uit haar bundel Op de rug gezien beschrijft ze twee studenten die in Afrika naar een dinosauriër zoeken. Ze waden door tropisch, dus warm water. Dan staat er iets als: "Het water kwam tot aan mijn ballen." Dat zou een man zich nooit zo bewust zijn. Zo'n stel biologen op expeditie is bovendien rauw volk.'
(Eerder gepubliceerd in Schrijven magazine 4, 2016)
Zie ook:
- Les een, twee, drie en vier
Geen opmerkingen:
Een reactie posten