Uitgevers en bibliotheken sluiten geen generieke regeling over de manier waarop en de vergoeding waartegen bibliotheekleden e-boeken kunnen lenen. Bibliotheken moeten nu met alle uitgevers individueel afspraken maken.
Dat hebben de Groep Algemene Uitgevers (GAU) en een commissie van de openbare bibliotheken bekendgemaakt. De uitgevers brengen het nieuws in een persbericht als een akkoord na langdurig onderhandelen. Maar waar beide partijen het eens over zijn is minimaal: e-boeken horen thuis in de bibliotheek. En: e-boeken zijn een ander product dan papieren boeken, waarvoor dus andere afspraken nodig zijn. Er komt ook geen gezamenlijke pilot van uitgevers en bibliotheken.
Stichting Bibliotheek.nl zal namens de Verenging Openbare Bibliotheken (VOB) een aanbod ontwikkelen voor de openbare bibliotheken, meldt het persbericht eveneens. Bibliotheek.nl zal daartoe in samenwerking met inkooporganisatie NBD|Biblion individuele uitgevers rechtstreeks benaderen. E-boeken kunnen geleverd worden via de Nationale Bibliotheekcatalogus die in ontwikkeling is.
Volgens voorzitter Geert Noorman van het Nederlands Uitgevers Verbond (NUV) speelde een aantal redenen mee om geen generiek contract te sluiten. Er is geen wettelijke verplichting, zoals bij het leenrecht. Het is door het ontbreken van een vaste prijs heel moeilijk en mogelijk zelfs verboden om een collectieve prijs af te spreken. En omdat de markt zich nog niet heeft ontwikkeld is onduidelijk welk model moet worden gehanteerd. ‘Er zijn zoveel vormen om e-boeken uit te lenen: licensing, licensing met bepaalde tijd of in combinatie met een download,’ zegt Noorman. ‘Eerst moet de markt zijn werk doen.’
Juist de vrijheid die bibliotheken nu krijgen om met individuele uitgeverijen afspraken te maken, vindt Noorman, geeft hen de kans om sneller e-boeken aan hun klanten ter beschikking te stellen. ‘Anders moet je eerst iedereen op één lijn krijgen op het gebied van pricing, formats, licensing enzovoorts. Nu kan de bibliotheek met een uitgeverij die er al klaar voor is, snel tot zaken komen.’ Bovendien kan er door het uitblijven van een branchebrede afspraak meer geëxperimenteerd worden en zo sneller duidelijk worden welk model het beste voor alle partijen werkt.
Noorman twijfelt er ook niet aan dat uitgeverijen bereid zijn om met bibliotheken zaken te doen. Dat Penguin in Amerika onlangs uit een e-boekuitleenprogramma is gestapt, komt omdat de uitgeverij niet langer tevreden was met de gesloten overeenkomst, legt de NUV-voorzitter uit, niet omdat de uitgeverij principieel tegen e-boeken in de bibliotheek is. ‘Uitgevers zien in dat het tijdelijk ter beschikking stellen van e-boeken een geweldige mogelijkheid is om een boek onder de aandacht van het publiek te brengen. Het kan best dat het marktvergrotend werkt, omdat mensen niet meer naar de bibliotheek moeten maar vanuit huis een e-boek kunnen lenen.’
Voorzitter Pierre Spaninks van de Vereniging van Schrijvers en Vertalers (VSenV) vindt juist dat uitgevers en bibliotheken ‘kostbare tijd’ hebben verloren. ‘Het zou hartstikke mooi voor schrijvers, vertalers en lezers zijn geweest als uitgevers en bibliotheken een overeenkomst hadden sluiten. maar in plaats daarvan hebben ze heel lang gesproken en als katten om de hete brij gedraaid.’ Uitgevers krijgen in het aangepaste modelcontract van vorig voorjaar de digitale rechten van een boek. Eigenlijk, vindt Spaninks, verplicht hen dat om ‘een mooie, creatieve oplossing te bedenken waar alle partijen bij betrokken zijn.’
Spaninks pleit voor hervatting van de gesprekken – niet per se om alsnog een generiek contract af te sluiten, maar om gezamenlijk de ontwikkelingen te bespreken. Auteurs en vertalers zouden daarbij aan moeten zitten. ‘Wij willen nog twee wegen verkennen. Of een uitbreiding van de wettelijk verplichte leenregeling of de weg die nu bewandeld wordt: de rechten aan uitgevers overdragen en hen het laten afkaarten. We hebben nu nog te weinig zicht op modaliteiten en de gevolgen daarvan, niet in de laatste plaats de financiële, om een keuze te maken.’
De openbare bibliotheken duiden in een brief aan de VOB-leden de afspraken positief. ‘De gekozen constructie doet recht aan het maatwerk dat de inkoop van e-boeken vraagt,’ schrijft VOB-directeur Ap de Vries. Ook doet de bibliotheek op deze manier ‘kennis op over de inzet en impact van e-boeken binnen de branche’. De Vries verwacht dat bibliotheken vanaf medio dit jaar al e-boeken kunnen uitlenen.
(Samengesteld uit twee eerder op Boekblad.nl verschenen berichten, 29 feb en 1 mrt)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten