Nederland Leest begint morgen voor de zevende keer. Dit keer storten de Nederlanders zich massaal op W.F. Hermans’ De donkere kamer van Damocles.
Wie leest nog het werk van een overleden auteur? Of het nu Hendrik Conscience is of Hugo Claus: zodra een auteur dood is, klinkt de klacht steeds luider dat diens werk – dat nooit meer door nieuwe uitgaven of optredens in de media een impuls krijgt – dieper en dieper in de vergetelheid wegzakt. Alleen wanneer een auteur wordt opgepikt door een actie als Nederland Leest beleeft een auteur een revival. Maar dan gelijk wel heel spectaculair.
Vanaf morgen, als de zevende editie van Nederland Leest van start gaat, worden binnen een maand – zeventien jaar na de dood van de auteur – honderdduizenden exemplaren van De donkere kamer van Damocles van Willem Frederik Hermans uitgedeeld aan bibliotheekleden. Daarnaast ligt er een luxe editie in de boekhandel, aangevuld met een katern waarin onder meer schrijver Christiaan Weijts en filosofen Frank en Maarten Meester hun visie geven op de klassieker uit 1958. Terugkeer in de bestsellerlijsten is gegarandeerd.
Het aardige van de actie-edite van De donkere kamer van Damocles is dat hij verschijnt in twee versies. De ene heeft een groen omslag en bevat een boekenlegger met de tekst: ‘wie dit leest is goed’. De ander heeft een rood omslag en bevat een boekenlegger met de tekst: ‘wie dit leest is slecht’. Dat verwijst uiteraard naar de onmogelijkheid om goed en kwaad uit elkaar te houden, zoals Hermans met deze roman succesvol heeft aangetoond.
Het verhaal gaat over de onbeduidende sigarenhandelaar Henri Osewoudt die tijdens de Tweede Wereldoorlog door Dorbeck, die sprekend op hem lijkt, wordt betrokken bij het verzet. Of niet? Na afloop van de oorlog wordt Osewoudt als landverrader beschouwt. Van Dorbeck heeft niemand ooit gehoord. Dat hij bestaat kan Osewoudt niet bewijzen. Ook niet met de foto die hij van hen beiden heeft gemaakt. De foto blijkt niet te bestaan.
Nederland Leest gaat gepaard met tal van activiteiten in bibliotheken, boekhandels, musea en bioscopen. Het Fotomuseum Rotterdam exposeert de foto’s van Willem Frederik Hermans en de verfilming van De donkere kamer van Damocles van Fons Rademakers is op veel plekken te zien. Biermagnaat Freddy Heineken had de film gefinancierd en verbood vrij snel na de première in 1963 verdere vertoning – naar verluidt omdat zijn affaire met hoofdrolspeelster Nan Los voorbij was. Na Heinekens dood in 2002 kwam de film weer vrij, maar toch blijft vertoning van een verloren film een belevenis.
Het is natuurlijk de vraag of de tijdelijke aandacht voor Hermans een blijvende impuls geeft aan zijn werk. Feit is wel dat zijn uitgevers de gelegenheid te baat hebben genomen om nieuwe uitgaven te brengen. Onlangs verschenen deel 4 en deel 15 van het Verzamelde Werk. Deel 4 bevat de romans Herinneringen van een engelbewaarder en Het evangelie van O. Dapper Dapper, deel 15 een aantal essaybundels. Daarnaast zijn tal van weinig bekende werken als e-boek uitgekomen, zoals Overgebleven gedichten en het reisboek De laatste resten tropisch Nederland.
Ook de Hermans-studie blijkt springlevend. Ewout Kieft publiceerde eerder dit jaar Oorlogsmythen, waarin hij Hermans omgang met de oorlog ragfijn analyseert. Het boek haalde de Tiplijst van de AKO Literatuurprijs. En Willem Ottenspeer heeft Nederland Leest aangegrepen voor wéér een voorstudie van zijn Hermans-biografie. Dorbeck, waar ben je? gaat over Hermans’ inspiratiebronnen, de ontstaansgeschiedenis en de receptie van de roman én de autobiografische achtergrond.
Bij zoveel aandacht voor Hermans oeuvre kun je alleen maar hopen, nu Boek.be met de CPNB samenwerkt rondom het Nederlandse Boekenweekgeschenk, dat ook Nederland Leest overwaait naar Vlaanderen. Hendrik Conscience en Hugo Claus zullen er veel baat bij kunnen hebben.
(Eerder gepubliceerd op Knack.be, 31 okt 2012)
Zie ook over Nederland Leest van vorig jaar:
Geen opmerkingen:
Een reactie posten