vrijdag 30 november 2012

Taalnormen zijn onbekend, maar worden alom gebruikt


Hoe noteer je een datum? Hoe maak je een zakelijke brief op? En komt er dan na de aanhef – Geachte meneer – een komma of niet? De meeste mensen zullen doen wat hun goeddunkt, maar net als voor de spelling zijn hier officiële normen voor vastgelegd. Normen die in Nederland en Vlaanderen verschillen: in Nederland is er na de aanhef een komma wél verplicht, in Vlaanderen niet.
Zo geeft NEN 3162 richtlijnen voor het indelen en uitvoeren van getypte documenten. NEN 5050 bepaalt wat goed taalgebruik is in technische bedrijven zodat ook niet-vakspecialisten het kunnen begrijpen. En NEN 2132 geeft uitsluitsel over de correcte notatie van telefoon- en faxnummers. Vaak lijvige documenten zijn het, de uitgaven van het Nederlandse Normalisatie Instituut (NNI) en het Bureau voor Normalisatie in België (BNB) die de normen beschrijven.
Dat veel mensen zich niet bewust zijn van deze officiële normen is begrijpelijk. De normen zijn vaak lang geleden vastgesteld en worden zelden gewijzigd. NEN 3162 dateert van 1986 toen bedrijven allemaal nog typemachines hadden in plaats van computers. Alleen bij de introductie van iets nieuws worden normen weer ter hand genomen – zoals de gemeente Gent onlangs deed bij de vernieuwde huisstijl.
De verkoop van aan taal relateerde normen is ook ‘vrij weinig’, vertelt Werner Christiaens van BNB. ‘Zelfs van NBN Z 01-002 over de indeling van typen en documenten, de best lopende taalnorm, gaat het maar om paar tientallen per jaar.’ Edmund Timm van het NNI toont nog kariger cijfers: Van de acht NEN-normen die Taaladvies.net als bron gebruikt, zijn er in 2011 29 stuks verkocht. In 2010 zelfs maar acht.
De automatisering helpt het bewustzijn van de officiële normen evenmin. Documenten voor uitgaande post hebben een standaardopmaak in tekstverwerkingsprogramma’s. Pas wanneer een werknemer daarin rommelt merkt hij dat hij normen overtreedt. ‘Als de directie een bepaald document onder ogen krijgt dat niet klopt, wordt je daar zeker op aangesproken,’ zegt Ine Seyen van het Jessa Ziekenhuis in Hasselt.
(Gemaakt voor het taalproject van De Standaard en NRC Handelsblad, maar niet gebruikt. Zie onder andere hier en hier.)

Geen opmerkingen: