Wat als kleine plaatsen hun interesse verliezen in de schrijvers die er ooit hebben gewoond? Auteurs als Henriëtte Roland Holst zouden hopeloos vergeten zijn.
Veel spullen hebben de tentoonstellingsmakers niet bij elkaar weten te brengen. Een schilderij van haar flink besnorde vader. Een pennenset met – helaas grondig schoongemaakt – inktpotje. Een originele brief uit 1949, waarvan het breekbare handschrift verraadt dat de dichteres niet meer de jongste was. En natuurlijk een stapeltje foto’s en dichtbundels.
Toch straalt de liefde af van de expositie over leven en werk van Henriëtte Roland Holst-van der Schalk die nog tot en met 31 december is te zien in de openbare bibliotheek van Noordwijk. Deze indertijd beroemde schrijfster en internationaal befaamde socialiste is toch maar mooi geboren en getogen in dit dorp bij de zee, op tien kilometer van Leiden.
Van 1869 tot 1895 woonde Roland Holst in De Lindenhof. De notarisdochter groeide op in dit herenhuis aan het Lindenplein, waar sinds haar honderdste geboortedag een borstbeeld staat, gemaakt door Bertus Sondaar, waarop ze ingetogen, een tikkeltje somber de verte in staart. ‘Ruik ik de reuk der bloesemende linden (...) dan glijdt een vroeger zoet over de tong,’ dichtte ze later over het plein.
Uitgerekend dit afgelegen dorp bleek ideaal om zich te ontwikkelen als dichteres. In 1890 betrok Albert Verwey een kapitale villa bij Noordwijk. Nadat Henriëtte hem twee gedichten had laten lezen, stimuleerde de Tachtiger haar daarmee door te gaan. Hij introduceerde haar bij Frederik van Eeden en Herman Gorter. Later debuteerde ze in De Nieuwe Gids, het lijfblad van de Tachtigers.
Nadat haar vader en zus in Leiden verdronken bij een noodlottig ongeval, had Henriëtte weinig meer te zoeken in het dorp. In 1895 verhuisde ze met haar moeder naar Hilversum, een jaar later huwde ze de beeldhouwer Rik Roland Holst en Noordwijk zakte uit haar geheugen tot ze, na de Tweede Wereldoorlog, haar memoires optekende in Het vuur brandde voort.
Deze memoires is een van de titels die de bibliotheek uit de magazijnen heeft gehaald. Net als haar bundels Sonnetten en verzen in terzinen geschreven uit 1896 en Opwaartsche wegen uit 1907. Het bibliotheeklid met belangstelling kan ze lenen. Maar de boeken zien er zo oud, versleten en ook ongelezen uit dat je nauwelijks kan voorstellen dat iemand dat doet.
Dan liever de succesvolle biografie van Elsbeth Etty Liefde is heel het leven niet, die De Gouden Uil voor non-fictie won en herhaaldelijk is herdrukt. In dat boek, waarvan een aardige stapel beschikbaar is, maakt Etty duidelijk wáárom het werk van Roland Holst weinig de moeite waard is. Te veel van wat zij was een verwoording van haar socialistische idealen. Stond in het teken van haar politieke strijd.
Maar ook dat maakt weinig uit. Noordwijk koestert Henriëtte Roland Holst – of haar werk nu wordt gelezen of niet. De dichteres is, samen met Albert Verwey, Margriet de Moor en tegenwoordig Susan Smit, de literaire roem waarop de plaats kan bogen. Dat laten de Noordwijkers zich door niemand ontnemen. Integendeel: naast de expositie, komen er lezingen, een gedichtenwedstrijd en een app met een literaire rondwandeling.
De woonplaats is de laatste barrière tegen de definitieve vergetelheid.
(Eerder gepubliceerd op Knack.be, 16 nov 2012)
Zie bijvoorbeeld ook Hamme en Filip de Pillecyn.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten