Uitgeverij Eburon viert 30-jarig jubileum met ‘Het einde van ebooks’ (Boekblad)

Eburon bestond op 1 juli dertig jaar. De uitgeverij vierde dat met uitgave van Het einde van ebooks, waarin twintig visionairs vooruitkijken naar wat er na het digitale boek komt. Met de uitgeverij gaat het ondanks een ‘krap’ 2012 goed. Directeur Wiebe de Jager doet een stapje terug.

Eburon werd in 1983 opgericht door sociaalpsycholoog Willem de Laat. Omdat traditionele uitgeverijen geen interesse hadden in zijn proefschrift, waarvan hooguit een paar honderd exemplaren verkocht zouden kunnen worden, bracht hij het zelf op de markt. Toen collega’s aan de Erasmus Universiteit hetzelfde probleem hadden, besloot hij zijn opgebouwde expertise te verkopen. Wetenschappers kunnen sindsdien tegen betaling hun boek bij Eburon uitgeven.

Dertig jaar later werkt Eburon in Delft nog steeds voornamelijk in opdracht, vertelt Wiebe de Jager – sinds 2008 eigenaar van de uitgeverij. Het dienstenpakket is wel uitgebreid: Eburon maakt niet alleen boeken, maar ook apps en ebooks. De klanten zijn niet alleen maar wetenschappers, verbonden aan universiteiten en onderzoeksbureaus, maar bijvoorbeeld ook eigenaars van adviesbureaus die een managementboek willen uitbrengen. ‘Wel is het altijd vrij specialistische non-fictie,’ aldus De Jager.

In de loop van dertig jaar heeft het leveren van selfpublishingdiensten veel van zijn uniciteit verloren. Tot aan de lancering van Brave New Books vorige week zijn er veel concurrenten bijgekomen. ‘Nu lijkt het zelfs het leidend model geworden,’ grapt De Jager. Daar voegt hij – weer serieus – aan toe: ‘Van veel auteurs horen wij dat zij het fijn vinden dat bij ons iemand van begin tot eind meedenkt en –kijkt. Wij praten overal over mee. Dat is ons unique selling point.’

Er is ook veel veranderd. ‘Ooit was het drukwerk de grootste drempel om een boek uit te geven. Daar gingen veel kosten in zitten. Nu is drukwerk veel goedkoper: via POD kost het bijna niets. Veel eerder zijn prepress en marketing de drempel geworden. Ook zie je dat zo veel partijen met ebooks en POD bezig zijn, dat auteurs weer aandacht krijgen voor bijzonder uitgegeven papieren boeken. Bij ons beleeft het papieren boek momenteel een revival.’

Sinds De Jager Eburon overnam is de omzet met dertig procent gestegen. Met zes mede-werkers draait het bedrijf ‘tegen het miljoen euro’. Deels komt dat door een toename van het volume, deels doordat Eburon per project meer omzet: auteurs willen niet alleen maar een boek. Wel was 2012 ‘ook bij ons een krap jaar’. Dat komt deels door de crisis en toegenomen concurrentie, maar ook door een uitbreiding van het personeelsbestand en investeringen in eLinea van eReaders Groep (waarvan De Jager mede-oprichter is).

Mede door De Jagers persoonlijke inzet voor ebooks heeft Eburon de reputatie opgebouwd een voorloper te zijn op dit gebied. Toch loopt de digitale omzet terug: dat was vorig jaar vijf à zes procent, maar is nu drie procent. ‘Wij hebben ook het extra probleem dat non-fictie digitaal nog moeilijk is. Het omzetten is soms problematisch. Wel blijft de verkoop via het online kanaal groeien: tot zeventig procent nu. Vijftien procent van de verkoop loopt via onze eigen site.’

In het jubileumboek Het einde van ebooks, dat donderdag werd gepresenteerd in de Delftse bibliotheek DOK, geven twintig auteurs hun visie op wat er ná het digitale boek komt. Onder anderen CPNB-directeur Eppo van Nispen, Boekblad-hoofdredacteur Lucie Th. Vermij, uitgever Bob van Duuren, schrijfster Lulu Wang, directeur van museum Meermanno Maartje de Haan en Eburon-oprichter Willem de Laat hebben hier hun medewerking aan verleend.

De flaptekst van het jubileumboek licht toe: ‘In een tijdperk van streaming HD-video, cloud-based muziekdiensten en interactieve apps is het digitale boek technisch gezien een nog zeer embryonale ontwikkeling. Toch heeft het ebook in korte tijd voor veel verandering gezorgd en heeft de boekenbranche grote zorgen over de toekomst van het vak. Als het ebook al zoveel teweeg brengt, wat gaat de technisch volwassen versie van het ebook dan wel niet doen?’

De Jager zelf is blij met de bijdrage aan de discussie over de toekomst van het boekenvak die Eburon hiermee levert. ‘Dat er vanuit een genuanceerde blik naar het vraagstuk wordt gekeken, waarbij men verder gaat dan de vraag of de toekomst digitaal of fysiek zal zijn, helpt ons allemaal. Digitalisering heeft meer gevolgen dan alleen een product in digitale vorm. Het gaat ook over de verhouding met de lezer of de toegevoegde waarde van een uitgeverij. De teksten daarover helpen ons bij het bepalen van de strategie.’

Zelf zal hij zich daar minder intensief mee bemoeien. De Jager draagt na precies vijf jaar het directeurschap over aan uitgever Maarten Fraanje. ‘Ik begon bij het 25-jarig jubileum. Nu we deze week het 30-jarig jubileum hebben gevierd, voelt het alsof de cirkel rond is’, zegt hij. ‘Ik heb de afgelopen jaren veel geëxperimenteerd: soms met succes, soms wat minder. Ik wil nu mijn voelsprieten uitzetten om te kijken wat er nog meer te doen is.’ Ook doordat Eburon vorig jaar uitbreidde met uitgever Natasja Oosterloo heeft hij het gevoel ‘dat het team nu zonder mij kan’.

De Jager wordt in eerste instantie weer uitgever, met een dienstverband van zeventig procent. ‘Ik blijf me daarnaast bezig houden met van alles: nieuwe ontwikkelingen, bloggen, de marketing.’ Maar hij sluit niet uit dat hij zijn betrokkenheid verder terugschroeft. ‘Al blijf ik altijd betrokken bij Eburon: via een klein dienstverband of als commissaris. Dat wil ik ook heel graag: de uitgeverij voelt als familie, dat laat je niet los.’

Wat De Jager precies gaat doen, weet hij nog niet.  Wel zegt hij: ‘Ik vind de ontwikkelingen in het vak nog steeds hartstikke interessant. Het zou zonde zijn om er dan uit te stappen en de kennis en het netwerk dat ik heb opgebouwd, verloren te laten gaan. Maar dat kan vanaf meerdere plekken rond de vijver.’ Dus mogelijk ook een partij als Kobo of Google? ‘Wie weet. Ook dat soort partijen kijken met interesse naar het boekenvak. Maar er zijn geen concrete leads.’

(Eerder gepubliceerd op Boekblad.nl, 2 juli / 5 juli 2013)