Voor Gevaarlijke kennis kreeg Luuc Kooijmans een paar jaar geleden de Grote Geschiedenis Prijs. Terecht. De ondertitel ‘inzicht en angst in de dagen van Jan Swammerdam’ dekt de lading volkomen. Kooijmans biedt inzicht in de ontdekkingen van wetenschappers in de jaren 1660-1680 – de generatie die voor het eerst geen genoegen nam met het lezen van klassieke auteurs, maar zelf daadwerkelijk de natuur bestudeerde. En hij brengt de angst over die deze wetenschappers overviel omdat hun werk afbreuk zou doen aan de grootheid Gods en zelfs tot atheïsme kon leiden.
Zelden heb ik een historisch, wetenschappelijk werk met zulke rode oortjes gelezen. In heldere en precieze bewoordingen beschrijft Kooijmans simpelweg stap voor stap wat zijn hoofdpersonen Jan Swammerdam, Niels Stensen, Marcello Malpighi en anderen meemaken. Wat ze ontdekken, wat ze in hun brieven schrijven, waarheen ze op reis gaan et cetera. Maar door dat slechts af en toe in perspectief te plaatsen, verlies je nooit het besef dat ze frontsoldaten zijn in de strijd om de vooruitgang van kennis. Voel je iedere keer weer hoe opwindend en spannend hun ontdekkingen moeten zijn geweest. Ontdekkingen als die van spermatozoïden dankzij nog betere microscopen.
Kooijmans opvolger Het orakel mist uit de aard van het genre diezelfde spanning . Het is een biografie. Kooijmans beschrijft even helder het leven en denken van de grote Leidse geneeskundige Herman Boerhaave, maar bij gebrek aan een tegenkracht in diens leven, is het ook niet meer dan dat. De in armoedige omstandigheden opgegroeide Boerhaave toont veel ijver, wordt uiteindelijk hoogleraar en verovert dankzij zijn heldere denkkracht en uitmuntende didactische gaven groot aanzien in heel Europa. Dat is alleen maar een bewonderenswaardig verhaal – geen spannend verhaal.
Luuc Kooijmans, Gevaarlijke kennis. Inzicht en angst in de dagen van Jan Swammerdam, Bert Bakker, 2007
Luuc Kooijmans, Het orakel. De man die de geneeskunde opnieuw uitvond: Herman Boerhaave (1668-1738), Balans, 2011
Zie ook:
Geen opmerkingen:
Een reactie posten