Uitgeverij De Bezige
Bij zet zijn voornaamste Nobelprijskandidaat Cees Nooteboom bij zijn tachtigste
verjaardag in het zonnetje. Met drie bijzondere uitgaven.
Hoeveel gelegenheden resteren Cees Nooteboom voor een
groot feest? ‘Theoretisch
bestaat de mogelijkheid dat ik [de Nobelprijs] krijg nog zolang ik leef – en
mijn moeder is zevenennegentig geworden, vertel ik er maar even bij.’ En: ‘Hugo
Claus heeft een keer gezegd dat ze hem alleen al uit humanitaire overwegingen
die Nobelprijs hadden moeten geven, en ik begrijp wel wat hij bedoelde. Eerst
schrijven ze dat je een grote kans maakt, en als de prijs vervolgens naar
iemand anders gaat, gaan ze er nog eens met veel leedvermaak overheen zeiken.’
Maar
waarom op de literaire prijs der prijzen wachten als de kans ‘uitermate gering’
is, zoals Nooteboom óók zegt – ‘al scoor je nog zo hoog bij de Engelsebookmakers’? Tijdens de grote vakantie vierde de schrijver in alle stilte zijn
tachtigste verjaardag. Maar zijn uitgeverij laat zich de kans niet ontnemen om
zijn bijzonderste auteur te fêteren. De Bezige Bij brengt maar liefst drie
gelegenheidsuitgaven op de markt. En ‘gelegenheidsuitgaven’ wil niet
zeggen: wat haastig bij elkaar gepende tekstjes, kaftje eromheen, klaar. Het
zijn stuk voor stuk kleinoden.
Een daarvan is de interviewbundel Met lopen nooit meer
opgehouden van Piet Piryns, waaruit bovenstaande citaten afkomstig zijn. De
tekst is een bewerking van verschillende interviews die de oud-medewerker van
Knack de schrijver in de loop van meer dan dertig jaar afnam. Nooteboom bleek
zo consistent in zijn opvattingen dat Piryns er moeiteloos een gesprek van kon
maken. En inderdaad: nergens krijg je de indruk dat uitspraken bijvoorbeeld begin
jaren tachtig, na verschijnen van de comeback-roman Rituelen, zijn gedaan.
In tachtig bladzijdes ontstaat zo een compleet beeld van
Nooteboom zoals hij zichzelf graag presenteert. Erudiet, nieuwsgierig en
openhartig zonder al te persoonlijk te worden. Hij is de bedachtzame man die
van een afstandje het woelen van de wereld bekijkt. Alleen als hij zich
gekleineerd voelt, bespeur je onder alle mildheid toch bitterheid. Wanneer hij
uithaalt naar journalisten die schrijven dat hij de Nobelprijs wéér niet heeft
gekregen. Of als weer eens wordt gememoreerd dat zijn vaderland zijn
uitzonderlijke talenten pas laat op waarde wist te schatten.
De mooiste verjaardagsuitgave is van Nooteboom zelf. Van
1976 tot 1990 verzorgde de schrijver in de Nederlandse glossy Avenue de
rubriek poëzie. Vijftien jaar lang had hij in het blad, waarvoor hij ook
reisverhalen schreef, iedere maand twee pagina’s om gedichten uit alle hoeken
van de wereld te publiceren, voorzien van een inleiding en soms ook door
hemzelf vertaald. Van Paul Celan, Fernando Pessoa en Ted Hughes tot onbekend
gebleven Nederlandstalige dichters als Aad Nicolaas en de huidige VFL-directeur
Koen Van Bockstal. Zeven keer plaatste hij gedichten van eigen hand.
De Bezige Bij heeft al deze bijdragen nu bijeengebracht in
één rijke bloemlezing die Nootebooms indrukwekkende belezenheid en internationale
oriëntatie verraadt. In facsimile, waardoor de bijzondere, op de poëzie
geïnspireerde vormgeving behouden is gebleven. Volgens de inleiding heeft
Nooteboom in ‘Avenue’ ook veel nu beroemde dichters geïntroduceerd, maar dat is
dan weer moeilijk na te gaan. De datum waarop zijn bijdragen verschenen
ontbreekt. Je kan alleen afgaan op mededelingen van Nooteboom over uitgaven die
zijn verschenen.
Tot slot schreef Alberto Manguel een verjaardagsbrief aan
zijn goede vriend Nooteboom. De Argentijns-Canadese essayist zegt
behartigenswaardige dingen en is niet zuinig met zijn lof. Maar heel diep gaat
het niet. Zo verklaart hij Nootebooms aarzelende lof in eigen land uit zijn
neiging ‘een royaler, allesomvattend gezichtspunt’ te kiezen in plaats van ‘de
milde socioloog uit te hangen en in te spelen op couleur locale’. Hij heeft
‘altijd geweigerd met een vlak verhaal te komen over de geografische en
historische identiteit van [zijn] landgenoten’. Zou er werkelijk niets meer
over te zeggen zijn?
De drie uitgaven worden aanstaande zaterdag gepresenteerd
tijdens het verjaardagsfeest dat De Bezige Bij voor Nooteboom geeft in het
Amsterdamse Rijksmuseum. Zijn Engelse uitgever Christopher MacLehose houdt een
lofrede en de Friese zangere Nynke Laverman zingt de jarige auteur toe.
Afgelopen weekend sprak Nooteboom op de Nederlandse televisie al over zijn
jubileum. Die uitzending is hier terug te zien.
(Eerder gepubliceerd op Knack.be, 14 nov)
Zie ook:
Geen opmerkingen:
Een reactie posten