Eleanor Catton, 'De repetitie'

De repetitie van Eleanor Catton heb ik uit de bibliotheek gehaald. Voorin zit dus een kaartje bevestigd met bibliografische informatie – en een samenvatting van het boek in één zin. 'De verhouding tussen een leraar en een leerlinge op een middelbare school in Amerika krijgt een enorme nasleep.' Niet voor het eerst sloeg deze samenvatting hopeloos de plank mis.

Om te beginnen speelt De repetitie zich niet af in Amerika. Er wordt nergens een land of plaats genoemd, maar op grond van kleine aanwijzingen kun je afleiden dat het verhaal zich afspeelt in het Nieuw-Zeeland waar Catton deze roman schreef als afstudeerscriptie. Zo blijkt de zomervakantie samen te vallen met Kerstmis. Zoals gebruikelijk is op het Zuidelijk halfrond.

Wel draait het boek om een verhouding tussen een leraar en een leerlinge, maar zoals het hierboven wordt samengevat lijkt het een soort psychologisch drama. Dat is De repetitie allesbehalve. Dan is die ene zin op de Engelstalige Wikipedia-pagina accurater: 'Catton's 2008 debut novel (...) deals with reactions to an affair between a male teacher and a girl at his secondary school.'

Reflecties op – akkoord. Maar je vat de essentie van dit boek nog beter samen als je de titel metaforisch duidt. Je jeugd is bij Catton een repetitie voor het echte leven. Je oefent met liefde en seks om het daarna, als het voor het echt zal zijn, goed te kunnen doen. Terwijl de volwassenen in de roman oud, wijs en dor zijn geworden en terugverlangen naar die eerste keer toen alles nog zuiver en puur was.

Een repetitie wil ook zeggen: een oefening voor de rollen die je moet spelen in het leven. Iedereen ziet van jongs af aan op televisie en aan de grote mensen om zich heen hoe je hoort te gedragen in het leven. Ze krijgen sjablonen aangereikt, die ze zich eigen moeten maken. Maar hoe weet je dan welke gevoelens je aan het aanleren bent en welke echt zijn?

En zo kan ik nog even doorgaan. Het knappe van het intelligente, vernuftige, originele en ook nog eens schitterend geschreven De repetitie, dat vol prachtige zinnen staat, is dat je voortdurend wordt uitgedaagd om nieuwe gezichtspunten in te nemen – over de aard van de relatie tussen leraar en leerlinge, over de verhouding tussen jeugd en volwassenheid, over echt en nep, enzovoorts.

Ik las De repetitie uit een opflakkerende interesse in Nieuw-Zeeland én omdat Catton de Booker Prize won met haar tweede roman, The Luminaries. Het bleek een van de beste boeken te zijn die ik dit jaar las. Ik kijk dus erg uit naar de vertaling van The Luminaries, die komend voorjaar verschijnt. Al vormen de bijna 900 bladzijden eerlijk gezegd ook een barrière. Dat kost me verdorie tien dagen waarin ik niets anders kan lezen.