Herman
Koch was met zijn geschenk Makkelijk leven een volle week lang het boegbeeld van het Boekenvak. Hij kijkt met
genoegen terug op de intensieve tournee langs ontelbare boekhandels. Hij zou
dan ook geen nee zeggen als de CPNB hem nog eens vroeg.
Hoe was
de afgelopen week?
'Ik was
even in Zeeland om bij te komen. Ik dacht de hele Boekenweek dat ik niet moe
was, maar ik merkte dat ik de moeheid toch had uitgesteld. Het waren lange
nachten – met dromen waarin ik nog aan het signeren was. Komende week ga ik op
vakantie naar Frankrijk en Spanje.'
Het was dus een zware
Boekenweek?
'O, nee.
Dat viel me ontzettend mee. Je hoort weleens van schrijvers dat ze het
loodzwaar vonden, maar het waren gewoon lange, intensieve dagen waarin ik de
hele tijd mijn opgeruimde zelf heb gespeeld. Of nee: wás, want ik was het ook.'
Hoe kijk je terug op de
ervaring?
'Het was
heel plezierig. Je ziet het begin en het einde – gelukkig wel – en tussendoor
doe je gewoon wat je moet doen. Het was een beetje: het is dinsdag, dus dit zal
wel Utrecht zijn. Ik werd gereden door een heel aardige chauffeur, ook een
vriend van me, en hoe spijtig ik het ook vind om ergens mensen op me te moeten
laten wachten, het was niet mijn verantwoordelijkheid. Ik kon het allemaal van
me af laten glijden. Dan kun je wel zeggen: dan word je geleefd, maar het is
ook fijn dat er eens voor je wordt gezorgd. Het was als een volledig verzorgde
vakantie, waarin iemand anders uitzoekt welk kasteel je moet bezoeken en in
welk restaurant je 's avonds eet.'
De Boekenweek was een
vakantie?
'Ja, van
het schrijven. Normaal, als ik aan het werk ben, heb ik van die momenten dat ik
tegen mezelf moet zeggen: goh, tien uur alweer, zou je beter niet eens
beginnen. Dat hoefde eventjes niet. Ik hoefde alleen maar zo goed mogelijk de
publieke figuur de schrijver Herman Koch te spelen.'
Wat was het hoogtepunt?
'Moeilijk
om te zeggen. Voor je het weet zeggen anderen: maar dat optreden was toch ook
een hoogtepunt? Nou, vooruit: in boekhandel Van Piere in Eindhoven werd
geïnterviewd door twee scholieren van vijftien, zestien en zat de zaal – ik
schat meer dan tweehonderd mensen – ook vol scholieren. Zij deden dat zó
enthousiast dat die vonk oversloeg op alle aanwezigen. Daar kreeg ik een heel
goed humeur van. En al die scholieren deden dat niet omdat ze er punten mee
konden verdienen of vrij van school voor kregen. Hoopgevend.'
Hoe was in het algemeen de
ontvangst in de boekhandel?
'Geweldig,
prima, nergens heb ik iets raars meegemaakt. Soms stonden er al wat mensen,
soms stond er al een rij tot buiten. In dat laatste geval dacht ik: oké, we
gaan er weer vol tegenaan. Boekhandelaren zijn altijd geneigd zich te
verontschuldigen als er niet zo veel mensen zijn. Dan ligt het aan het weer –
je kent de bekende argumenten. Maar ik vind het eigenlijk lekker als er in
een uur maar een paar mensen zijn. Dan heb ik ook tijd om praatjes te maken met
lezers en de mensen van de boekhandel. Over het algemeen waren dat de
signeersessies die op een werkdag om 12 uur 's middags plaatsvonden.'
Die optredens moet de CPNB
dus niet schrappen?
'Van mij
niet. Ik vond dat juist de meest ontspannen optredens. Al hoor je wel eens de
boekhandelaar klagen: sorry dat er niet zo veel mensen zijn, maar ja, het zijn
altijd dezelfde boekhandels die de zaterdagen en de koopavonden krijgen. Zei ik
wel eens? Ik hoorde dat regelmatig.'
David Van Reybrouck, auteur
van het essay vorig jaar, schreef na afloop op Facebook tijdens de Boekenweek
'diep onder de indruk [te zijn] gekomen van de energie, de toewijding, de
vindingrijkheid en ja, de persoonlijkheid van veel boekhandelaren'. Heb jij
soortgelijke inzichten opgedaan?
'Daarvoor
ken ik de boekhandels te goed. Meestal zei men dingen als: Je was hier ook in
2014, weet je nog? Ik kom graag in boekhandels, dat is na de Boekenweek niet
veranderd.'
De tour langs boekhandels
is opgesteld door de CPNB. Twee optredens stonden daarop op jouw verzoek:
Linnaeus in Amsterdam, je buurtboekhandel, en PassaPorta in België. Hoe waren
die?
'Bij
Linneaus waren veel mensen die ik ken – echt of van gezicht. Dat maakte het een
ontspannen thuiswedstrijd. En op PassaPorta werd ik, samen met Connie Palmen,
anderhalf uur geïnterviewd voor een zaal van 1250 of misschien wel 1500 mensen.
Dat was ook bijzonder. Samen met het optreden in Nijmegen, waar 1400 mensen
waren, was dat het grootste publiek.'
Merkte je desalniettemin
dat de Boekenweek in Vlaanderen minder leeft?
'Dat weet
ik niet. Ik was er alleen voor dat optreden in Brussel. Maar blijkbaar niet.
Het was echt alleen Connie en ik waarvoor de zaal volliep.'
Boekhandels zeiden dat het
succes van de Boekenweek dit jaar vooral te danken was aan jou en Connie
Palmen, omdat het thema niet veel losmaakte en er geen echt grote bestsellers
waren. Merkte je daar iets van? Van het commercieel belang dat jij voor hen betekent?
'Meestal
werd daar inderdaad tussen neus en lippen iets over gezegd. Dat ze blij waren
met de gezamenlijke keuze, dat ze verwachtten dat de week goed ging lopen.
Zonder dat ik daarmee wil suggereren dat ze dat niet vonden van schrijvers die
het in vorige jaren deden. Het gaat erom dat de keuze van mij en Connie hen
optimistisch stemde.'
Deed het geschenk ook de
verkoop van jouw werk goed?
'Zeker.
Het verbaasde me niet dat De greppel,
dat nog maar van november is, steeg in de Bestseller 60 en Het diner en Zomerhuis met
zwembad weer in die lijst verschenen. Veel mensen kochten De greppel erbij of een ander, ouder
boek. Al waren er natuurlijk ook mensen die een ander boek kochten en daarna
het geschenk dat ze erbij kregen door mij lieten signeren. Als je naar de
oplage kijkt of alleen al het aantal mensen dat met het geschenk de trein nam,
kan het niet anders of dat zijn lezers die mijn werk nog niet kennen.
Toekomstige lezers van mij misschien wel, als het geschenk hen bevalt.'
Hoe was de begeleiding van
de CPNB tijdens de week?
'Hartstikke
goed. Er was altijd iemand bij, regelmatig gingen we samen uit eten. Heel fijn
als je dan in Groningen bent en iemand kan zeggen: ik weet nog een goed
restaurant in Haren. Zaten we daar op een mooie plek aan een meer.'
Dus net als Connie Palmen,
die in 1999 al het geschenk had geschreven, zou jij het graag nog een keer doen
– maar dan als auteur van het Boekenweekessay.
'Als ze
me over een jaar of vijf willen vragen, mag dat zeker. Ik ben alleen niet zo'n
essayschrijver. Maar waarom niet? Het schema van de essayauteur is ook véél
rustiger. Wel zo prettig. Toch.'
(Eerder gepubliceerd op Boekblad.nl, 9 apr)
Zie ook: