Hebban moet blijven bestaan en groeien. In het belang van het hele boekenvak, vindt Libris Blz. die daarom een strategische samenwerking is aangegaan met de grootste Nederlandstalige lezerscommunity. 'De Reading Challenge van Hebban bleek veel meer traffic naar de boekhandel op te leveren dan we hadden ingeschat.'
Een online platform verbindt zich natuurlijk het liefst met een andere online speler. Toch? Zo niet Hebban. De Nederlandstalige lezerscommunity met bijna 170.000 leden en ruim een half miljoen bezoekers per maand heeft een voorliefde voor de fysieke boekhandel. 'Onze gebruikers klikken niet massaal door om een boek te kopen', verklaart hoofdredacteur Sander Verheijen. 'Een groot deel heeft een voorliefde voor mooie boekhandels.'
Dat is geen natte vingerwerk, bezweert hij. Dat blijkt uit de enquêtes die Hebban onder leden heeft uitgevoerd. 'Hoe kom je aan je boeken? Ze lenen van de bibliotheek of gaan naar goedkope boekenbeurzen. En natuurlijk drukten sommigen op de verkoopknoop van webwinkels – we haalden vanaf het begin inkomsten uit affiliatie-programma's. Maar: meer dan 60% zegt haar boeken veelal in de lokale boekwinkel te kopen.'
Daarom heeft Hebban nu een strategische samenwerkingsovereenkomst getekend met Libris Blz. Bestaande gezamenlijke projecten die de afgelopen twee jaar zijn opgezet, worden uitgebouwd. Nieuwe, nog te bedenken projecten zullen worden geïnitieerd. Libris steekt een niet gespecifieerd bedrag in de site. Hebban zet de Libris-site exclusief achter de bestelknop. De content kan in de toekomst ook door Libris worden gebruikt.
'Wij begonnen twee jaar geleden te flirten met elkaar', vertelt Libris Blz.-directeur Caroline Damwijk. 'Wij vonden in Sander iemand die veel passie voor boeken heeft, creatief is en die houdt van doen. Want je kunt marktonderzoeken doen en businessplannen opstellen, maar veel liever heb je een leuk gesprek van een uur om dan gewoon enthousiast iets te proberen. Dat kan met hem. Dus we werden verliefd en zijn nu in het huwelijksbootje gestapt.'
Hebban, van start gegaan in 2014, heeft ondertussen een lange geschiedenis in het ondersteunen van de fysieke boekhandel. Al snel was er een boekverkoperspanel. Vanaf april 2016 waren onder andere Paagman, De Bilthovense Boekhandel en Scheltema Boekhandel van de maand. Het idee was: alle bestellingen via Hebban worden doorgeleid naar de boekwinkel in ruil voor aandacht voor de community op de winkelvloer.
Dat concept heeft het amper een half jaar volgehouden. 'Het werkte niet', zegt Verheijen. 'Iedereen zei meteen: "Heel leuk". Maar niemand had tijd om er echt iets mee te doen. Ik begrijp dat wel: in de boekhandel gaat het maar door, iedere dag zijn er nieuwe uitdagingen. Bovendien was het onlinekanaal bij veel boekhandelaren – drie jaar geleden meer dan nu – een ondergeschoven kindje. Online kwam achteraan.'
Daarop kwam Libris Blz. in beeld. In plaats van eerst een concept voor samenwerking op te stellen, deden beide partijen enkele projecten. Een voorbeeld is de Reading Challenge die Hebban al enkele jaren organiseert als een van de vormen die de community heeft bedacht om haar leden aan te zetten om meer te lezen. Leden kunnen de challenge naar eigen wens invullen, maar door het openbare karakter, werkt de uitdaging stimulerend.
'Om de fysieke boekhandel erbij te betrekken', vertelt marketingmanager Marcel de Groot van Libris Blz., 'heeft Hebban in 2018 een paspoort gemaakt. Die was digitaal beschikbaar op de site en in de app. Wie hem fysiek wilde, kon hem in de winkel ophalen. Dat bleek veel meer traffic naar de boekhandel op te leveren dan we hadden ingeschat. Iedereen had er 100 gekregen, maar we moesten bijdrukken. Dit jaar zijn er daarom 250 per winkel verspreid.'
Zo is er meer. Op Bookstore Day vorig jaar kregen een aantal Hebban-leden een bedrag om hun favoriete speciale uitgaven of dagdeals bij hun lokale boekhandels te halen – in ruil voor een verslag op Hebban. En samen met de Libris Literatuurprijs organiseerde de community leesclubs rond de genomineerde boeken. 'Daar deden vorig jaar maar liefst 450 leesclubs aan mee, waaronder meer dan 30% van jongeren', zegt Damwijk.
Ook succesvol was het afdrukken van de Hebban 1000 – de vorig jaar samengestelde lijst van 'de duizend mooiste boeken aller tijden' – in nummer 4 van het Libris-magazine Vol van boeken. Opnieuw in de vorm van een afvinklijst. 'Het was opmerkelijk om te zien hoeveel mensen die wilde hebben en vervolgens op sociale media deelden hoeveel zij er van die lijst hadden gelezen', zegt De Groot. 'Het maakte echt heel veel los.'
De samenwerking tussen beide partijen werkt zo goed, denken de betrokkenen, omdat Hebban en Libris Blz. allebei het lezen willen bevorderen, zonder onderscheid in genres of doelgroepen, maar daar een ander doel bij hebben. Hebban wil een community opbouwen: een inspirerende plek waar mensen over boeken kunnen praten. Libris Blz. wil boeken verkopen. Ze zitten op geen enkele manier in elkaars vaarwater.
Voor Hebban is het belangrijk om de samenwerking te formaliseren in hun streven om 'op eigen benen te kunnen staan', zoals Verheijen het formuleert. De site is, mede door overname van Crimezone.nl, met het fortuin van Cees Wessels (de investeerder achter Overamstel) snel gegroeid tot een grote lezersommunity voor alle denkbare genres. Uit liefde voor het boek legt hij nog steeds elk jaar geld bij, maar het is de bedoeling dat Hebban op termijn zwarte cijfers schrijft.
Als eerste stap is de zes man sterke redactie van Hebban verhuisd van het Overamstelkantoor naar een eigen plek in Hoofddorp. 'We waren vanaf het begin onafhankelijk, maar zo is dat voor iedereen duidelijker. Het was altijd lastig uit te leggen aan uitgevers. Met de bijdrage van Libris Blz. zetten we een goede stap richting gezonde exploitatie. De samenwerking zal ons bereik vergroten, en dan ook meer adverteerders trekken.'
Al is het zoeken naar een goede balans, voegt hij daar direct aan toe. De huidige ervaring van gebruikers moet niet worden verstoord omdat ze voortdurend worden geconfronteerd met reclame – noch van uitgevers noch van Libris Blz.. Het is evenmin de bedoeling dat Hebban de uitstraling krijgt van Libris Blz-vehikel. 'We houden daarom de e-boekprijsvergelijker waarin alle bekende retailers aan mee kunnen doen. Omdat die prijzen kúnnen verschillen. En om te laten zien: we blijven onafhankelijk.'
Voor Libris Blz. past de samenwerking in de integratie van offline en online, waarover de organisatie in het vorige nummer van Boekblad magazinevertelde. Via Hebban krijgt het – op een nog uit te werken manier – toegang tot content, zoals inmiddels zo'n anderhalf miljoen reviews, waarmee het de eigen website en app kan verrijken. Vergelijk het met de strategie van Athenaeum Boekhandel om een inhoudelijke webwinkel te bieden.
'De samenwerking verbreedt ook de markt', zegt De Groot. 'De topboeken bij Hebban zijn niet hetzelfde als de topboeken bij Libris-boekhandels – al schurkt het, zeker in de lagere regionen, tegen elkaar aan. Opstaanvan Jackie van Laren won de Hebban Award 2017 voor beste roman. Dat was niet het populairste boek in onze winkels. Maar door de samenwerking zagen we de verkoop van titels in dit genre wel groeien.'
Libris Blz. betaalt de samenwerking uit het reguliere marketingbudget. 'Het is ook net zoiets als onze samenwerking met de Persgroep. Alleen weten we nu dat de – ondertussen behoorlijk grote – doelgroep is geïnteresseerd in boeken. Dat is anders bij een actie met Algemeen Dagblad. Sterker: Hebban heeft precies de doelgroep die je wil hebben. En je kunt beter meten wat het oplevert, als je aanzet om iets op te halen in de winkel.'
De Groot zegt dat niet voor niets. De samenwerking is namelijk nadrukkelijk niet exclusief. 'Wij duiken in een gat omdat we vinden dat er iets ontbreekt wat voor het hele boekenvak belangrijk is. Dat geldt voor Kinderboekenpodium en Bookstore Day, maar ook voor Hebban. Maar daar mogen zo veel mogelijk partijen bij aanhaken. De organisatie van ons overnemen mag ook. Als de CPNB Bookstore Day wil organiseren: prima.'
Zo vindt Libris Blz. het 'cruciaal' dat een Nederlandse versie van Goodreads blijft bestaan. Als een partij als Audax of Bruna of onafhankelijke boekhandels een soortgelijke samenwerking willen met Hebban, is dat alleen maar goed. 'Wij zouden dat zelfs aanmoedigen. We zijn alleen maar de enige partij achter de bestelknop van Hebban omdat je niet wil dat anderen gratis krijgen waar wij voor betalen.'
Wat beide partijen nog meer samen gaan doen, is niet op voorhand te zeggen. Ze gaan door op de ingeslagen weg. Dus: experimenterend, pionierend. Ze werken idee voor idee uit en kijken steeds wat werkt, wat niet werkt, en hoe een project eventueel kan worden bijgesteld. Maar dát er genoeg ideeën zijn, is duidelijk. De nauwere betrokkenheid van Libris Blz. bij de Week van het Luisterboek was maar één voorbeeld. Inzet voor de Hebban Debuutprijs is een ander.
'Je kan ook nadenken over de integratie van apps', vertelt Damwijk. 'Er is een Libris-app, een Readr-app, een Hebban-app, een Hebban Luisterboeken-app – en meer. Al die apps nemen plaats in op de telefoon van de klant, terwijl hij ze misschien een keer in de paar maanden opent. Waarom dat allemaal niet samenbrengen tot één app op de telefoon van de klant die hij een paar keer per maand opent? Het is in ieder geval het onderzoeken waard.'
In ieder geval wil Libris de content van Hebban inzetten. 'Je kunt alleen niet zomaar alle reviews integreren in onze webwinkel', zegt De Groot. 'Hebban is sterk in zeg maar verhalende literatuur. Wij verkopen echter ook kinderboeken en allerlei non-fictie, waarvoor Hebban heel wat minder reviews heeft. Voor een gebruiker zal het vreemd zijn dat als de ene soort reviews anders is dan een ander soort review.'
Maar dat de content van Hebban marktwaarde heeft, is zeker, valt Verheijen bij. 'Dat bleek uit het – papieren – Thriller Magazine dat we begin dit jaar maakte. Het was een experiment dat we nooit hadden kunnen financieren als we niet op voorhand wisten dat Libris een deel van de oplage zou afnemen. Zonder de boekhandel als kanaal hadden we het ook niet goed kunnen verkopen. Maar daar bleek wel degelijk belangstelling voor te zijn.'
Ook op individueel niveau kunnen boekverkopers profiteren. Verheijen maakt daar nog een brochure voor de Libris Blz.-winkeliers. 'Ze kunnen een reputatie verwerven als betrouwbare boekentipper. Er zijn al een aantal die dat doen, zoals Anouk van der Zee [van Bek in Veghel, dat wel per 1 juni stopt, md], die regelmatig columns voor de site verzorgt. Dat vergroot de klantentrouw van Hebban-leden die in de buurt wonen. Het kost moeite, absoluut, maar het betaalt zich zeker uit.'
'Denk ook aan leesclubs', vult Damwijk aan. 'Al die lezers die elkaar op Hebban hebben leren kennen, willen elkaar op een gegeven moment ook wel eens in het echt ontmoeten. Dan hebben de boekhandels daar de ideale ruimte voor. Het zijn kleine dingen, het is niets revolutionairs. Maar al die kleine dingen bij elkaar helpen de boekhandel wel om lokaal zichtbaarder te worden en te blijven en zo te overleven.'
(Eerder verschenen in Boekblad magazine, mei 2019)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten