zondag 15 december 2019

Drie jaar geleden kocht Paul Vigeveno, organisator van reizen via Voyage & Culture, de Amsterdamse reisboekhandel Pied à Terre. Per 1 januari verkoopt hij de speciaalzaak door aan Scheltema.

Hoe was uw week?
'Tumultueus. Deze week [= inmiddels vorige week] tekenden wij officieel de overdracht van Pied à Terre aan Scheltema. En dus verstuurden Novamedia, het moederbedrijf van Scheltema, en wij het persbericht, lieten we het onze officiële relaties weten, mailden we onze achterban. Tot mijn verbazing leidde dat tot veel telefoontjes, ook van mensen die ik al een tijd niet had gezien. Naarmate je een persoonlijker band hebt met mensen, duurden de gesprekken langer. Tegen iemand als Fik Meijer, met wie ik al zó lang samenwerk, zeg je niet snel: "Ik verkoop de winkel" – en klaar.

Werd u niet moe om voortdurend hetzelfde verhaal te vertellen?
'Nee hoor. Ik vind het vooral belangrijk om voor zo iets echt de tijd te nemen. Als ik lang met iemand samenwerk en we daarom afhankelijk van elkaar zijn, is het essentieel dat die persoon precies weet hoe het in elkaar zit. Ik wil niet dat er verkeerde verhalen de wereld in komen.'

Hoe reageerde iedereen?
'"Ik had het wel verwacht." Dat hoorde ik veel.'

O ja? Dat suggereert dat het niet zo goed ging met Pied à Terre.
'Het gaat best goed met de winkel. Alleen: er speelt een aantal economische ontwikkelingen. Ten eerste zijn de huren in Amsterdam dramatisch. Veel hoger dan het landelijke gemiddelde. Als je bedenkt hoeveel Michelin-kaarten je moet verkopen om terug te verdienen wat wij moeten betalen. Ten tweede kun je een winkel van 485m2 niet in je uppie doen. Ook omdat we specialistische kennis nodig hebben, hadden we zeven, acht fulltime-krachten. Op de lange termijn wegen die kosten zwaar. Aan de andere kant staat de vraag onder druk. Als ik in Boekbladlees dat het instellen van gratis roaming in Europa zo'n invloed heeft op de omzet van ANWB – ik had me niet eens gerealiseerd dat zo iets kleins zo'n enorm effect kan hebben. Tegen die achtergrond was het beste om nu, vanuit een positie van kracht, te zoeken naar een grotere partij die een beroemde, specialistische boekhandel als Pied à Terre binnenboord wil halen.'

U bent bewust op zoek gegaan naar een grotere partner?
'Natuurlijk heb ik eerst met allerlei mensen gesproken. Zo gaat dat in de snuffelfase. Maar al gauw bleek dat kleinere organisaties niet de financiële draagkracht hebben voor zo'n overname. Novamedia heeft die wel, en investeert bovendien uit ideële motieven in het boekenvak. Zij vinden de rol van lezen en boeken belangrijker dan puur winst maken. In gesprekken heb ik de kracht van het bedrijf kunnen merken. En deze week nogmaals aan de power waarmee zij hun marketing kunnen inzetten.'

Aan de andere kant: willen klanten van een gespecialiseerde boekhandel, met zijn heel eigen sfeer, wel naar een grotere, algemenere en daardoor anoniemere winkel?
'Het uitgangspunt is daarom om de sfeer en kennis van Pied à Terre zo veel mogelijk te behouden. Het wordt een shop-in-shop met een eigen identiteit. Dat blijkt uit de naam: Scheltema-Pied à Terre. Ons uithangbord komt daar te hangen: een omgekeerd café-ding met een wereldbol in het midden. Er gaan twee mensen mee, om de continuïteit qua kennis te waarborgen. En Scheltema heeft een aanzienlijk deel van het assortiment overgenomen. De winkel heeft straks misschien niet vier, vijf wandelseries compleet. Er zal een zekere voorselectie plaatsvinden. Maar de reisafdeling, straks twee keer zo groot als de huidige reisafdeling van Scheltema, heeft wél een veel groter assortiment dan een gemiddelde boekhandel. Dus niet alleen de Lonely Planet en ANWB-gidsen, maar ook bijvoorbeeld de Cicerone-gidsen: echt bijbeltjes voor de liefhebber. Nergens in Amsterdam vind je zoveel bij elkaar. En niet te vergeten: de mogelijkheid om kaarten te printen blijft behouden. Zo kun je op iedere gewenste schaal een kaart laten maken met jouw vakantiehuis precies in het midden.'

Stanley & Livingstone maakt precies dezelfde beweging als Pied à Terre. Wat betekent dat?
'Dat is opmerkelijk. Ik hoorde dat pas donderdagavond. Er blijft nu nog maar een gespecialiseerde reisboekhandel over: De Zwerver in Groningen. Dat is de enige organisatie die al vroeg heeft ingezet op internet. Dat is een wijs besluit geweest.'

U heeft ook geïnvesteerd in een nieuwe webshop van Pied à Terre.
'En die voldoet qua vormgeving en omzet aan onze verwachtingen. We zijn ook nog bezig om te kijken hoe die voortgezet kan worden. Maar ja: de online omzet schiet niet opeens naar 50%. Dat zou te optimistisch zijn. Die omzet is nu 20%. En dat is wel iets anders dan de online omzet van De Zwerver, die al midden jaren negentig in internet heeft geïnvesteerd en een heel net van affiliates daaromheen heeft gespannen. Dat haal je niet zomaar in.'

Met de verkoop komt een einde van drie jaar in het boekenvak. Hoe kijkt u daarop terug?
'Het was een ongelooflijk enerverende periode, waarin ik veel heb geleerd. Maar ik heb ook ontdekt dat ik minder een winkelman ben dan ik dacht. Altijd als ik in een vreemde stad ben, is het eerste wat ik doe een boekenzaak opzoeken. Winkels als Daunt Bookshop in Londen, prachtige tempels zijn dat. Het leek me geweldig met de synergie van boekverkoop, activiteiten in de winkel en reizen organiseren zelf zoiets uit te bouwen. Maar het kost bijzonder veel tijd om dat op een sprankelende manier te doen. Je moet er fulltime mee bezig zijn. Nu vind ik het niet erg om hard te werken. Ik ben ook energieker dan veel leeftijdsgenoten om me heen. Ik ben met mijn 66 jaar alleen niet meer zo piepjong dat ik én reizen wil blijven organiseren én die energie in de winkel kan steken.'

Dan blijft de vraag waarom u er dan voor kiest om door te gaan met reizen organiseren.
'Misschien is het de verslaving van het reizen? Ik was anderhalve week geleden in Washington om voor NRC Handelsblad een reis op te zetten rond de presidentsverkiezingen. Je probeert dan bij denktanks binnen te komen, gaat bij de ambassade langs, bezoekt de Wereldbank, spreekt met de correspondent van de krant. Dat vind ik zó leuk en spannend.'

Een reisboekhandelaar werkt om zijn klanten op reis te kunnen sturen. Maar u prefereert werk waarbij u zelf op reis kunt?
'Precies, dat is het. Een boekhandel runnen is toch ook een geregeld leven. Ik hou van het avontuurlijk ongeregelde, dat je – om een reis op te zetten – vier dagen ergens heen gaat, bij organisaties probeert binnen te komen, met mensen contact legt.'

Tot slot: wat gaat u vandaag doen?
'Ik vertrek straks naar Schiphol. Ik ga voor een klant een reis opzetten in Cyprus. Een reis met een aantal culturele aspecten, maar het wordt ook een reis met een politiek-historische dimensie, die dus aandacht besteedt aan de Turkse inval van 1974 en de gevolgen daarvan. Dat vind ik – historicus van opleiding – altijd het leukste: geschiedenis laten doceren op locatie, met de bus als rijdende collegezaal en de plek zelf het verhaal laten doen.'
(Eerder gepubliceerd op Boekblad.nl, 8 dec)

Geen opmerkingen: