zondag 22 januari 2012

Het ISTC-nummer: ‘Super-ISBN’ koppelt verschillende edities van zelfde werk (Boekblad)

Uitgeverijen kunnen vanaf nu het ISTC-nummer aanvragen. Dit ‘Super-ISBN’ koppelt verschillende edities van hetzelfde werk. Het voorkomt nee-verkoop – zeker wanneer het aantal edities in dit digitale tijdperk verder blijft groeien.


Stel: een klant zoekt in een boekhandel tevergeefs naar een boek. De boekverkoper kijkt in het systeem en ziet dat de pocket – de meest recente editie die hij zich kan herinneren – is uitverkocht. Helaas. Maar wat als hij in het systeem direct alle andere edities van hetzelfde boek terugvindt? Dus ook de filmeditie (onder de afwijkende titel van de film), het e-boek en de grootletterversie. Grote kans dat een van die edities nog wel te krijgen is. Zo kan de klant het boek toch aanschaffen.

Het ISTC-nummer dat nu wordt geïntroduceerd in Nederland en Vlaanderen, maakt dat mogelijk. ISTC staat voor International Standard Text Code en koppelt alle versies van een en hetzelfde werk. Dat zijn er tegenwoordig veel. Dertig jaar geleden waren er hooguit een handvol verschillende edities van een bestseller, van Kluuns Komt een vrouw bij de dokter zijn het er al meer dan tien: de 10 euro-editie, de gebonden editie, de makkelijk-lezeneditie, de jubileumeditie, de filmeditie, enzovoort. In de Engelse taal kan het aantal uitgaven door de verschillende uitgaven per land zelfs oplopen tot een veelvoud daarvan.

Het ‘super-ISBN’ biedt meer voordelen dan alleen het voorkomen van een onterechte nee-verkoop. Uitgevers kunnen beter analyseren hoe goed een boek verkoopt dat tegelijkertijd in meerdere uitvoeringen op de markt is. Het is goed denkbaar dat GfK in de toekomst niet alleen het materiaal levert voor de Bestseller 60 op ISBN-niveau, waarin regelmatig tegelijkertijd de paperback en de gebonden uitgave van een goedlopend boek staan, maar ook een Bestseller 60 op ISTC-niveau.

Ook stelt de code uitgevers in staat nieuwe businessmodellen uit te proberen in het digitale tijdperk, vertelt de Britse senior manager Julian Sowa van Nielsen voor registratiediensten zoals ISTC. ‘Als een uitgever een teaser van een e-boek wil verkopen of dit boek opdeelt in aparte hoofdstukken en die los verkoopt of via een abonnementenmodel, dan moeten al die verschillende mogelijkheden een aparte code hebben. De ISTC-code houdt ze vervolgens bij elkaar.’


Meta4Books

De geschiedenis van de International Standard Text Code gaat terug tot voor de eeuwwisseling. Het duurde echter tot 2009 voor de standaard was beschreven en goedgekeurd door de International Organization for Standardization. Vlak daarvoor hadden de bibliografische bureaus Nielsen en Bowker samen met de internationale auteursrechtelijke federaties IFRRO en CISAC het internationale ISTC-agentschap opgericht. Inmiddels zijn er tien lokale agentschappen. Meta4Books, het vroegere Boekenbank, is al een jaar geleden erkend als agent voor Nederland en Vlaanderen. Bureau ISBN is dat onlangs voor Nederland.

‘Wij kwamen met het ISTC-agentschap in aanraking via Arrow Plus’, legt directeur Jef Maes van de stichting Meta4Books. ‘Dit is een Europees project om wezenwerken te digitaliseren, gedragen door nationale bibliotheken zoals in Nederland de KB. Om de rechthebbenden te kunnen achterhalen wordt niet uitgegaan van een boek, maar van het werk dat diverse verschijningsvormen kan hebben gekend. Ook daarvoor is het ISTC-nummer van belang.’

De code bestaat uit zestien letters en cijfers. Bijvoorbeeld: A08 2012 12B4A105 7. De eerste drie tekens verwijzen naar het agentschap dat het nummer uitgeeft. Voor Meta4Books is dat A08. Daarna volgt het jaartal van uitgave: 2012. Vervolgens komen acht tekens die de unieke code van het werk bepalen. Omdat deze automatisch wordt gegenereerd door het ISTC Agentschap, kunnen uitgevers niet, zoals bij ISBN’s, van tevoren een lijst krijgen. Tot slot volgt een controlegetal.

Vooralsnog is het nummer nog maar weinig te vinden in boeken. Wie bijvoorbeeld online in de database van het internationaal agentschap zoekt op ‘war’ vindt niet meer dan negentig Engelstalige en 29 Duitstalige titels. De meeste zijn recente uitgaven, een enkel nummer verwijst naar een titel uit de backlist. The Red Badge of Courage. An episode of the American Civil War van Stephen Crane (A03 2010 0000008E 4) dateert zelfs van 1895.

‘Volgens mij doet nog geen enkel agentschap iets met de ISTC-nummers’, zegt Sowa van Nielsen dat bijna twee jaar geleden begon met het uitgeven van nummers. ‘Een klein aantal uitgevers registreert nummers. Wij wachten tot we voldoende coverage hebben voor we ermee naar buiten treden. Daarmee zitten we in de kip en het ei-spagaat. De uitgevers maken het aanvragen van nummers pas een prioriteit als ze direct voordeel zien. Maar dat zien ze pas als wij voldoende nummers hebben.’


Voordeel

In Nederland en Vlaanderen zou dat wel eens anders kunnen lopen. Meta4Books begint deze maand met het toekennen van ISTC-nummers. Bureau ISBN volgt niet veel later. En uiterlijk in maart wil Centraal Boekhuis de mogelijkheid hebben gerealiseerd om het nummer in CB Online op te nemen. Uitgevers die de moeite nemen werken te registreren zullen dan direct het potentiële voordeel kunnen genieten zoals beschreven in de eerste alinea van dit stuk.

‘Tegelijk met de bouw van het Digitaal Platform wordt het titelbestand verbeterd’, legt manager digitale diensten Mathijs Suidman van CB uit. ‘Technisch staat dat er los van, maar strategisch is het wel van groot belang. De titelinformatie is dé verkoopkans voor digitale boeken, die immers niet in de winkel liggen. Daarom leggen we een koppeling met de KB en onderzoeksbureau van bibliotheken OCLC om de auteursnamen consistent te krijgen en aan te vullen. Daarom leggen we een koppeling met de ISTC-databank.’

Uitgevers kost het in 2012 bovendien niets om ISTC-nummers aan te vragen voor de gehele backlist én nieuwe titels. Het eerste jaar betalen de Vlaamse Uitgeversvereniging en de Groep Algemene Uitgevers een eenmalige bijdrage van 3800 euro om hun leden gratis nummers te laten aanvragen. Daarvoor geldt een maximum van 4000 titels per uitgeverij. Vanaf 1 januari 2013 vraagt Meta4Books – aan leden van Boek.be en NUV – 2000 euro voor toekenning aan een volledig fonds en 10 euro per titel (exclusief btw).

‘De GAU heeft met dit voorstel ingestemd om een inhaalslag te kunnen maken’, zegt secretaris Paula Vrolijk van de GAU. ‘Wij willen dat de markt heel snel vertrouwd raakt met ISTC-codes. Als we ervoor zouden kiezen om alleen voor nieuwe titels een ISTC code in omloop te brengen, dan duurt het langer voordat de code effectief gebruikt zal worden in het vak. We zien een groot voordeel in het gebruik van de code door de opkomst van alle nieuwe uitgavesoorten (zoals e-boeken). Als de hardback niet meer voorradig is, maar de klant ziet dat bijvoorbeeld het e-boek wel beschikbaar is, dan zorgt dat voor een extra stimulans om het boek toch te kopen.’


De uitgevers die binnenkort een ISTC-nummer willen aanvragen, kunnen in Vlaanderen terecht op de site van Boekenbank waar ook de aanmeldformulieren voor ISBN’s te vinden zijn. In Nederland is Bureau ISBN de aangewezen plek voor uitgifte van ISTC-nummers. Over de exacte procedure voeren Meta4Books, Bureau ISBN, GAU en CB nog overleg. In ieder geval zeggen Maes en Suidman het voor de uitgevers zo makkelijk mogelijk te willen maken. Daarom zoeken beide partijen samenwerking in de backoffice.

In ieder geval wordt na controle van de aanvraag, het nummer toegekend en opgenomen in de database. ‘Dat wordt geëxporteerd naar wie maar wil’, vertelt Maes. Meta4Books zelf zal de gegevens gebruiken voor Boekenbank. Consumenten die op een titel zoeken, krijgen dan – als het een ISTC-nummer heeft – automatisch andere edities te zien. ‘Wij hebben net een contract gesloten met iContact om de software aan te passen zodat we meer metadata, zoals deze code, aan titels kunnen toevoegen’.

Onder de categorie ‘wie maar wil’ vallen nu al partijen als Bol.com, het Amerikaanse Amazon.com dat een Nederlandstalige site voorbereidt, en een aantal fysieke boekhandels. Maes: ‘De grote jongens willen hier absoluut mee aan de slag gaan. De boekhandels hebben meer tijd nodig, omdat er aanpassingen in het lokale systeem nodig zijn. Tite-Live bijvoorbeeld moet hun systeem nog aanpassen.’

Voor Bol.com zou het ISTC-nummer de kwaliteit van de eigen databestand vergroten, bevestigt category manager Pam Brosens de belangstelling van Bol.com. ‘Wij hebben nu een soortgelijk systeem dat we zelf hebben ontwikkeld. Composities, of families, noemen we dat. Maar de uitgever weet beter dan wij of een product echt een andere editie of een nieuw product is. Als we het zelf doen, kan het wel eens misgaan. En omdat het productaanbod zo groot is, is dat haast niet te controleren.’


(Gepubliceerd in Boekblad nr. 1, 2012)

Geen opmerkingen: