woensdag 19 december 2012

Openbare bibliotheken bieden auteursrechtelijk beschermde e-boeken aan (Boekblad)


De openbare bibliotheken lanceerden begin deze maand een actie met honderd locatie- en tijdgebonden e-boeken. Hiermee biedt bibliotheken voor het eerst grootschalig auteursrechterlijk beschermde titels aan. De onderhandelingen met uitgevers verlopen goed, zegt directeur Diederik van Leeuwen van Bibliotheek.nl.

Tijdens de actie, die ‘Lees meer’is gedoopt en tot 1 juni 2013 duurt, kunnen leden én niet-leden van de bibliotheek maximaal tien e-boeken gratis lezen. Iedereen kan zich op de website of via een QR-code op de actieposter aanmelden en daarna direct beginnen met lezen op hun tablet, smartphone of computer. Hiervoor is een eigen online leesomgeving ontwikkeld. Het aanbod is afgestemd op een gericht aantal lokaties (zoals NS Stations of Museum Kröller-Müller) en thema’s (zoals dieren of gezondheid).
De website van Lees Meer ging maandag 3 december online. Nog voor een dag later het persbericht de deur uitging, hadden zich al tweeduizend mensen aangemeld. Afgelopen dinsdagavond overschreed de teller de tienduizend. Zij worden, behalve op de specifieke locaties, op de actie geattendeerd door de lokale bibliotheken. Zo’n 85 procent van de Nederlandse bibliotheken heeft een ‘toolkit’ met onder meer flyers en posters besteld.
De actie geldt als de start van de digitale bibliotheek, die in opdracht van het ministerie van OCW wordt gebouwd door de stichting Bibliotheek.nl. De bedoeling is om aan het grote publiek te laten zien dat de openbare bibliotheek meegaat met de digitale verandering en potentiële geïnteresseerden warm te maken het toekomstig e-boekenaanbod van bibliotheken. Vanaf medio volgend jaar – direct na afloop van Lees Meer – moeten bibliotheekleden op de reguliere manier e-boeken kunnen lenen.
Lees Meer is niet het eerste digitale aanbod van bibliotheken. Maar alles wat tot nu toe beschikbaar was, was hoofdzakelijk rechtenvrij. In februari 2011 werd een e-books eregalerij gelanceerd, met daarin vijfentwintig klassiekers uit de Nederlandstalige literatuur. Begin dit jaar volgde een online lezen-applicatie Public Library Online (PLO) en onlangs kwam een speciale iPad-app uit met duizend eveneens rechtenvrije titels. Hier zitten onder meer de 600 titels bij die de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (DBNL) eerder deze maand gratis aanbood.
In januari volgend jaar besteedt Bibliotheek.nl de bouw van een eigen e-bookplatform aan. Dat is een platform dat aan de ene kant communiceert met aanbieders als KB, DNBL en het digitaal platform van CB, en aan de andere kant e-boeken uitleent aan individuele bibliotheekleden. In de zomer van 2013 moet de soft launch van het platform plaatsvinden. Dan moet het platform naast duizenden rechtenvrije titels ook zo’n 1500 auteursrechterlijk beschermde titels bevatten.
Voor Lees Meer en regulier ontsluiting hebben bibliotheken de toestemming van uitgevers nodig. De overkoepelende brancheorganisaties hebben lang vruchtenloos met elkaar onderhandeld over een generieke regeling. Toen het begin dit jaar onmogelijk bleek om tot een afspraak te komen, zijn bibliotheken hun eigen weg gegaan, waarbij ze met iedere individuele uitgever aparte afspraken moeten maken.
‘We voeren met zo’n twintig uitgeverijen gesprekken,’ zegt Van Leeuwen. ‘Van grote als WPG tot kleine. Daarbij gaat het niet om of wij e-boeken kunnen uitlenen, maar hoe. Dat verloopt heel goed. We hebben enu ‘zn 400 titls ingekocht. Dat hadden er best meer kunnen zijn, maar we zijn selectief omdat we eerst de techniek op orde willen hebben – niet alleen aan de voorkant, bij het uitlenen, maar ook aan de achterkant: we moeten vier miljoen leden aansluiten, dat zijn er nogal wat.’
Uit bibliotheekstukken blijft dat het een wens van de uitgevers was om consumenten bij Lees Meer maximaal tien boeken gratis te laten lezen. Van Leeuwen vindt die beperking echter niet frustrerend. Integendeel, zou je bijna zeggen. ‘Wij hoeven geen gelijkwaardig aanbod te bieden als een retailer, die nu via CB ook zelf e-boeken kan verhuren,’ zegt hij. ‘Ook bij papieren boeken is ons aanbod beperkt, omdat een boek al uitgeleend kan zijn en omdat je het na een paar weken weer terugbrengt.’
De rol van de bibliotheek is een andere dan die van retailer, vindt Van Leeuwen. ‘De bibliotheek is een plek om te ontdekken. Dat blijkt ook uit het aanbod van Lees Meer. Een plek om voor het eerst met e-boeken in aanraking te komen – precies zoals bibliotheken vroeger internetcursussen organiseerden. Ook dat zit achter Lees Meer. En in de bibliotheek kun je een boek koppelen aan een film, muziek, schrijversoptreden. Dat willen we in de toekomst doen: het e-boekaanbod op allerlei manieren verrijken.’
Ook over de drie uitleenmodellen die biliotheken afgelopen zomer hebben ontwikkeld, zijn uitgevers enthousiast. Het achterliggende principe is: hoe recenter een e-boek, hoe meer je daarvoor moet betalen en hoe minder je tegelijk mag lenen. ‘Bibliotheken zijn geïnteresseerd in het aanbieden van een brede collectie en zijn ook bereid om daar een normale vergoeding voor te bieden. Andersom vinden uitgevers het interessant dat ze onze leden ook nieuwe titels kunnen aanbieden.’
(Eerder gepubliceerd op Boekblad.nl, 14 dec 2012)

Zie ook:

Geen opmerkingen: