dinsdag 14 oktober 2014

Jubileumexpositie Behoud de Begeerte is een genoeglijk weerzien (Knack)

Gerrit Komrij! Hugo Claus! Tom Lanoye! Op de tentoonstelling in het Letterenhuis in Antwerpen over dertig jaar Behoud de Begeerte is hun geïnspireerde voordracht opnieuw te horen. Een waar genoegen.
  
Behoud de Begeerte is niet meer weg te denken uit het literaire landschap. De inleiding van de expositie over dertig jaar literaire programma's in het theater is helder. Wie er toch aan twijfelt, moet een paar ruimtes verder kijken. Op alle wanden, inclusief de vloer, wordt daar uitputtend verantwoord wat Behoud de Begeerte in drie decennia heeft neergezet. Alle auteurs die ooit optraden (honderden). Alle optredens in binnen- en buitenland (circa 1400). De inkomsten en uitgaven uitgesplitst naar jaar. De aantallen bezoekers die iedere voorstelling trok (gemiddeld 23.315 per jaar). Het wordt in extenso opgesomd. Het is bepaald indrukwekkend.
De in alle opzichten aantrekkelijke expositie concentreert zich op de voorstellingen die de multidisciplinaire kunstenorganisatie heeft georganiseerd. Aan de hand van posters, knipsels, reclamespotjes en natuurlijk video's wordt de herinnering aan bekende series als Geletterde mensen, Koningsblauw en Saint Amour tot leven gewekt. Hoewel de voorlezende dichters en romanciers soms wat hinderlijk door elkaar praten is het groot genoegen sommige hoogtepunten opnieuw te zien: de toespraak van Gerrit Komrij over de liefde, de voordragende Hugo Claus ('Nu nog') of het intieme optreden van Ramsey Nasr en Mauro Pawlowski.
Mooi aan de tentoonstelling is dat de grote man Luc Coorevits zichzelf niet op de voorgrond heeft gezet. Dat hij Behoud de Begeerte heeft opgericht wordt natuurlijk wel vermeld, maar je moet goed zoeken om een foto van hem te zien – en dan herken je hem alleen als je weet hoe hij eruit ziet. In de ruimte waarin de organisatie aandacht voor zichzelf vraagt, draait een video waarop iedereen over Behoud de Begeerte mag praten: de voorzitters, de kok (die naar het schijnt met alle ingrediënten ter wereld iets meer dan fatsoenlijks kan maken), de decorontwerper, de auteur Christophe Vekeman, de geluidsman, de vormgever. Maar niet Coorevits.
Helaas is het begeleidende boek van Matthijs de Ridder niet zo geslaagd als de tentoonstelling. Het idee is goed om niet te concentreren op de geschiedenis van Behoud de Begeerte, maar die in te bedden in een geschiedenis van de Nederlandstalige literatuur in dezelfde periode. De organisatie opereert immers niet in een vacuüm. Coorevits en de zijnen reageren met hun programmering op wat er in de letteren gebeurt. De uitwerking is evenwel te weinig gedurfd. De Ridder stort zo'n grote hoeveelheid al te abstracte observaties en analyses over de lezer uit dat die, door de noodzakelijke beknoptheid, nauwelijks blijven hangen.
Als De Ridder zich beperkt tot een mini-essay over één boek, is hij helder. Maar zijn geschiedenis bevat te veel zinnen als deze: 'In meer of mindere mate geïnspireerd door wat de Amerikaanse auteur David Foster Wallace over de nefaste uitwerking van bepaalde vormen van ironie heeft geschreven, gingen schrijvers als Jeroen Mettes, Martijn Knol, Daniël Rovers, Christophe Van Gerrewey, Bouke Billiet, Sanneke van Hassel, Alex Boogers, Jannie Regnerus, Renée van Marissing, Aukelien Weverling en Wytske Versteeg op zoek naar een manier om op serieuze wijze een literaire vorm te geven aan het bestaan.' Wat wordt je daar wijzer van?
Daarbij zingen expositie en boek uitsluitend de loftrompet. Op de tentoonstelling maakt dat niet uit: daar ga je heen om de menukaartjes van de diners voor de optredende schrijvers te zien. De leporello waarop auteurs Coorevits bedanken voor hun deelname. Of de selfies plus geluidsfragment van een nieuwe schrijversgeneratie. Maar in het boek stoort de hagiografische toon. Steeds lees je weer over de successen van Behoud de Begeerte. Altijd waren er geweldige programma's, altijd volle zalen. Heeft de organisatie in drie decennia dan nooit een (artistieke) misser of (zakelijke) tegenvaller gekend?

* De expositie 'Behoud de Begeerte. Een literaire geschiedenis 1984-2014' is nog tot en met 31 december te zien in het Letterenhuis, Minderbroederstraat 22, Antwerpen. Meer informatie: www.letterenhuis.be.

* Matthijs de Ridder, 'Behoud de Begeerte. Een literaire geschiedenis 1984-2014', De Bezige Antwerpen, € 24,99.

Geen opmerkingen: