donderdag 22 januari 2015

De Slegte in 2014: back to basics in Vlaanderen (Boekblad)

Van de Vlaamse tak van Polare naar opnieuw De Slegte. Onder hernieuwd eigendom van Jan Bernard De Slegte vonden de zes Vlaamse winkels van de voormalige tweedehands- en ramsjketen het afgelopen jaar zijn oude waarden terug.

Wie een jaar of wat niet in De Slegte aan de Wapper is geweest, zou zeggen dat er in de tussenliggende periode niets is veranderd in Antwerpen. De ingang met klaphekjes, de uitpuilende kasten en tafels direct vanaf de drempel, de vitrines met antiquarische boeken, het wat gelige licht. Het pand ernaast is er alleen bijgekomen. Daar ligt, verspreid over twee verdiepingen, ramsj en een bescheiden aanbod van 100 tot 150 nieuwe titels, dat met 10% korting is te krijgen.'Herinner je het oude logo niet meer?', weerspreekt bedrijfsleider Kris Landuyt het idee dat alles is teruggebracht in oude stijl. 'Dat was met purper en geel. Heel kleurrijk. Nu hebben we bewust gekozen voor zwart-wit en grijs-wit – ook voor de winkelinrichting en al onze uitingen.'
Met het logo van een zwarte J en S, met daaronder 'De Slegte', wil het bedrijf uitstralen dat het 'back to basics' is gegaan – een term die Landuyt voortdurend in de mond neemt. 'We wilden het simpel, eenvoudig houden. Absoluut niet luxueus. Om te laten zien dat De Slegte weer doet waar het goed in is sinds het in 1959 voor het eerst in Vlaanderen een filiaal opende: het inkopen van boeken en verkopen van tweedehands, ramsj en antiquarische boeken.'

Ook de klanten die wekelijks naar de Wapper gaan, zullen weinig hebben gemerkt van de negen maanden dat de winkel Polare heette. Nadat ProCures in juni 2013 de naamsverandering doorvoerde, als gevolg van de fusie tussen Selexyz en De Slegte een jaar eerder, bleef de winkels doen wat ze altijd deden. 'De klanten bleven daardoor eigenlijk gewoon De Slegte zeggen,' vertelt Landuyt, 'zoals de klanten in Amsterdam Scheltema bleven zeggen.'
Hij vond het niet slim van ProCures-directeur Paul Dumas om de naam te veranderen. 'Een nieuwe naam moet altijd groeien, inhoud krijgen. Maar om twee sterke merken in te ruilen voor één nieuwe in een tijd dat de markt enorm in beweging is, is op z'n minst een risico. De klanten snapten er in ieder geval niets van. Zeker in Vlaanderen, het verhaal van Selexyz leefde hier helemaal niet. De media schreven er nauwelijks over. Het was voor ons heel moeilijk aan de klanten uit te leggen.'
Toch heeft het tijdperk-ProCures zijn positieve kanten, vindt Landuyt. 'Het concept dat Dumas op de eerste bijeenkomst bracht, met nieuw en tweedehands onder één dak, was hetzelfde als waar De Slegte naartoe evolueerde. De nadruk lag niet zó sterk op nieuwe boeken, oké, maar we hebben wel een aantal experimenten gedaan – vanuit de filosofie dat we klanten geen nee wilden verkopen. Als wij of een ander filiaal het gezochte boek niet hadden, wilden we het nieuw aanbieden.'
Dat betekende ook dat de Vlaamse Polare-winkels weinig last hadden van de scherpe omzetdaling in nieuwe boeken. Integendeel. In Nederland zat de teloorgang in nieuwe boeken. Niet met antiquarisch en tweedehands. Dat geldt zowel voor de verkoop als inkoop – door de dalende budgetten was er minder ruimte om nieuwe boeken in te kopen. 'Wij bleven met ons de facto gegroeid assortiment ook op niveau. Wat wij met nieuw draaiden, was eigenlijk alleen maar surplus.'
Zo bleef de invloed van Polare beperkt tot 'cosmetica', zoals Landuyt het noemt: een nieuw logo, geüniformeerd winkeldesign, bedrijfskleding en een andere kleur op de gevel. De aangekondigde structurele investeringen in de winkels zijn nooit gedaan. 'Er stond van alles op de rol. Zo zouden we kranten en tijdschriften gaan verkopen. Maar eerst werden de winkels in Nederland aangepast. Logisch, dáár werden de omzetten gemaakt. Daarna ging het niet goed genoeg meer om te investeren. Achteraf is dat ons geluk gebleken.'

Toen Polare eind januari de Nederlandse winkels sloot, bleven de Vlaamse filialen open. De – indertijd nog acht – winkels in Antwerpen (2), Gent, Brugge, Hasselt, Leuven, Mechelen en Aalst waren ondergebracht in een aparte bvba (het Vlaamse equivalent van een bv). Al stond de omzet onder druk, de situatie was anders dan in Nederland. Op het moment dat Jan Bernard De Slegte het bedrijf uit de boedel van Polare terugkocht, waren ze geen dag dicht geweest.
'Toen bleek wel wat het effect van de naamswijziging en het faillissement van Polare was,' herinnert Landuyt zich. 'Eerst dachten klanten dat wij niet meer bestonden. En toen de media nogal wat over Polare schreven, dachten ze dat het hier ook gedaan was. We hebben alles moeten doen om klanten gerust te stellen. Nadat even later het De Slegte-logo weer op de gevel hing, kregen we hartverwarmende reacties: "oef, jullie zijn weer terug".'
Hoewel in de winkels de business as usual doorging, was er aan de achterkant een gat geslagen. Een hoofdkantoor, personeelsdienst, magazijn, lopende afspraken met leveranciers van ramsj, een website – het was opeens allemaal weg. Op verzoek van Jan Bernard De Slegte voerden Landuyt, die al sinds 2000 het Antwerpse filiaal leidde en ook in het management van De Slegte zat, en Wendy Cypers, de bedrijfsleider van het Leuvense filiaal, samen met hemzelf de directie om het bedrijf weer op de rails te krijgen.
'Het belangrijkste was de inkoop van ramsj herstellen,' zegt Landuyt. 'Dat deed vroeger Herman Looman vanuit het hoofdkantoor voor ons. Ik adviseerde hem een beetje voor Vlaamse titels. Daardoor kende ik gelukkig al een aantal mensen. Maar De Slegte heeft natuurlijk een lange staat van dienst. Dat maakte het makkelijk om opnieuw contacten te leggen. Dat we nu een puur Vlaams bedrijf zijn, maakt niets uit. Nederlandse uitgevers trekken geen Nederlandse inkopers voor.'
Het voordeel van de nieuwe situatie is dat De Slegte geen boeken uit Nederland meer krijgt die niet geschikt zijn voor de Vlaamse markt. Het bedrijf kan nu gerichter inkopen. Het nadeel is dat het bedrijf niet meer de omvang heeft om enorme aantallen – ooit standaard de volledige oplage – in te kopen. Er is ook geen magazijn meer om de boeken te stallen. De ingekochte boeken moeten meteen over de winkels worden verdeeld. Dat vereist precisiewerk.
Helemaal zelf doet Landuyt en Cypers het uiteraard niet. 'We zoeken nadrukkelijk input uit de winkels. Zoals we met alles zo veel mogelijk de medewerkers aanspreken op hun capaciteiten. Er bleek dat we behoorlijk wat expertise en talent in huis hadden die we meteen konden gebruiken. Zo hadden we twee mensen in dienst die ook professioneel vormgever zijn. Zij maken nu ook de lay-out van advertenties, affiches, boekenleggers en dergelijke.'

Een dik half jaar later is Landuyt tevreden over het aanbod. De toevoer van tweede-hands bleef op peil. Nu is ook de ramsj 'kwantitatief en kwalitatief weer van goed niveau'. Dat biedt ruimte voor 'weer een local hero te worden'. Landuyt had altijd al activiteiten georganiseerd – uitzonderlijk voor De Slegte. In november was er eindelijk weer één in Antwerpen: de Vlaamse presentatie van Thomas Manns Jozef en zijn broers. In oktober herstartte De Slegte de tweewekelijkse nieuwsbrief.
Een van de lastigste klussen was de herlancering van de site. De boeken werden (en worden) nog wel in het Tweedehands Boeken Registratie-systeem (TBR) gezet, maar omdat De Slegte online onvindbaar was, scheelde dat omzet. Zaak was daarom om de site zo snel mogelijk in de lucht te krijgen. Maar de ontwikkeling, het testen en vullen daarvan kostte maanden. 'Toen we 11 augustus eindelijk live gingen, zonder enige aankondiging, hadden we binnen een kwartier onze eerste bestelling. Mensen bleken ons dus actief te zoeken.'
Ook vervelend was de sluiting van twee winkels. Antwerpen-Meir, net om de hoek van Antwerpen-Wapper, en Brugge moesten een nieuw huurcontract van drie jaar tekenen. Met 'serieuze' huurverhoging. De Slegte moest daarop scherp de potentie van de winkels beoordelen. Die bleek onvoldoende te zijn. 'Als je dertig winkels hebt, kun je het je permitteren om twee minder goed lopende open te houden. Als je acht winkels hebt, niet', zegt Landuyt.
In Brugge is tevergeefs naar een alternatief gezocht. In Antwerpen kon De Slegte het leegstaande pand naast het filiaal op de Wapper krijgen. 'Daar zat een Free Record Shop in. Na hun faillissement stond het maanden leeg. Toen kregen wij een aanbod om het voor zes maanden te huren tegen relatief gunstig tarief. Wij richtten ons op de Meir op het impulspubliek. De Wapper trekt bestemmingspubliek. Nu kunnen we zien of het publiek voor de Meir ook hierheen wil komen. Het is een experiment.'

Aan het slot van dit jaar is Landuyt 'gematigd positief' over de toekomst van De Slegte. 'Er is nog werk aan de winkel, de omzetten kunnen nog beter, de kosten lager. Dat zal ook gebeuren als de financiële erfenis van het Polare-tijdperk verwerkt is. Dat is bijna gebeurd. Ook met de omzetten gaat het de goede kant op. De ramsj trekt sterk aan. Sinds de site online is, verbeteren de resultaten iedere maand. Het is nu al een extra winkel te noemen.'
Voor 2015 wil De Slegte doorgaan op de ingezette weg. Dat betekent: nog meer en beter aanbod, ook online. ‘De kleine selectie ramsj en voordeelboeken die we er nu aanbieden, zullen we uitbreiden.' Meer marketing: 'We organiseerden vroeger met regelmaat een activiteit ‘Rond de leestafel’, een concept waarmee van alles mogelijk was. Van exposities tot boekvoorstellingen. Dat wil ik nu terug opstarten.' En: meer aandacht voor antiquarische en speciale boeken. 'Daar had ik het afgelopen half jaar te weinig tijd voor. Maar dat zijn wel de kersen op de taart van de omzet.'
Als dat allemaal lukt, zal Landuyt niet meer spreken van 'back to basics'. 'Dan is het back to normal.' En misschien zelfs meer. 'Want natuurlijk kijken we ook naar nieuwe toevoegingen. Zo zijn we in Mechelen met een De Slegte Papershop begonnen: kaartjes, kalenders, dummyboekjes en dergelijke. We denken hierin niet als een keten, het hoeft niet per se uitgerold te worden. Maar we zoeken lokaal wel steeds naar interessante mogelijkheden.'
(Eerder gepubliceerd in Boekblad magazine, dec 2014)

Zie ook:

Geen opmerkingen: