De winnaar van de Brave New Books Prijs 2014, voor het beste
bij dit publicatieplatform uitgegeven boek, is parttime-journalist. Hugo
Verkley rondde zeven jaar geleden de School voor Journalistiek in Zwolle af.
Sindsdien schreef hij onder meer voor Algemeen
Dagblad, Trouw, Voetbal International en Straatnieuws Utrecht. Doordeweeks is hij
tegenwoordig in dienst van Vluchtelingenwerk Nederland, maar in het weekend
staat hij – elf jaar inmiddels – langs de lijn voor AD Groene Hart.
Sinds het boek in februari 2014 verscheen, heeft Verkley
ruim 1600 exemplaren verkocht. Stichting De Tussenvoorziening, die zich inzet
voor daklozen, kocht er duizend om weg te geven als kerstgeschenk. De rest vond
een lezer via de speciale pagina van Brave New Books op Bol.com. Na het winnen
van de prijs – een mediacampagne ter waarde van 15.000 euro: 40 radiospotjes,
advertentie in Vrij Nederland en
aandacht op sociale media – verkocht hij honderd boeken in korte tijd.
Zo zullen er meer journalisten zijn. Zou je denken.
Journalisten die hun columns over het leven met drie honden op een
Waddeneiland, interviewseries met directeuren in de kinderopvang of reportages
over West-Afrika zuchtend onder de ebolacrisis bundelen. Journalisten die
daarvoor niet vruchteloos de ene na de andere uitgeverij aflopen – die al te
veel ongevraagde manuscripten opgestuurd krijgen – maar die besluiten hun boek
in eigen beheer uit te geven.
Niet dus. Een zoektocht langs publicatieplatforms als Brave
New Books, Pumbo, Mijnbestseller.nl of dienstverleners voor zelfpublicerende
auteurs als Free Musketeers en Boekscout levert weinig op. Neem Brave New
Books, dat ruim 1550 titels uitgaf in een kleine twee jaar. Na Verkley vind je
onder de honderd bestverkochte boeken Reis
door China in 48 dagen van Fred Sengers (onder meer Elsevier) en C'mon everybody!
een geschiedenis in de popmuziek van Bert van de Kamp (ex-Oor). Maar verder?
De websites van selfpublishing diensten worden gedomineerd
door coaches en trainers – van datingcoaches tot hondengedragstherapeuten – en
mensen met een bijzonder verhaal uit hun eigen leven: een ziekte, een reis, gebeurtenissen
op hun werk. Hier en daar aangevuld met een kookboek, kleurboek voor
volwassenen, roman, spirituele gids, dichtbundel, lokale geschiedschrijving,
thriller, prentenboek, kasboek om in te vullen, sportboek, wetenschappelijke uitgave,
enzovoort.
Waarom staat daar niet meer werk van journalisten tussen? Want
al lijkt alles er al te zijn, juist boeken van journalisten hebben een evidente
meerwaarde. Journalisten hebben het imago, vaak terecht, dat ze een onderwerp
degelijk behandelen, diep graven, creatief benaderen. En ze kunnen schrijven.
Zeg nou zelf: verhalen van dak- en thuislozen opgetekend door de
marketingmedewerker van een instelling of van Hugo Verkley – welke schaft u
eerder aan?
Daarbij ontbreekt in het aanbod uitgaven van eigen beheer
wel degelijk een categorie die bij uitstek door journalisten wordt geschreven:
actuele boeken over maatschappelijk relevante thema's. Een diepgravend boek
over dopinggebruik in de zwemsport? Een reeks interviews met wethouders over
opereren onder een duaal stelsel? Een reisverslag door het Griekenland onder de
knoet van de trojka? Je zult ze niet snel vinden bij Brave New Books, Pumbo,
Boekscout of andere.
Het is niet dat journalisten geen boeken willen schrijven. Toen
ik zelf, tweede helft jaren negentig, op de School voor Journalistiek in
Utrecht zat, gold het publiceren van een boek als een bekroning. Stukjes
schrijven voor een landelijke krant, in dienst bij een opinieweekblad –
natuurlijk, heel mooi. Maar hoe lang blijven de artikelen met jouw naam eronder
liggen in de krantenbak? Een boek, met zijn spreekwoordelijke
eeuwigheidswaarde, betekent zo veel meer.
In de praktijk doen veel journalisten dit ook. Zo veel
artikelenreeksen die worden uitgewerkt tot een doorlopend verhaal in een boek.
Zo veel bundelingen van columns of interviews rond één thema die worden
geproduceerd. Alleen: dit wordt vrijwel uitsluitend gedaan voor reguliere
uitgeverijen, die een voorschot uitkeren, al het werk op zich nemen – van de
productie en distributie tot de marketing en sales – en eens per jaar de
royalty’s afrekenen.
Maar wat als een uitgeverij er geen brood in ziet? Omdat de
markt te klein is, omdat er al een boek over dat onderwerp bestaat of omdat het
domweg niet in het fonds past. Loont het dan niet de moeite om de
artikelenreeks, die vaak toch al geschreven is, uit te werken tot een boek?
Moeten de columns en interviews dan maar onbenut in de archieven van de
opdrachtgever verstopt blijven?
In de eerste plaats zijn er financiële kansen – al moet
niemand zich daar illusies over maken. Verkley kon 2.000 euro doneren aan Straatnieuws Utrecht en verdiende nog
'best wel' aan zijn boek, maar hij is een uitzondering. Belangrijker is het boek
als visitekaartje. Een journalist met publicatie wordt sneller gezien als
expert. Met nieuwe opdrachten tot gevolg. Vraag maar aan Fred Sengers, die met
zijn boek zijn status als China-deskundige heeft verhoogd.
Nog tijdens mijn afstuderen in 1999 was de enige
mogelijkheid voor een goed boekidee: een uitgever vinden. Wie dat niet lukte en
koos voor uitgeven in eigen beheer, moest al gauw duizenden tot tienduizenden
guldens investeren. In drukkosten: om de prijs per exemplaar laag te houden,
was het verleidelijk om meteen een hoge oplage te bestellen. En in kosten voor
marketing en sales: auteurs waren afhankelijk van boekhandel en pers om hun
publiek te bereiken.
Juist in die tijd begon de digitalisering deze markt
drastisch te veranderen. Printing on demand maakte het mogelijk om ook een
oplage van één exemplaar betaalbaar te laten produceren. Een boek hoeft pas te
worden gemaakt als iemand het had gekocht. En internet stelde schrijvers in
staat een etalage voor de hele wereld te maken. Dankzij alle mogelijke sociale
media kunnen zij met voortdurend nieuwe ideeën hun publiek naar deze etalage
blijven leiden.
Tegenwoordig hoeft uitgeven in eigen beheer niets meer te
kosten. Publicatieplatforms bieden auteurs een softwaretool waarop ze tekst en
omslag kunnen uploaden, waarna het platform het boek te koop zet. Voor het
omslag kun je ook gebruik maken van een beperkt aantal templates. Wie zijn boek
ook elders wil aanbieden, moet een ISBN kopen en/of aansluiting bij
boeken-distributeur CB – dat verschilt per aanbieder. Het vaststellen van de
verkoopprijs is aan de auteur zelf.
Voor alles wat een auteur niet zelf kan, bieden de
publicatieplatform extra diensten aan. Van het ontwerpen van een omslag en
begeleiding bij het schrijven tot correctie van het manuscript en
marketingtools. Maar het aanbod is veel ruimer. Er zijn bijvoorbeeld talloze
freelance redacteuren en marketingmedewerkers die ooit bij een uitgeverij
hebben gewerkt – onder druk van de crisis in het boekenvak krimpen deze
bedrijven al jaren in – en nu zelfpublicerende auteurs begeleiden.
Ook Hugo Verkley heeft nauwelijks kosten gemaakt. Een paar
tientjes voor enkele proefdrukken, 100 euro voor de productie van een e-boek, 30
euro voor duizend flyers (bij een online drukker besteld) en 100 euro voor het
omslag (gemaakt door een van de geïnterviewde daklozen). Daarnaast gaf hij
tientallen exemplaren weg – aan de geïnterviewden natuurlijk, maar ook aan
journalisten in zijn netwerk die hij kon bewegen over Straatgeheimen te schrijven.
De publicatieplatforms zien zelf eveneens in dat de
mogelijkheden voor selfpublishing onder journalisten onderbenut zijn. In
Duitsland heeft het van oorsprong Nederlandse MyBestseller.com – dat ook
participeert in Brave New Books en gespecialiseerde platforms als Anoda
Publishing (groene boeken) en Mijnmanagementboek.nl beheert – samen met de DJV-Verlags-
und Service-GmbH van de Deutschen Journalisten-Verbandes Vonjournalisten.de
opgericht.
Dit platform, sinds vorig najaar in de lucht, is exclusief
bedoeld voor de 36.000 leden van de DJV. Verder werkt het precies hetzelfde als
Brave New Books. Gebruik is gratis – behalve voor aanschaf van een ISBN en,
eventueel, speciale software om daarna een e-boek te produceren (30 euro). Om
journalisten te verleiden dit platform te gebruiken zijn de royalty’s hoger dan
elders: tot 50 procent voor een papieren boek, tot 70 procent voor een e-boek.
Het idee ontstond uit een toevallige ontmoeting tussen Peter
Paul van Bekkum van My-bestseller.com en DJV. De journalistenvereniging zag een
kans op extra inkomen voor zijn leden. Van Bekkum denkt een merk te kunnen
bouwen met een groter kwaliteitsimago dan andere platforms. Om drie redenen:
journalisten schrijven beter, ze kiezen als waakhond van de democratie voor
brisante onderwerpen, en ze kunnen hun werk beter verkopen dankzij hun
vanzelfsprekende ingangen bij de media.
Drie maanden na lancering is het aanbod gering. Twee
mediahandboeken, herinneringen van een SPD-politicus en een handvol rechtenvrije
non-fictieklassiekers. Maar DVJ en Van Bekkum geven zichzelf drie jaar de tijd
voor er via Vonjournalisten.de een paar honderd boeken per jaar uitkomen. Het
platform investeert nu vooral tijd en energie in het organiseren van webinars,
advertenties in het maandblad van DJV (Journalist)
en andere marketingacties.
Blijft Nederland hier bij achter? Uiteraard niet.
Mybestseller.com, intensief op zoek naar internationale expansie, wil in haar
eigen thuisland een pendant van Vonjournalisten.de opzetten – naast
Groot-Brittannië, Frankrijk en Spanje. Van Bekkum doet dat het liefst samen met
de NVJ. Gezien het opmerkelijk lage gebruik door journalisten van bestaande
mogelijkheden om werk in eigen beheer uit te geven, loont het de moeite als de
vereniging serieus naar de mogelijkheden kijkt.
Maar dan nog. Ook zonder een Vanjournalisten.nl of iets
dergelijks zijn er op dit moment mogelijkheden genoeg – het overzicht elders in
dit nummer is bij lange na niet compleet. Om die te zien is, bij wijze van
eerste stap, alleen maar een mentaliteitsverandering nodig. Leer seriegerichter
te denken: een reeks stukken is al bijna een boek. Denk groot: calculeer bij
een project dat toch diverse artikelen kan leiden, óók een boekuitgave in,
zowel de investering in tijd en geld als de inkomsten.
Maar ook van tevoren afspraken met het medium waarin de
columns, reportages of interviews verschijnen. Of het nu een werkgever of een opdrachtgever
is, hun bereidheid om mee te werken zal vermoedelijk groot zijn. Ook
nieuwsorganisaties hebben baat bij meer boek-spinoffs, al was het maar omdat
het hun merk kan versterken. Ze zullen daarbij graag ruimte bieden om het boek
na verschijnen redactioneel of met gratis advertenties onder de aandacht te
brengen.
Grote kans dat de winnaars van de Brave New Books Prijs in
de komende jaren dan net als Hugo Verkley journalist zijn.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten