zondag 21 augustus 2016

Interview Ursula Bergenthal van btb Verlag: 'Nederlandse schrijvers zijn relaxed en enthousiast' (Boekblad)

In de opmaat naar Frankfurt 2016 zijn het afgelopen jaar de banden tussen Nederlandse en Duitse uitgeverijen aangetrokken. Btb-hoofdredacteur Ursula Bergenthal die veel Nederlandse schrijvers in Duitsland uitgeeft was in Amsterdam om Nederlandse collega’s en auteurs te ontmoeten. Zij vindt Nederlandse auteurs opvallend professioneel: ‘Ze denken ook mee over de marketing, komen met goede ideeën, staan voor alles open.’

De economische crisis van de afgelopen jaren trof het Nederlandse boekenvak sterker dan het Duitse. Ursula Bergenthal, hoofdredacteur van btb Verlag in München, herinnert zich een Frankfurter Buchmesse van twee, drie jaar geleden. ‘Toen hoorde ik meerdere keren van agenten dat een afspraak met een Nederlander niet doorging omdat de redacteur was ontslagen of een andere functie had gekregen.’
Ze is er niet jaloers op. Maar het diepe dal heeft in Nederland wel tot een vernieuwing geleid die ze graag in Duitsland zou zien. ‘Ik denk aan Das Mag die in juni een leesclubfestival in Berlijn heeft georganiseerd. Je ziet zulke innovatieve evenementen ook wel in Duitsland, maar het blijft overwegend conventioneel: een auteur die een uur voorleest. Bij Nederlandse uitgeverijen zie je veel jonge redacteuren met goede ideeën die al snel verantwoordelijkheid krijgen. Ze zijn toegewijd, creatief en flexibel.’

Opmarket literaire fictie
Bergenthal werkt sinds 2008 bij uitgeverij btb in München. Deze dochter van Random House werd twintig jaar geleden opgericht als pocketuitgeverij. Het idee was om zich te onderscheiden met kwaliteit. Inhoudelijk, met upmarket literaire fictie en een groeiend aandeel non-fictie. En in uitvoering. Maar de directie realiseerde zich vrijwel meteen dat dat onvoldoende was voor een rendabele Taschenbuchverlag. Al in 1997 begon btb ook originele Duitstalige en vertaalde fictie in hardcover uit te geven. Momenteel verschijnen 10 tot 12 pockets per maand en 15 tot 20 hardcovers per jaar.
De Cheflektorin doet, zoals de hele redactie, zowel pockets als hardcovers. Het werk is binnen btb verdeeld naar regio. Bergenthal heeft Nederland en Vlaanderen in haar portefeuille. Zo verzorgde ze pocketuitgaven van auteurs als Marcel Möring, Anna Enquist, Esther Verhoef, Dimitri Verhulst en Stefan Brijs, wiens Der Engelmacher een van de eerste boeken was die ze deed. Daarnaast is ze de Duitse uitgever van onder anderen Bram Dehouck, Arjen Lubach, Ernest van der Kwast, Griet op de Beeck, Bert Wagendorp en Olga Majeau. De meeste van deze auteurs haalde ze naar btb met het oog op het aanstaand Nederlands-Vlaamse gastlandschap van de Buchmesse. 
‘We brengen ook taschenbuch-originals’, zegt Bergenthal. ‘Sommer ohne Schlaf en Der Psychopath van Dehouck, maar ook Der fünfte brief van Arjen Lubach. Dat is een fastpaced misdaadroman, die makkelijker verkocht zal worden als paperback. De boekhandel moet dat boek in grote aantallen kunnen neerleggen en makkelijk bij kunnen bestellen. Een meer literaire roman zal eerder als hardcover verschijnen, omdat we dan echt de aandacht in de pers nodig hebben.’

Relaxed
Bergenthal denkt niet dat de Nederlandse en Duitse boekenmarkt, los van de ernst van de crisis, erg verschillend zijn. Beide landen kennen een bloeiende boekhandelscultuur en mooie uitgeverijen, beschermd door een vaste boekenprijs. Het zijn details die het boekenvak anders maakt. ‘Het e-boek is een groter risico voor jullie omdat er meer illegaal wordt gedownload. En er is in Nederland meer concurrentie van Engelstalige uitgaven, al leest men in Duitsland ook steeds meer Engels in het origineel.’
Ook de leescultuur is sterk vergelijkbaar. Btb positioneert haar Nederlandse auteurs dan ook niet als nieuwe stemmen uit een exotisch buitenland. Voor Duitsers is Nederland en Amsterdam weliswaar nog altijd synoniem met tolerant en vrij, dát maakt de aangekochte boeken en auteurs niet uniek. ‘Brijs woont in Spanje en schrijft over internationale onderwerpen. Van der Kwast is half-Indiaas en woonde lange tijd in Zuid-Tirol. Die Eismacher speelt zich deels daar af.’
In de marketing staan daarom de boeken zélf centraal. ‘Ventoux van Bert Wagendorp gaat over vriendschap en de Tour de France. Die elementen benadrukken we. We hebben de verschijning daarom naar voren gehaald: eind juni, vlak voor de Tour begon. Voor de promotie van Die Eismacher stellen we boekhandels een ijsmachine ter beschikking voor als Van der Kwast een lezing geeft. Hij was hier al begin juni, maar de belangstelling is zo groot dat hij in september weer komt.’
Het valt Bergenthal op hoe professioneel Nederlandse auteurs zich opstellen. Hun schrijverschap houdt niet op als de tekst af is. ‘Ze zijn gewend interviews te geven en met lezers te praten. Ze doen dat heel relaxed en enthousiast. Ze weten hun werk goed te positioneren. Ze denken ook mee over de marketing, komen met goede ideeën, staan voor alles open. In Duitsland stellen jonge schrijvers zich ook steeds meer op die manier op, maar nog niet in de mate als Nederlandse schrijvers. Heel fijn.’

Charisma
Afgelopen maart was Bergenthal op uitnodiging van het Nederlands Letterenfonds enkele dagen in Amsterdam. Daar deed deze indrukken over haar auteurs op. ‘Het was heel nuttig om met hen en hun uitgevers te praten. Toen kreeg ik bijvoorbeeld het idee hoe we Ventoux in de markt kunnen zetten. Eigenlijk nemen we de aanpak van Atlas Contact over. Ook wist ik meteen dat we Griet Op de Beeck moeten uitnodigen toen ik zag hoe immens haar charisma is. Zij pakt iedereen in.’
Het is altijd goed om buitenlandse uitgevers en auteurs te zien in hun eigen omgeving, vindt de Cheflektorin. Veel meer dan aan een tafeltje op het immense Messe-terrein snap je inzet en reikwijdte van een fonds als je op de burelen van een uitgeverij bent geweest. ‘Daarna is het makkelijker om de telefoon te pakken om een vraag te stellen. Met Amerikaanse en Engelse uitgeverijen loopt het contact veel meer via agenten en scouts. Dat maakt zulk collegiaal overleg lastig.’
Als het even kan, gaat Bergenthal dan ook altijd in op uitnodigingen van buitenlandse instellingen ter promotie van hun literatuur. ‘Het Nederlandse Letterenfonds doet dat briljant. Victor [Schiferli] en Reintje [Gianotten] zorgen ervoor dat je iedereen ontmoet – wat niet zo moeilijk is, omdat in Amsterdam iedereen handig bij elkaar zit. Ze geven objectieve informatie en selecteren met hun brochures mooi de beste boeken uit Nederland waar je op moet letten.’

Ze ijkt er nu al naar uit om hen weer te zien tijdens de Messe. En alle anderen die ze in maart heeft ontmoet.
(Eerder gepubliceerd in Boekblad magazine 7/8, 2016)

Zie ook:

Geen opmerkingen: