Het zijn niet meer alleen auteurs die geen reguliere uitgeverij (meer) kunnen vinden die in eigen beheer uitgeven. Afgelopen najaar besloten drie bestsellerauteurs hun eigen weg te gaan: Paulien Cornelisse, Xenia Kasper, Wilfred Genee. Deze trend dwingt uitgeverijen flexibeler te werken met hun auteurs.
AFLEVERING 2 [Hier aflevering 1]
Dankzij
hun opgebouwde reputatie is het voor deze auteurs interessant om boeken zelf
uit te geven. De media besteden toch wel aandacht aan ze. De boekhandel wil hun
werk over het algemeen zeker op voorraad nemen. Roep: 'De Wakkere Muis nam in
het begin een flyer van mij mee naar Manuscripta. Waarom hebben jullie me
eigenlijk zó geholpen? vroeg ik later. Omdat jij Nanda Roep bent, zeiden ze,
als jij voor jezelf begint, moeten we helpen. Ook Bruna zei toen: we proberen
het gewoon.'
Dat
maakt de potentiële verdiensten groter. Maar geen auteur zegt het daarom te
doen – al ontkent iemand als Cornelisse de mogelijkheid niet. Het gaat hen
uitsluitend om artistieke vrijheid. Ze investeren hun eigen geld, dus kunnen
ook besluiten waaraan. 'Als een omslag me niet beviel,' zegt Roep, 'moest een
uitgeverij beslissen of in nieuwe investeren. Nu kan ik zelf beslissen of het
me die extra investering waard is. Ook kan ik het me veroorloven om zelf
photoshop te leren en het zo nodig zelf te doen.'
Daarbij:
voor de grotere verdiensten moet ook harder worden gewerkt. De hogere royalty's
zijn in feite de inkomsten van het uitgeven. 'Maar het is wel prettig dat als
ik eens goed verdien aan een boek ik de inkomsten kan investeren in mijn eigen
werk. Bij Leopold werd het geïnvesteerd in het hele fonds, niet automatisch aan
mij.'
Het is
dan ook opvallend dat alle bestsellerauteurs die selfpublishers zijn geworden
over zichzelf zeggen dat ze altijd al iemand waren die over alles controle
probeerde uit te oefenen. De omslag, het marketingplan, alles. Cornelisse
produceert al jaren haar eigen theatershows. Roep geeft net zo lief cd's en dvd's
uit – dat laatste zijn registraties van de theaterprogramma's van haar man
Silvester Zwaneveld. Deze auteurs vinden het leuk om tijd te besteden aan zoiets als iedere boekhandel
individueel aanschrijven.
Dat valt
des te meer in het contrast met een auteur voor wie dat niet geldt. Schrijver
Koos Meinderts en zijn vrouw, de illustratrice Annette Fierig, begonnen in 2007
uitgeverij Duntulm, zo stond destijds overal te lezen. Maar het
uitgeefprogramma bleef beperkt tot één titel: De snoepwinkel van Zevensloten. 'Ik was destijds dakloos als
schrijver. Van dit boek werd toen een musical gemaakt, en omdat het boek dan
bij de kassa kon worden verkocht, dacht ik: dan moet er toch een herdruk
komen.'
Meinderts
vond het niet erg dat hij zo in het nieuws kwam. Dat vestigde tenminste de
aandacht op de uitgave. Maar hij moet er niet aan denken om meer in eigen
beheer uit te geven – ook niet andere backlisttitels die out of print zijn.
'Een boek moet geredigeerd worden. Wie doet dat? Een boek moet in de winkel
komen. Ik heb in de kinderboekwereld een aardige naam, dus ik kreeg nog wel
steun van kinderboekhandels. Maar ik wil daar mijn energie niet in steken. Ik
ben schrijver.'
Uitgeverijen
laten auteurs met Bestseller 60-potentie uiteraard niet graag gaan. De
uitgevers van Paulien Cornelisse en Xenia Kasper hebben daarom lang met hen
gesproken over de mogelijkheid om losse diensten voor redactie, productie of
vormgeving te leveren – zodat de schrijfsters alleen dát zelf hoefden te organiseren
wat ze graag in eigen hand willen hebben. En ook niet onbelangrijk: dat ze hun
extra diensten eventueel kunnen inkopen bij hun vertrouwde uitgeverij.
Kasper wilde
dat 'wij nog meer aan publiciteit en promotie voor haar organiseerde,' vertelt
Geneviève Waldmann van Luitingh-Sijthoff. 'Zij miste de aandacht van landelijke
kranten, hoewel dat heel moeilijk is in haar genre. Ons marketingbudget is
navenant aan de omzet die we met een titel denken te behalen. Dan kunnen we wel
drie keer zo veel inspanningen verrichten, maar dan zijn we dief van onze eigen
portemonnee. Toen ze dat in eigen hand wilde nemen, hebben we allerlei
varianten doorgesproken.'
Dat
beide auteurs er uiteindelijk voor kozen wil niet zeggen dat het onmogelijk was
om hen te behouden. Mizzi van der Pluijm van Atlas Contact zei op Boekblad.nl
wel dat ze uitgeverij anders wilde inrichten om het leveren van losse diensten
mogelijk te maken, maar zegt nu óók dat de uitgeverij auteurs al langer op maat
moeten bedienen. Bert Wagendorp heeft bijvoorbeeld naast een voorschot voor
zijn volgende boek een budget van een ton gekregen om zijn eigen team samen te
stellen.
Het
lastige is alleen: welke prijs vraagt een uitgeverij voor losse diensten? Dat
bleek de bottleneck in de gesprekken tussen Cornelisse en Atlas Contact. Waldmann
ziet daarin geen hinderpaal, maar benadrukt wel dat het voor iedere auteur
anders is. 'Het is maar net wat een schrijver wil. Wil hij betalen voor extra
pr-diensten of wil hij zelf meer doen in ruil voor hogere royalty’s? Alle
varianten zijn mogelijk. Ook hangt het af of een auteur een boek bij ons heeft
gedaan, zoals Kasper die eerder al succesvol was, of al tien jaar bij ons zit
en wij hem hebben gemaakt.'
Een
flexibelere relatie met auteurs is de toekomst. Althans, met sommige auteurs,
zegt ook Paulien Loerts van Singel Uitgeverijen. 'Vroeger had je maar een
manier van werken. Elke auteur werd op dezelfde manier uitgegeven,' zegt ze.
'Dat verandert. Wij krijgen bijvoorbeeld steeds vaker kant-en-klare boeken
aangeleverd, waarvoor wij tegen een fee de productie en sales doen. Recent een
boek over koken op Ibiza: Eivissa Food
van Kim Lenders en Famke van Praag. Vroeger gebeurde dat nóóit.'
Wel
denkt ze dat non-fictie zich meer leent voor nieuwe modellen dan fictie. 'En
net als in elke relatie is veranderen lastig. Ik kan me voorstellen dat als je
een bepaalde manier van werken hebt, het moeilijk is om dat te veranderen. Ik
denk dat we daarom met nieuwe auteurs experimenteren met flexibelere manieren
van samenwerken. Bijvoorbeeld met fifty-fiftycontracten, waarbij we dus
co-produceren met een auteur. Uiteindelijk kom je onder aan de streep dan wel
uit op ongeveer dezelfde verdiensten als met een standaardcontract.'
FC Klap
weet zelfs een heel nieuw type auteur binnen te halen door hen gericht losse
diensten aan te bieden: vloggers. Sinds de uitgeverij het boek voor Enzo Knol
maakte dat hij uitsluitend via zijn eigen site verkoopt, is het bedrijf in
gesprek met Divimove – een leidend internationaal agentschap van Youtubers –
over soortgelijke boeken van andere vloggers. Deze groep wil niet op de
traditionele manier uitgeven omdat ze er dan minder aan verdienen én ze zo
controle over hun imago kunnen houden.
Misschien zou dat – meer nog dan de alleengang van Roep, Cornelisse, Kasper en Genee – uitgevers aan het denken moeten zetten. Hier liggen marktkansen.
(Eerder gepubliceerd in Boekblad Magazine januari 2016)
Zie ook:
Geen opmerkingen:
Een reactie posten