donderdag 28 november 2013

Belle van Zuylen, 'De edelman'

Dit jaar is het precies 250 jaar geleden dat het debuut van Belle van Zuylen verscheen. Uitgeverij Van Oorschot heeft De edelman ('Le noble') daarom opnieuw gepubliceerd in een aparte uitgave samen met een essay van Nelleke Noordervliet. Wie het boekje, onwetend van de feestelijke gelegenheid, in de boekhandel ziet liggen, zal zich afvragen waarom het een jubileumuitgaven is. Op de sticker staan de jaartallen 1736 en 2013. Maar het boekje verscheen dus 250 jaar geleden: 1736 moet 1763 zijn. Kan gebeuren.
De edelman is duidelijk een jeugdwerk – geschreven toen Belle van Zuylen de twintig net voorbij was en onderdeel van een literair spel. Het verhaal, in deze uitgave nog geen dertig pagina's, is onevenwichtig opgebouwd. De zinnen sluiten niet allemaal evengoed op elkaar aan (al zou dat aan de gloednieuwe vertaling van Rosalien van Witsen kunnen liggen). De personages zijn types, geen mensen van vlees en bloed. En toch heeft het dezelfde frisheid die het werk van Belle van Zuylen, allemaal op veel rijpere leeftijd geschreven, kenmerkt. Je ziet onmiddellijk een jonge vrouw voor je, die glimlachend aan haar werktafel dit verhaal in elkaar zet. Van begin tot eind straalt het plezier in haar eigen creativiteit ervan af.
Indertijd spande de familie zich tot het uiterste in om De edelman direct uit de handel te halen. De parodie op adellijke families die uitsluitend en alleen om afkomst gaven, is nu niet meer brisant. Maar er zijn nog altijd genoeg mensen die zich op hun status laten voorstaan. De scherpe ironie van sommige passages, zoals het venijnige happy end, doet je opnieuw beseffen hoe idioot zulke mensen zich gedragen.

Nog meer heruitgaven van Van Oorschot:

Geen opmerkingen: